PREASÓCÁID

Christine Lagarde, Uachtarán an Bhainc Ceannais Eorpaigh
Luis de Guindos, Leas-Uachtarán an Bhainc Ceannais Eorpaigh

An Aithin, 26 Deireadh Fómhair 2023

Dia daoibh. Cuirim féin agus an Leas-Uachtarán fáilte romhaibh chuig an bpreasócáid. Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leis an nGobharnóir Stournaras as an bhfáilte fhial agus mo bhuíochas a chur in iúl dá fhoireann a bhfuil scoth na hoibre déanta acu chun cruinniú na Comhairle Rialaithe inniu a eagrú.

Chinn an Chomhairle Rialaithe inniu gan aon athrú a chur ar thrí eochair-ráta úis an Bhainc Ceannais Eorpaigh. Dheimhnigh an t-eolas atá ag teacht isteach, tríd is tríd, an measúnú a rinneamar roimhe seo ar an ionchas meántéarmach boilscithe. Táthar fós ag súil go bhfanfaidh an boilsciú ró-ard ar feadh ró-fhada, agus tá brúnna praghais intíre fós láidir. Ag an am céanna, thit boilsciú go suntasach i mí Mheán Fómhair, lena n-áirítear mar gheall ar bhonnéifeachtaí láidre, agus lean an chuid is mó de na bearta maidir le boilsciú bunúsach ag maolú. Tá arduithe a chuireamar ar rátaí úis san am atá caite á dtarchur go láidir i gcónaí go dtí dálaí maoinithe. Tá maolú níos mó agus níos mó ag teacht ar an éileamh agus tá sin ag cuidiú chun an boilsciú a laghdú.

Tá rún daingean againn a chinntiú go bhfillfidh an boilsciú ar ár sprioc mheántéarmach dó faoin gcéad gan mhoill. Bunaithe ar ár measúnú reatha, measaimid go bhfuil eochair-rátaí úis an Bhainc Ceannais Eorpaigh ag leibhéil anois, má chothaítear ar feadh tréimhse fada go leor iad, a chuideoidh go mór le boilsciú a thabhairt ar ais go tráthúil go dtí an sprioc. Áiritheoidh ár gcinntí amach anseo go socrófar ár rátaí beartais ag leibhéil atá srianta go leor chomh fada agus is gá.

Leanfaimid de chur chuige a bheidh ag brath ar shonraí a leanúint chun an leibhéal cuí agus fad an tsrianta a chinneadh. Go háirithe, beidh ár gcinntí faoi rátaí úis bunaithe ar ár measúnú ar an ionchas boilscithe i bhfianaise na sonraí nua eacnamaíochta agus airgeadais, na ndinimicí maidir le boilsciú bunúsach agus neart an tarchuir beartais airgeadaíochta.

Tá na cinntí uile a rinneadh inniu leagtha amach i bpreasráiteas atá ar fáil ar ár suíomh gréasáin.

Tabharfaidh mé cuntas níos mionsonraithe anois ar ár mbarúil faoin bhforás a thiocfaidh ar an ngeilleagar agus ar an mboilsciú, agus ansin míneoimid ár measúnú ar dhálaí airgeadais agus airgeadaíochta.

Gníomhaíocht eacnamaíoch

Tá geilleagar an limistéir euro fós lag. Tugtar le fios i bhfaisnéis le gairid go bhfuil an t-aschur déantúsaíochta fós ag titim. Tá éileamh eachtrach laghdaithe agus dálaí airgeadais níos déine ag cur níos mó béime ar infheistíocht agus ar chaiteachas tomhaltóirí. Tá earnáil na seirbhísí ag dul i laige freisin. Is é is cúis leis seo go príomha ná go bhfuil gníomhaíocht thionsclaíoch níos laige ag scaipeadh go dtí earnálacha eile, go bhfuil an spreagadh ó éifeachtaí athoscailte ag dul i laige agus go bhfuil tionchar rátaí úis níos airde ag dul i méid. Is dócha go bhfanfaidh an geilleagar lag ar feadh na coda eile den bhliain seo. Ach de réir mar a bheidh boilsciú ag titim a thuilleadh, fíorioncaim na dteaghlach ag téarnamh agus an t-éileamh ar onnmhairí an limistéir euro ag dul i méid, ba cheart go neartódh an geilleagar sna blianta amach romhainn.

