Επανακυκλοφορία τραπεζογραμματίων από πιστωτικά ιδρύματα και λοιπούς φορείς που διαχειρίζονται μετρητά

Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) του Ευρωσυστήματος είναι οι αρχές έκδοσης τραπεζογραμμάτιων ευρώ και έχουν αναλάβει το καθήκον να διατηρούν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κοινό νόμισμα. Αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, με τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία.

Η δυνατότητα εκ νέου θέσης σε κυκλοφορία τραπεζογραμματίων ευρώ επιτρέπει στα πιστωτικά ιδρύματα και τους λοιπούς φορείς που διαχειρίζονται μετρητά να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά από άποψη κόστους όσον αφορά τον εφοδιασμό με ευρώ. Για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των τραπεζογραμματίων ευρώ, στις 16 Σεπτεμβρίου 2010 το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ εξέδωσε την απόφαση ΕΚΤ/2010/14 σχετικά με τους ελέγχους γνησιότητας και καταλληλότητας των τραπεζογραμματίων ευρώ και την εκ νέου θέση αυτών σε κυκλοφορία. Η απόφαση αυτή τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2011.

Η έκδοση νομικής πράξης ήταν επακόλουθο της τροποποίησης, το 2008¹, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1338/2001 του Συμβουλίου², η οποία αφορούσε μεταξύ άλλων:

• την άμεση αναφορά στο άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1338/2001 των «διαδικασιών που καθορίζει η ΕΚΤ» όσον αφορά την υποχρέωση των αποδεκτών του άρθρου 6 παράγραφος 1, που στην απόφαση ΕΚΤ/2010/14 καλούνται «φορείς που διαχειρίζονται μετρητά», να διασφαλίζουν ότι τα τραπεζογραμμάτια ευρώ «τα οποία έχουν λάβει και τα οποία προτίθενται να θέσουν εκ νέου σε κυκλοφορία έχουν ελεγχθεί όσον αφορά τη γνησιότητά τους, και να μεριμνούν ώστε να ανιχνεύονται τα πλαστά και κίβδηλα»,
• τη διεύρυνση της ομάδας των αποδεκτών του άρθρου 6, προκειμένου να συμπεριληφθούν άλλοι οικονομικοί φορείς (π.χ. έμποροι και καζίνo που συμμετέχουν στην επεξεργασία και τη διανομή τραπεζογραμματίων στο κοινό μέσω μηχανημάτων αυτόματης ανάληψης μετρητών) και εταιρείες χρηματαποστολών.

Η απόφαση ΕΚΤ/2010/14 καθορίζει τις διαδικασίες που αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1338/2001, με τις οποίες θα πρέπει να συμμορφώνονται οι φορείς που διαχειρίζονται μετρητά κατά τον έλεγχο γνησιότητας και καταλληλότητας των τραπεζογραμματίων ευρώ. Αυτή τροποποιήθηκε με την απόφαση ΕΚΤ/2012/19 της 7ης Σεπτεμβρίου 2012 προκειμένου να περιληφθεί ο έλεγχος γνησιότητας και καταλληλότητας νέων σειρών τραπεζογραμματίων ευρώ και η επανακυκλοφορία τους και να αποσαφηνιστούν κάποιες απαιτήσεις, καθώς και με την απόφαση ΕΚΤ/2019/39 της 5ης Δεκεμβρίου 2019 προκειμένου να επιτραπεί η εκ νέου επεξεργασία τραπεζογραμματίων των οποίων η γνησιότητα δεν μπορεί να πιστοποιηθεί σαφώς και να εισαχθεί μια νέα κατηγορία μηχανημάτων επεξεργασίας τραπεζογραμματίων.

Με την απόφαση ΕΚΤ/2010/14 διασφαλίζεται ότι τα πιστωτικά ιδρύματα και οι φορείς που διαχειρίζονται μετρητά θέτουν εκ νέου σε κυκλοφορία μόνο τραπεζογραμμάτια ευρώ τα οποία έχουν ελεγχθεί ως προς την καταλληλότητα και γνησιότητά τους. Αυτοί οι έλεγχοι μπορούν να διενεργούνται είτε: (i) από τύπο μηχανήματος επεξεργασίας τραπεζογραμματίων που έχει ελεγχθεί από ΕθνΚΤ του Ευρωσυστήματος είτε (ii) από εκπαιδευμένο προσωπικό. Τα τραπεζογραμμάτια που έχουν ελεγχθεί με επιτυχία από μηχανήματα μπορούν να τεθούν εκ νέου σε κυκλοφορία μέσω των αυτόματων ταμειολογιστικών μηχανών ή άλλων μηχανημάτων που χειρίζονται οι ίδιοι οι πελάτες. Τα τραπεζογραμμάτια που έχουν ελεγχθεί από εκπαιδευμένο προσωπικό μπορούν να διατεθούν στο κοινό μόνο μέσω των ταμείων των τραπεζών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα κέρματα ευρώ δεν επηρεάζονται από την απόφαση EΚΤ/2010/14, καθώς δεν εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ.

• Βλ. Διαδικασίες ελέγχου των μηχανημάτων επεξεργασίας τραπεζογραμματίων από το Ευρωσύστημα
• Βλ. Ελάχιστα πρότυπα που διέπουν τον αυτοματοποιημένο έλεγχο καταλληλότητας προς κυκλοφορία τραπεζογραμματίων ευρώ από μηχανήματα επεξεργασίας τραπεζογραμματίων
• Βλ. Κατάλογος μηχανημάτων επεξεργασίας τραπεζογραμματίων τα οποία έχουν ελεγχθεί με επιτυχία

¹ Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44/2009 του Συμβουλίου της 18ης Δεκεμβρίου 2008 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1338/2001 σχετικά με τον καθορισμό των αναγκαίων μέτρων για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία (ΕΕ L 17 της 22.1.2009, σελ. 1). ² ΕΕ L 181 της 4.7.2001, σ. 6.