Τι είναι το πρόγραμμα της ΕΚΤ για την αγορά στοιχείων ενεργητικού;
22 Ιανουαρίου 2015 (επικαιροποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2022)
Με ποιον τρόπο έχει συμβάλει το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού στην εκπλήρωση της αποστολής της ΕΚΤ να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών;
Η ΕΚΤ ακολουθεί έναν συμμετρικό στόχο για τον πληθωρισμό – αυτό σημαίνει ότι τόσο οι αρνητικές όσο και οι θετικές αποκλίσεις από τον στόχο του 2% θεωρούνται εξίσου ανεπιθύμητες. Σε μια περίοδο κατά την οποία ο πληθωρισμός κινδυνεύει να είναι υπερβολικά χαμηλός για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια προσεγγίζουν το κατώτερο όριό τους, τα επιτόκια από μόνα τους δεν επαρκούν ώστε η κεντρική τράπεζα να κατευθύνει τον πληθωρισμό πλησιέστερα στο 2%. Η ΕΚΤ πρέπει να χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των αγορών στοιχείων ενεργητικού, για να εκπληρώνει την αποστολή της.
Ποια είναι τα οφέλη του προγράμματος αγορών στοιχείων ενεργητικού;
Η αποστολή που έχει ανατεθεί στην ΕΚΤ είναι σαφής: να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών. Το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού συνέβαλε στην επαναφορά του πληθωρισμού σε επίπεδα συμβατά με τον στόχο της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Βοήθησε επίσης τις επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε πιστώσεις, να τονώσουν τις επενδύσεις, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να στηρίξουν τη συνολική οικονομική ανάπτυξη, η οποία είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση του πληθωρισμού στο επίπεδο του 2%.
Είναι νόμιμο το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού;
Ναι. Η ΕΚΤ εφαρμόζει τη νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ. Εκπληρώνει την αποστολή που της έχει ανατεθεί για διατήρηση της σταθερότητας των τιμών χρησιμοποιώντας τα μέσα που προβλέπονται στις Συνθήκες. Οι οριστικές αγορές εμπορεύσιμων χρεογράφων αναφέρονται ρητά στο άρθρο 18.1 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ. Σ' αυτές περιλαμβάνεται και η ικανότητα αγοράς τίτλων όπως τα κρατικά ομόλογα, υπό την προϋπόθεση ότι αγοράζονται στη δευτερογενή αγορά από επενδυτές και όχι στην πρωτογενή αγορά, δηλαδή απευθείας από κράτη μέλη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επίσης επιβεβαίωσε ότι οι αγορές στοιχείων ενεργητικού εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ.
Αποτελεί το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού νομισματική χρηματοδότηση;
Η ΕΚΤ τηρεί αυστηρά την απαγόρευση της νομισματικής χρηματοδότησης, καθώς δεν πραγματοποιεί αγορές στην πρωτογενή αγορά. Η ΕΚΤ αγοράζει ομόλογα μόνο αφού διαμορφωθεί η τιμή αγοράς και έτσι διασφαλίζεται ότι δεν διαστρεβλώνει την τιμολόγηση κινδύνου εκ μέρους της αγοράς. Επιπλέον, η ΕΚΤ θέσπισε διάφορες περαιτέρω δικλίδες ασφαλείας όσον αφορά τη φύση, το ύψος και το χρονοδιάγραμμα των αγορών στοιχείων ενεργητικού που διενεργεί.
Είναι η ΕΚΤ η μοναδική κεντρική τράπεζα που διενεργεί αγορές στοιχείων ενεργητικού;
Πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν χρησιμοποιήσει τις οριστικές αγορές, οι οποίες συχνά αναφέρονται ως «ποσοτική χαλάρωση», στο πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής τους. Η πρακτική αυτή έχει χρησιμοποιηθεί από τις κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιαπωνίας. Οι πράξεις ανοικτής αγοράς αποτελούν βασικό μέσο των κεντρικών τραπεζών, ακόμα και σε κανονικές συνθήκες. Οι οριστικές αγορές είναι χρήσιμες όταν δεν είναι δυνατή η περαιτέρω μείωση των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας. Μπορούν να βοηθήσουν τις κεντρικές τράπεζες να εκπληρώνουν την αποστολή τους. Στην περίπτωση της ΕΚΤ, η αποστολή της είναι να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών και συνεπώς να στηρίζει την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Μήπως όμως το πρόγραμμα αναγκάζει τις εθνικές κεντρικές τράπεζες να υποστούν ζημίες; Πώς συμβαδίζει αυτό με την ενιαία νομισματική πολιτική;
Στο πλαίσιο του προγράμματος ορισμένοι κίνδυνοι δεν επιμερίζονται σε όλο το Ευρωσύστημα, αλλά παραμένουν στις επιμέρους εθνικές κεντρικές τράπεζες. Η ΕΚΤ δεσμεύεται να τηρεί την αρχή του επιμερισμού των κινδύνων, γι’ αυτό τον λόγο 20% των αγορών εμπίπτει στο καθεστώς πλήρους επιμερισμού των κινδύνων. Αυτό περιορίζει τις ανησυχίες σχετικά με πιθανές μη επιδιωκόμενες δημοσιονομικές συνέπειες.
Το Καταστατικό του ΕΣΚΤ ορίζει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο είναι αυτό που αποφασίζει πώς και σε ποια έκταση κατανέμονται οι ζημίες εντός του Ευρωσυστήματος. Οι εσωτερικοί μηχανισμοί επιμερισμού των κινδύνων δεν υπονομεύουν με κανέναν τρόπο τον ενιαίο χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής. Όλες οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ συμμετέχουν στις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Η ΕΚΤ αναλαμβάνει σε κεντρικό επίπεδο τον συντονισμό των αγορών αυτών, για τις οποίες καθορίζεται ένα συνολικό ποσό. Οι αγορές αυτές έχουν σχεδιαστεί με σκοπό τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο και λαμβάνουν υπόψη την ιδιότυπη θεσμική δομή της ζώνης του ευρώ, σύμφωνα με την οποία το κοινό νόμισμα και η ενιαία νομισματική πολιτική συνυπάρχουν με τις εθνικές δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές. Οι ρυθμίσεις αυτές, επειδή λαμβάνουν υπόψη τη θεσμική δομή μας, είναι ειδικά προσαρμοσμένες στο πρόγραμμα APP και διασφαλίζουν τον υψηλότερο δυνατό βαθμό αποτελεσματικότητας.
Μήπως το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού έχει σκοπό να στηρίξει συγκεκριμένες χώρες;
Το πρόγραμμα APP έχει σχεδιαστεί ώστε να επαναφέρει τον πληθωρισμό και τις πληθωριστικές προσδοκίες σε επίπεδα πιο κοντά στον στόχο της ΕΚΤ στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο. Δεν μειώνει το χρέος κάποιας συγκεκριμένης χώρας.