Tá neart an mhargaidh saothair ag tacú le gníomhaíocht eacnamaíoch go dtí seo. Bhí an ráta dífhostaíochta ag 6.4 faoin gcéad, an ráta is ísle a bhí riamh ann, i mí Lúnasa. Ag an am céanna, tá comharthaí ann go bhfuil an margadh saothair ag lagú. Tá níos lú post nua á gcruthú, lena n-áirítear i seirbhísí, i gcomhréir leis an ngeilleagar maolaithe atá ag imirt tionchair de réir a chéile ar chúrsaí fostaíochta de réir a chéile.

De réir mar a théann an ghéarchéim fuinnimh i léig, ba cheart do rialtais leanúint de na bearta tacaíochta gaolmhara a laghdú. Tá sé sin ríthábhachtach chun ardú ar bhrúnna meántéarmacha boilscithe a sheachaint, rud a d’éileodh beartas airgeadaíochta níos déine fós murach sin. Ba cheart beartais fhioscacha a bheith deartha chun ár ngeilleagar a dhéanamh níos bisiúla agus chun fiachas ard poiblí a thabhairt anuas de réir a chéile. Is féidir le hathchóirithe struchtúracha agus infheistíochtaí chun feabhas a chur ar acmhainneacht soláthair an limistéir euro — a thacódh le cur chun feidhme iomlán chlár Next Generation EU — cabhrú chun brúnna praghsanna a laghdú sa mheántéarma, agus tacú leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach ag an am céanna. Chuige sin, ba cheart athchóiriú chreat rialachais eacnamaíoch an Aontais a thabhairt chun críche roimh dheireadh na bliana seo agus ba cheart dlús a chur leis an dul chun cinn i dtreo Aontas na Margaí Caipitil agus le tabhairt chun críche an Aontais Baincéireachta.

Boilsciú

Tháinig laghdú ar an mboilsciú go 4.3 faoin gcéad i mí Mheán Fómhair, beagnach pointe céatadáin níos ísle ná leibhéal mhí Lúnasa. Sa ghearrthéarma, is dócha go dtiocfaidh laghdú breise air, ós rud é nach mbeidh na méaduithe géara ar phraghsanna fuinnimh agus bia a taifeadadh i bhfómhar 2022 sna rátaí bliantúla. Bhí bonn leathan faoin meath a tháinig ar Mheán Fómhair. Tháinig moill ar bhoilsciú phraghas an bhia arís, cé go bhfuil sé fós ard de réir chaighdeáin roimhe seo. I dtéarmaí bliantúla, tháinig laghdú 4.6 faoin gcéad ar phraghsanna fuinnimh ach, le déanaí, tá siad ardaithe arís agus níos lú intuartha i bhfianaise an teannais gheopholaitiúil nua.

Tháinig laghdú ar bhoilsciú gan fuinneamh agus bia a áireamh go 4.5 faoin gcéad i mí Mheán Fómhair, ó 5.3 faoin gcéad i mí Lúnasa. Tacaíodh leis an laghdú sin trí fheabhas a chur ar dhálaí soláthair, an laghdú a tháinig roimhe seo ar phraghsanna fuinnimh, agus tionchar an bheartais airgeadaíochta níos déine ar éileamh agus ar chumhacht praghsála corparáidí. Thit rátaí boilscithe earraí agus seirbhísí go suntasach, go 4.1 faoin gcéad agus 4.7 faoin gcéad faoi seach, agus tarraingíodh anuas boilsciú seirbhísí freisin le bunéifeachtaí suntasacha. Dealraíonn sé go bhfuil brúnna praghsanna san earnáil turasóireachta agus taistil ag laghdú.

