PERSCONFERENTIE

Christine Lagarde, president van de ECB,
Luis de Guindos, vicepresident van de ECB

Frankfurt am Main, 21 januari 2021

Dames en heren, de vicepresident en ik heten u van harte welkom bij onze persconferentie. We zullen nu verslag doen van de vergadering van de Raad van Bestuur van vandaag, die tevens werd bijgewoond door uitvoerend vicevoorzitter van de Commissie, de heer Dombrovskis.

De start van de vaccinatiecampagnes in het eurogebied is een belangrijke mijlpaal bij het oplossen van de voortdurende gezondheidscrisis. Niettemin blijft de pandemie ernstige risico's voor de volksgezondheid opleveren, en voor de economie van het eurogebied en de wereldeconomie. De hernieuwde scherpe stijging van het aantal infecties met het coronavirus (Covid-19) en de restrictieve en langdurige beheersingsmaatregelen in veel landen van eurogebied verstoren de economische bedrijvigheid. De bedrijvigheid in de verwerkende industrie blijft standhouden, maar in de dienstensector wordt ze ernstig beperkt, zij het in mindere mate dan tijdens de eerste golf van de pandemie begin 2020. Waarschijnlijk is de productie in het vierde kwartaal van 2020 gekrompen, en de intensivering van de pandemie levert een aantal neerwaartse risico’s op voor de economische vooruitzichten op korte termijn. De inflatie blijft erg laag, tegen de achtergrond van de zwakke vraag en de aanzienlijke onderbenutting op de arbeids- en productenmarkten. De binnenkomende gegevens bevestigen al met al ons vorige basisscenario van een uitgesproken kortetermijninvloed van de pandemie op de economie en een langer aanhoudende geringe inflatie.

In deze omgeving blijft een ruime mate van monetaire stimulering essentieel teneinde gedurende de pandemie voor alle economische sectoren gunstige financieringsvoorwaarden te bewaren. Deze stimulering helpt de onzekerheid te verminderen en het vertrouwen te versterken, hetgeen de consumptieve bestedingen en bedrijfsinvesteringen stimuleert, de economische bedrijvigheid schraagt en de prijsstabiliteit op middellange termijn waarborgt. Intussen blijft de onzekerheid groot, onder meer wat betreft het verloop van de pandemie en de snelheid van de vaccinatiecampagnes. We blijven eveneens de ontwikkelingen van de wisselkoers volgen wat betreft de mogelijke effecten daarvan op de inflatievooruitzichten op middellange termijn. We blijven klaarstaan om al onze instrumenten zo nodig aan te passen, om ervoor te zorgen dat de inflatie zich op duurzame wijze ontwikkelt in de richting van onze doelstelling en overeenkomstig het belang dat we hechten aan symmetrie.

Tegen deze achtergrond hebben we besloten onze zeer accommoderende monetairbeleidskoers opnieuw te bevestigen.

Ten eerste heeft de Raad van Bestuur besloten de basisrentetarieven van de ECB onveranderd te laten. We verwachten dat deze tarieven op hun huidige niveau of lager zullen blijven totdat we hebben vastgesteld dat de inflatieverwachtingen binnen onze projectieperiode krachtig convergeren naar een niveau dat voldoende dicht bij maar onder 2 procent ligt, en een dergelijke convergentie consequent in de onderliggende inflatiedynamiek tot uitdrukking komt.

Ten tweede zullen we onze aankopen in het kader van het pandemie-noodaankoopprogramma (pandemic emergency purchase programme – PEPP) voortzetten, met een totaalbedrag van € 1.850 miljard. We zullen de nettoaankopen van activa krachtens het PEPP ten minste tot het einde van maart 2022 uitvoeren en in ieder geval totdat de Raad van Bestuur van oordeel is dat de crisisfase van het coronavirus voorbij is.

De aankopen krachtens het PEPP worden uitgevoerd om de gunstige financieringsvoorwaarden tijdens de periode van de pandemie in stand te houden. We zullen onze aankopen op flexibele wijze doen en daarbij rekening houden met de marktomstandigheden, met het oog op het voorkomen van een verkrapping van de financieringsvoorwaarden die niet in overeenstemming is met het bestrijden van de neerwaartse invloed van de pandemie op het verwachte beloop van de inflatie. Bovendien zal de flexibele benadering bij de aankopen wat betreft de timing, activacategorieën en jurisdicties steun blijven geven aan de soepele transmissie van het monetaire beleid. Indien de instandhouding van gunstige financieringsvoorwaarden kan plaatsvinden zonder benutting van het volledige PEPP-bedrag voor de aankoopperiode, hoeft het bedrag niet in zijn geheel te worden ingezet. Evenzeer kan het bedrag zo nodig worden geherkalibreerd om gunstige financieringsvoorwaarden in stand te houden en zo een bijdrage te leveren aan het bestrijden van het negatieve shockeffect van de pandemie op het beloop van de inflatie.

