Wat is AnaCredit?

11 november 2015 (bijgewerkt op 20 november 2020)

AnaCredit is een database met gedetailleerde informatie over individuele bankkredieten in het eurogebied. De naam staat voor ‘analytical credit datasets’. De ECB heeft dit project in 2011 gelanceerd, samen met de nationale centrale banken van het eurogebied en een aantal nationale centrale banken buiten het eurogebied. AnaCredit bundelt gegevens en nationale kredietregisters in een geharmoniseerde database die diverse centralebankfuncties ondersteunt, zoals besluitvorming op het vlak van monetair beleid en macroprudentieel toezicht.

AnaCredit-project

Waarom is AnaCredit noodzakelijk?

Goede beleidsbeslissingen steunen op goede gegevens. Met de financiële crisis is de behoefte aan betere en meer gedetailleerde statistieken toegenomen, en wel om twee redenen.

1. De crisis heeft aangetoond dat economische sectoren, maar ook ondernemingen en huishoudens in de verschillende landen van het eurogebied op uiteenlopende manieren reageren op economische schokken. Voor haar beleidsdoeleinden moet de ECB kennis hebben over deze ontwikkelingen, ze begrijpen en nauwlettend volgen.
2. De ECB en de nationale centrale banken en autoriteiten van het eurogebied hebben nieuwe taken op zich genomen op het vlak van macroprudentieel toezicht. Nieuwe taken vergen nieuwe instrumenten en kennis. AnaCredit is in eerste instantie ontworpen om de aanvullende informatie te verschaffen die noodzakelijk is voor het monetair beleid en het waarborgen van de financiële stabiliteit. In een later stadium kunnen ook nieuwe toepassingen voor het bankentoezicht in overweging worden genomen.

AnaCredit berust op geharmoniseerde concepten en definities, evenals op een volledige dekking van (ten minste) alle lidstaten van het eurogebied, wat zorgt voor een betere vergelijkbaarheid. AnaCredit verbetert de statistische informatiegrondslag voor het Eurosysteem dan ook aanzienlijk.

Wat betekent AnaCredit voor mij?

Goede beslissingen staan of vallen met een duidelijk beeld van de situatie. Daarom hebben centrale banken goede statistieken nodig. De volledige statistische analyse van AnaCredit zal bijdragen aan duidelijker en meer gedetailleerde informatie ten behoeve van de monetairbeleidsbepaling, en helpen om het financieel stelsel gezond en transparant te houden. Dit zal aanzienlijke voordelen opleveren voor iedereen: beleidsmakers en toezichthouders, maar ook banken en, uiteindelijk, burgers.

Waarin onderscheidt AnaCredit zich?

AnaCredit verschaft zeer gedetailleerde gegevens met betrekking tot alle lidstaten van het eurogebied. Deze gegevens zijn volledig vergelijkbaar, omdat ze berusten op geharmoniseerde concepten en definities. Dankzij AnaCredit kunnen dan ook analyses en vergelijkingen worden opgesteld die met de vroegere geaggregeerde gegevens niet mogelijk waren. Deze analyses spelen een belangrijke rol in cruciale functies van centrale banken, zoals de voorbereiding en tenuitvoerlegging van het monetair beleid, en macroprudentieel toezicht.

AnaCredit verschaft bijvoorbeeld gedetailleerde gegevens over de beschikbaarheid van krediet voor ondernemingen, inclusief kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s). Voor die laatste ondernemingen beschikten we vroeger slechts over gedeeltelijke informatie op basis van een aantal enquêtes. De verschillen in de aanbod- en vraagomstandigheden tussen de economische sectoren of categorieën van ondernemingen (bijv. klein versus groot, industrie versus diensten) zijn nu zichtbaar, terwijl ze vroeger verhuld werden door de geaggregeerde gegevens. Betrouwbare informatie over de toegang van kmo’s tot bankkrediet is zeer belangrijk voor monetairbeleidsbeslissingen, aangezien deze ondernemingen de ruggengraat van de Europese economie vormen en de belangrijkste werkgevers zijn, en ze voor hun financiering nagenoeg helemaal op de banken zijn aangewezen. De via AnaCredit verzamelde gedetailleerde gegevens worden eveneens gebruikt voor de beoordeling van het verloop van de bedrijfsschulden en voor de houdbaarheid daarvan voor deze specifieke categorie van ondernemingen. Dat is erg belangrijk bij het beoordelen van de risico's die aan bepaalde categorieën posities van banken zijn verbonden.

Ook om opkomende risico's voor de financiële stabiliteit te beoordelen hebben deskundigen gedetailleerde informatie nodig. Als de banksector in een lidstaat bijvoorbeeld niet goed gediversifieerd is en te zeer blootstaat aan specifieke regio's of bedrijfstakken, dan kan AnaCredit dit aan het licht brengen en een nauwkeurigere analyse mogelijk maken van (sectorale of regionale) kredietrisico's en hun potentiële opbouw tot systeemrisico's in de financiële sector.

Met de geharmoniseerde rapportage via AnaCredit is het ook mogelijk om de totale kredietpositie van een onderneming ten opzichte van alle banken van het eurogebied te evalueren, inclusief grensoverschrijdende posities. Dat was voordien niet mogelijk als gevolg van onvolledige of niet helemaal vergelijkbare informatie. De bankentoezichthouders kunnen nu vaststellen wanneer een bepaalde onderneming bij één of meer banken met vertraging begint af te lossen, de kredietwaardigheid van die onderneming beoordelen en het mogelijke risico voor de blootgestelde banken inschatten.

Waarom wil de ECB zoveel gegevens?