Tá an chuid is mó de bhearta an bhoilscithe bhunúsaigh ag dul i laghad i gcónaí. Ag an am céanna, tá brúnna praghsanna intíre fós láidir, rud a léiríonn freisin an tábhacht níos mó a bhaineann le pá atá ag ardú. Is thart ar 2 faoin gcéad den chuid is mó atá na tomhais ar ionchais maidir le boilsciú níos fadtéarmaí. Mar sin féin, tá roinnt táscairí fós ardaithe agus ní mór dlúthfhaireachán a dhéanamh orthu.

Measúnú riosca

Tá baoil don fhás eacnamaíoch fós tiontaithe i dtreo an taoibh thíos. D’fhéadfadh an fás a bheith níos ísle má bhíonn éifeachtaí an bheartais airgeadaíochta níos láidre ná mar a bhíothas ag súil leis. Chuirfeadh geilleagar domhanda níos laige isteach ar an bhfás freisin. Is príomhfhoinsí riosca geopholaitiúla iad cogadh gan údar na Rúise i gcoinne na hÚcráine agus an choinbhleacht thragóideach a spreag na hionsaithe sceimhlitheoireachta in Iosrael. Mar thoradh air sin, d’fhéadfadh sé nach mbeadh gnólachtaí agus teaghlaigh chomh muiníneach céanna agus go mbeidh siad níos éiginnte faoin todhchaí, agus go gcuirfí isteach tuilleadh ar an bhfás. Os a choinne sin, d’fhéadfadh an fás a bheith níos airde ná mar a bhíothas ag súil leis má fhágann an margadh saothair atá fós athléimneach agus fíorioncaim atá ag dul i méid go n-éireoidh daoine agus gnólachtaí níos muiníní agus go gcaitheann siad níos mó, nó go bhfásann geilleagar an domhain níos láidre ná mar a bhíothas ag súil leis.

D’fhéadfadh rioscaí ar an taobh thuas don bhoilsciú teacht as costais níos airde fuinnimh agus bia. D’fhéadfadh an teannas méadaithe geopholaitiúil dlús a chur le praghsanna fuinnimh sa ghearrthéarma, agus an t-ionchas meántéarmach a dhéanamh níos éiginnte ag an am céanna. D’fhéadfadh an adhaimsir, agus an ghéarchéim aeráide atá ag titim amach ar bhonn níos leithne, praghsanna bia a ardú níos mó ná mar a bhíothas ag súil leis. D’fhéadfadh ardú buan ar ionchais bhoilscithe os cionn ár sprice, nó arduithe ar phá agus corrlaigh bhrabúis ní b’airde ná mar a bhfuiltear ag súil leo, boilsciú a ardú tuilleadh, sa mheántéarma san áireamh. Os a choinne sin, le héileamh níos laige – mar shampla mar gheall ar tharchur níos láidre ar bheartas airgeadaíochta nó mar gheall ar an timpeallacht eacnamaíoch a bheith ag dul in olcas sa chuid eile den domhan le linn rioscaí geopholaitiúla níos mó – d’éascófaí brúnna praghsanna, go háirithe sa mheántéarma.

Dálaí airgeadais agus airgeadaíochta

Tá ardú suntasach tagtha ar rátaí úis níos fadtéarmaí ó bhí an cruinniú deireanach againn, rud a léiríonn méaduithe móra i ngeilleagair mhóra eile. Leanann ár mbeartas airgeadaíochta de bheith ag tarchur go láidir isteach i ndálaí airgeadais níos leithne. Tá cistiú faighte níos costasaí do bhainc, agus d’ardaigh rátaí úis d’iasachtaí gnó agus do mhorgáistí arís i mí Lúnasa, go 5.0 faoin gcéad agus 3.9 faoin gcéad faoi seach.