We zullen de aflossingen op effecten die zijn aangekocht in het kader van het PEPP en die de vervaldatum hebben bereikt, ten minste tot het einde van 2023 blijven herinvesteren. De toekomstige uitfasering van de PEPP-portefeuille wordt in ieder geval zo gestuurd dat de passende monetairbeleidskoers niet gehinderd wordt.

Ten derde worden de nettoaankopen in het kader van ons programma voor de aankoop van activa (asset purchase programme – APP) voortgezet voor een maandelijks bedrag van € 20 miljard. We verwachten nog steeds de maandelijkse nettoaankopen van activa in het kader van het APP voort te zetten zo lang als noodzakelijk is om de accommoderende invloed van de beleidstarieven te versterken, en ze te beëindigen kort voordat we aanvangen met de verhoging van de basisrentetarieven van de ECB.

We zijn ook voornemens de aflossingen op effecten die zijn aangekocht in het kader van het APP en die de vervaldatum hebben bereikt, volledig te blijven herinvesteren, en wel voor geruime tijd voorbij het moment waarop we beginnen de basisrentetarieven van de ECB te verhogen, en in ieder geval zo lang als noodzakelijk is om gunstige liquiditeitscondities en een ruime mate van monetaire accommodatie te handhaven.

Ten slotte zullen we omvangrijke liquiditeit blijven verstrekken via onze herfinancieringstransacties. Met name onze derde reeks van gerichte langerlopende herfinancieringstransacties (TLTRO-III) blijft een aantrekkelijke financieringsbron voor banken en geeft steun aan de bancaire kredietverlening aan bedrijven en huishoudens.

Staat u mij nu toe onze beoordeling nader toe te lichten, te beginnen met de economische analyse. Na een scherpe daling tijdens de eerste helft van 2020, is het reële bbp van het eurogebied in het derde kwartaal sterk opgeveerd en op kwartaalbasis met 12,4 procent gestegen. Daarmee ligt het echter nog steeds ruim onder het niveau van vóór de coronapandemie. Nieuwe economische gegevens, gegevens uit enquêtes en hoogfrequente indicatoren wijzen erop dat het opnieuw opflakkeren van de pandemie en de daarmee samenhangende beheersingsmaatregelen waarschijnlijk hebben geleid tot een afname van de bedrijvigheid in het vierde kwartaal van 2020. Naar verwachting hebben ze het reële bbp ook in het eerste kwartaal van dit jaar gedrukt. Samengevat komt dit grofweg overeen met de meest recente basisprojectie van de macro-economische projecties van december 2020.

De economische ontwikkelingen blijven uiteenlopen tussen de sectoren. De dienstensector wordt zwaarder getroffen door de nieuwe beperkingen op sociale interactie en mobiliteit dan de industrie. Hoewel de budgettaire maatregelen steun blijven geven aan huishoudens en bedrijven, houdt de terughoudendheid van consumenten aan in het licht van de pandemie en de gevolgen daarvan voor de werkgelegenheid en hun inkomsten. Bovendien hebben zwakkere balansen van bedrijven en onzekerheid over de economische vooruitzichten nog steeds een drukkend effect op de bedrijfsinvesteringen.

Wat de toekomst betreft, de verstrekking van vaccins, die eind december van start is gegaan, sterkt het vertrouwen in een uitweg uit de gezondheidscrisis. Het zal echter enige tijd duren vooraleer brede immuniteit wordt bereikt, en nieuwe ongunstige ontwikkelingen in verband met de pandemie kunnen niet worden uitgesloten. Op middellange termijn zou het economisch herstel van het eurogebied steun moeten ondervinden van het gunstige financieringsklimaat, een expansieve begrotingskoers en herstel van de vraag naarmate de beheersingsmaatregelen worden opgeheven en de onzekerheid afneemt.

De risico's rond de groeivooruitzichten voor het eurogebied blijven al met al van neerwaartse aard, zij het minder uitgesproken dan voorheen. Het nieuws over de vooruitzichten voor de mondiale economie, het akkoord over de toekomstige relaties tussen de EU en het VK en de start van de vaccinatiecampagnes is bemoedigend, maar de huidige pandemie en de implicaties ervan voor het economische en financiële klimaat vormen nog steeds neerwaartse risico’s.

De twaalfmaands inflatie van het eurogebied is in december onveranderd gebleven op -0,3 procent. Op basis van het huidige verloop van de energieprijzen zal de totale inflatie de komende maanden waarschijnlijk toenemen, mede onder invloed van het einde van de tijdelijke btw-verlaging in Duitsland. De onderliggende prijsdruk blijft naar verwachting echter gematigd door de zwakke vraag, met name in de toeristische en de reissector, door de geringe loondruk en door de waardestijging van de euro. Wanneer het effect van de pandemie afneemt, zal het herstel van de vraag, geschraagd door het accommoderende budgettaire en monetaire beleid, op middellange termijn opwaartse druk op de inflatie uitoefenen. Op enquêtes gebaseerde maatstaven en marktindicatoren voor de inflatieverwachtingen op langere termijn blijven laag, hoewel de marktindicatoren voor de inflatieverwachtingen licht zijn gestegen.