Via AnaCredit worden alleen gegevens gevraagd en verzameld die strikt noodzakelijk zijn. Momenteel worden alleen gegevens gevraagd over leningen aan ondernemingen (en andere rechtspersonen), en alleen voor zover deze leningen meer dan € 25.000 bedragen. Het gebruik van een relatief lage drempel is met name belangrijk om grote lacunes op te vullen in de gegevens voor de analyse van de financiering van kleine en middelgrote ondernemingen in het hele eurogebied.

Komt mijn buurman te weten hoeveel schuld ik bij mijn bank heb?

De ECB hoeft niet te weten wie de particuliere kredietnemers zijn en ze wil dat ook niet. Als de Raad van Bestuur van de ECB in de toekomst zou overwegen om AnaCredit uit te breiden met leningen aan huishoudens, bijvoorbeeld met vastgoedkredieten, zullen die gegevens worden geanonimiseerd. Bij wijze van voorzorg, en om de juistheid van de juridische tekst in dit opzicht te waarborgen, heeft de ECB tevens de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming geraadpleegd, en diens advies volledig in aanmerking genomen.

Wat gebeurt er als uw systemen worden gehackt?

Centrale banken hebben uitgebreide ervaring met het beschermen van de geheimhouding van gegevens. Dat is onderdeel van hun dagelijkse activiteiten. Het Eurosysteem beheert al veel erg gevoelige informatie en beschikt over geschikte systemen. In verscheidene Europese landen bestaan momenteel kredietregisters, en sommige daarvan bevatten veel meer gevoelige informatie dan bij AnaCredit wordt voorzien. Nu en in de toekomst worden alle mogelijke voorzorgsmaatregelen genomen om de persoonsgegevens te beschermen, in overeenstemming met Verordening (EU) 2018/1725.

Hoeveel kost AnaCredit de banken? Vraagt u niet teveel van de kleine banken?

Gezien het gevraagde detailleringsniveau is de ECB zich bewust van de last die ze rapportageplichtigen oplegt, vooral in de landen waar de rapportage van gedetailleerde informatie een nieuw concept is. Om de rapportagelast tot een minimum te beperken, heeft de ECB in 2014 de kosten en baten uitgebreid beoordeeld. Dankzij die beoordeling bevat de AnaCredit-verordening alleen verplichtingen waarvan de beleidsrelevantie of het operationele nut groot genoeg is om de opzet en de reguliere kosten van de gevraagde gegevens te rechtvaardigen. Deze kosten/batenprocedure is al geruime tijd de norm bij alle nieuwe statistische verplichtingen van de ECB. Al met al is het zeker de moeite waard om deze gegevens te verzamelen, aangezien zowel de centrale banken als de banken zelf, elk voor hun eigen doeleinden, behoefte hebben aan gedetailleerde en tijdige informatie over uitstaande kredieten.

Bovendien is er alles aan gedaan om deze last zo veel mogelijk te beperken, vooral voor kleinere instellingen. Met het oog op de evenredigheid kunnen kleinere instellingen vrijstellingen krijgen van hun nationale centrale bank. In een aantal landen kan dit ertoe leiden dat honderden banken volledig worden vrijgesteld van de rapportageverplichtingen.

Overdrijft u niet met een formulier met meer dan 100 vragen per lening?

Dit moet in perspectief worden geplaatst. Laten we eens kijken naar wat voor soort gegevens wordt gevraagd over individuele leningen. We hebben het over ongeveer 94 gegevenskenmerken en zeven unieke aanduidingen die diverse keren worden gebruikt in de verschillende gevraagde templates. Het klopt dat er een zekere hoeveelheid gevoelige informatie over ondernemingen (bijvoorbeeld naam, adres, juridische vorm) wordt gevraagd. Dat is echter nodig om een beeld te krijgen van de totale schuld van een onderneming, die gespreid kan zijn over een groot aantal banken in heel Europa. Daarom moet de informatie verfijnd, nauwkeurig en gedetailleerd zijn.

Hoe wordt ervoor gezorgd dat AnaCredit de banken niet te veel kost?

Sinds het begin van het project heeft de ECB het effect van AnaCredit zorgvuldig bestudeerd, teneinde de kosten ervan binnen de perken te houden. Zoals altijd vereist bij het verzamelen van nieuwe statistische gegevens heeft de ECB – in de loop van 2014 – een kosten/batenprocedure uitgevoerd. Daarbij werden de verwachte baten van de nieuwe gegevens voor de gebruikers afgewogen tegen de hieraan verbonden kosten, inclusief de geschatte kosten voor rapportageplichtigen, d.w.z. de banken. Vertegenwoordigers van de banksector waren direct bij dit proces betrokken, vooral via de respectieve nationale centrale banken. Dankzij deze beproefde procedure konden de rapportageverplichtingen vanuit kostenoogpunt zo doelmatig mogelijk worden omschreven. Op 4 december 2015 startte de ECB met een informele openbare raadpleging over de ontwerpverordening van de ECB betreffende het verzamelen van gedetailleerde kredietgegevens en gegevens betreffende kredietrisico (AnaCredit). Daarbij kreeg het publiek de gelegenheid opmerkingen te maken over de rapportageverplichtingen. Na de raadpleging heeft de ECB alle ontvangen opmerkingen geanalyseerd en in overweging genomen. Indien de Raad van Bestuur van de ECB in de toekomst zou overwegen de AnaCredit-database uit te breiden, dan zal eveneens worden nagedacht over de aangewezen procedure om de diverse belanghebbenden daarbij te betrekken. Daarbij hoort ook een mogelijke openbare raadpleging over de vereisten betreffende gegevens die speciaal voor het bankentoezicht worden verzameld.

Deze explainer werd op 20 november 2020 bijgewerkt in verband met een vroegere wijziging in het regelgevend kader betreffende de bescherming van persoonsgegevens in de EU.