Mar thoradh ar rátaí níos airde iasachta, leis na ciorruithe gaolmhara ar phleananna infheistíochta agus ar cheannacháin tithe, tháinig laghdú géar eile ar an éileamh creidmheasa sa tríú ráithe, mar a tuairiscíodh inár suirbhé iasachta bainc is déanaí. Thairis sin, rinneadh caighdeáin chreidmheasa le haghaidh iasachtaí do ghnólachtaí agus do theaghlaigh níos doichte arís. Tá níos mó imní anois ar na bainc faoi na rioscaí atá roimh a gcustaiméirí agus níl siad chomh toilteanach rioscaí a ghlacadh chucu féin.

I bhfianaise an mhéid sin, tá dinimic chreidmheasa imithe i léig a thuilleadh. Tá laghdú mór tagtha ar ráta fáis bliantúil na n-iasachtaí do ghnólachtaí, ó 2.2 faoin gcéad i mí Iúil go 0.7 faoin gcéad i mí Lúnasa agus 0.2 faoin gcéad i mí Mheán Fómhair. D’fhan iasachtaí do theaghlaigh lag, agus tháinig moill ar an ráta fáis go 1.0 faoin gcéad i mí Lúnasa agus 0.8 faoin gcéad i mí Mheán Fómhair. Le linn iasachtú lag agus laghdú ar chlár comhardaithe an Eurochórais, thit ráta fáis bliantúil M3 go -1.3 faoin gcéad i mí Lúnasa – an leibhéal is ísle a taifeadadh ó tugadh isteach an euro – agus bhí sé fós ag -1.2 faoin gcéad i mí Mheán Fómhair.

Conclúid

Chinn an Chomhairle Rialaithe inniu gan aon athrú a chur ar thrí eochair-ráta úis an Bhainc Ceannais Eorpaigh. Dheimhnigh an t-eolas atá ag teacht isteach, tríd is tríd, an measúnú a rinneamar roimhe seo ar an ionchas meántéarmach boilscithe. Táthar fós ag súil go bhfanfaidh an boilsciú ró-ard ar feadh ró-fhada, agus tá brúnna praghais intíre fós láidir. Ag an am céanna, thit boilsciú go suntasach i mí Mheán Fómhair, lena n-áirítear mar gheall ar bhonnéifeachtaí láidre, agus lean an chuid is mó de na bearta maidir le boilsciú bunúsach ag maolú. Tá arduithe a chuireamar ar rátaí úis san am atá caite á dtarchur go láidir i gcónaí go dtí dálaí maoinithe. Tá maolú níos mó agus níos mó ag teacht ar an éileamh agus tá sin ag cuidiú chun an boilsciú a laghdú.

Tá rún daingean againn a chinntiú go bhfillfidh an boilsciú ar ár sprioc mheántéarmach dó faoin gcéad gan mhoill. Bunaithe ar ár measúnú i láthair na huaire, measaimid go bhfuil na rátaí ag leibhéil, má chothaítear ar feadh tréimhse fada go leor iad, a chuideoidh go mór le boilsciú a thabhairt ar ais go tráthúil go dtí ár sprioc. Cinnteoidh ár gcinntí amach anseo go socrófar eochair-rátaí úis an Bhainc Ceannais Eorpaigh ag leibhéil atá sriantach go leor chomh fada agus is gá chun filleadh tráthúil den sórt sin a áirithiú. Leanfaimid de chur chuige a bheidh ag brath ar shonraí a leanúint chun an leibhéal cuí agus fad an tsrianta a chinneadh.

I gcás ar bith, táimid réidh lenár n-ionstraimí uile a choigeartú laistigh dár sainordú chun a chinntiú go bhfillfidh boilsciú go dtí ár sprioc mheántéarmach agus an tarchur réidh beartais airgeadaíochta a choinneáil.

Táimid réidh anois le glacadh le bhur gcuid ceisteanna.

Tá an fhoclaíocht bheacht a chomhaontaigh an Chomhairle Rialaithe le fáil sa leagan Béarla den téacs seo.