Wat de monetaire analyse betreft, is de groei op jaarbasis van het ruim monetair aggregaat (M3) gestegen van 10,5 procent in oktober tot 11,0 procent in november 2020, onder impuls van een aanhoudende toename van de aangehouden deposito's. De sterke groei van de geldhoeveelheid werd nog steeds ondersteund doordat het Eurosysteem activa is blijven aankopen. Die aankopen zijn de grootste bron van geldschepping gebleven. Tegen de achtergrond van een nogal altijd verhoogde voorkeur voor liquiditeit in de geldaanhoudende sector en de lage alternatieve kosten van het aanhouden van de meest liquide geldvormen, is het eng gedefinieerde monetaire aggregaat M1 de belangrijkste bijdrage blijven leveren aan de groei van het ruim monetair aggregaat.

De ontwikkelingen in de leningen aan de private sector werden gekenmerkt door gematigde kredietverstrekking aan niet-financiële ondernemingen en veerkrachtige kredietverlening aan huishoudens. De maandelijkse kredietstroom naar niet-financiële ondernemingen bleef in november zeer gematigd, in lijn met het beloop dat sinds het einde van de zomer is opgetekend. Tegelijk bleef het groeitempo op jaarbasis vrijwel onveranderd, op 6,9 procent, nog steeds onder invloed van de zeer sterke stijging van de kredietverlening tijdens de eerste helft van het jaar. De twaalfmaands groei van de kredieten aan huishoudens bleef in november grotendeels stabiel op 3,1 procent, met een aanzienlijke positieve stroom op maandbasis.

Volgens de nieuwe enquête naar de bancaire kredietverlening voor het vierde kwartaal van 2020 zijn de kredietacceptatiecriteria voor ondernemingen aangescherpt. Die aanscherping was grotendeels toe te schrijven aan de verhoogde risicoperceptie bij banken, tegen de achtergrond van de aanhoudende onzekerheid over het economisch herstel en bezorgdheid over de kredietwaardigheid van kredietnemers. De bevraagde banken maakten eveneens gewag van een dalende vraag naar leningen bij ondernemingen in het vierde kwartaal. Uit de enquête bleek eveneens dat de nettovraag van huishoudens naar woninghypotheken in het vierde kwartaal is blijven toenemen, ook al werden de kredietacceptatiecriteria verder aangescherpt.

Al met al blijven de beleidsmaatregelen van de ECB, maar ook de maatregelen van nationale overheden en andere Europese instellingen, van cruciaal belang om de voorwaarden voor de bancaire kredietverlening en de toegang tot financiering te ondersteunen, met name voor de partijen die het sterkst door de coronapandemie zijn getroffen.

Kortom: een toetsing van de uitkomsten van de economische analyse aan de signalen uit de monetaire analyse bevestigde dat een ruime mate van monetaire accommodatie noodzakelijk is voor de ondersteuning van de economische bedrijvigheid en de krachtige convergentie van de inflatie naar een niveau onder maar dicht bij 2 procent op middellange termijn.

Wat het begrotingsbeleid betreft, blijft een ambitieuze en gecoördineerde begrotingskoers van cruciaal belang, gezien de sterke krimp van de economie van het eurogebied. Ondersteuning via nationaal begrotingsbeleid is dan ook geboden, gelet op de zwakke vraag van ondernemingen en huishoudens als gevolg van de verslechterende situatie in verband met de pandemie en het opvoeren van de beheersingsmaatregelen. Tegelijkertijd moeten begrotingsmaatregelen als antwoord op de pandemie zoveel mogelijk gericht en tijdelijk van aard blijven. De drie door de Europese Raad bekrachtigde vangnetten voor werkenden, bedrijven en overheden voorzien in belangrijke financieringssteun.

De Raad van Bestuur wijst op de cruciale rol van het Next Generation EU-herstelplan en benadrukt dat het belangrijk is dat dit plan onverwijld operationeel wordt. De Raad roept de lidstaten op het ratificatieproces te versnellen, hun plannen voor herstel en veerkracht spoedig af te ronden en de middelen in te zetten voor productieve overheidsinvesteringen, gekoppeld aan productiviteitsverhogend structureel beleid. Op die manier zou het Next Generation EU-programma bijdragen aan een sneller, sterker en evenwichtiger herstel en aan vergroting van de economische veerkracht en het groeipotentieel van de lidstaten, hetgeen weer ten goede komt aan de effectiviteit van het monetair beleid in het eurogebied. Zulk structureel beleid is van zeer groot belang om reeds lang bestaande structurele en institutionele zwakheden aan te pakken en de groene en de digitale transitie te versnellen.

We zijn nu klaar om uw vragen te beantwoorden.

Voor de exacte bewoordingen van de door de Raad van Bestuur overeengekomen tekst wordt verwezen naar de Engelstalige versie.