Συνοπτική παρουσίαση των προπαρασκευαστικών εργασιών που ανέλαβε το ΕΝΙ
Σύμφωνα με το άρθρο 117 (πρώην άρθρο 109ΣΤ) της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (η "Συνθήκη"), το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα (ΕΝΙ) έπρεπε να προσδιορίσει το κανονιστικό, οργανωτικό και υλικοτεχνικό πλαίσιο το οποίο θα ήταν απαραίτητο στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), που αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) των κρατών μελών της ΕΕ, προκειμένου να ασκήσει τα καθήκοντά του στο Τρίτο Στάδιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), καθώς και να υποβάλει το εν λόγω πλαίσιο προς απόφαση στην ΕΚΤ την ημερομηνία της ίδρυσής της. Συνεπώς, ένα από τα κύρια καθήκοντα του ΕΝΙ ήταν να προετοιμάσει το έδαφος, ώστε το ΕΣΚΤ να είναι σε θέση να ασκεί τις δραστηριότητές του από την έναρξη του Τρίτου Σταδίου.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα ορίζει η Συνθήκη εν προκειμένω, το ΕΝΙ ανέλαβε:
- να προετοιμάσει μια σειρά μέσων και διαδικασιών για την άσκηση της ενιαίας νομισματικής πολιτικής στη μελλοντική ζώνη του ευρώ και να αναλύσει τις ενδεχόμενες στρατηγικές νομισματικής πολιτικής,
- να προωθήσει την εναρμόνιση στον τομέα της συλλογής, επεξεργασίας και διανομής κατάλληλα διαρθρωμένων στατιστικών στοιχείων για τη ζώνη του ευρώ (στοιχεία που αφορούν το ισοζύγιο πληρωμών, νομισματικά, τραπεζικά και άλλα χρηματοοικονομικά στοιχεία),
- να αναπτύξει το πλαίσιο για τη διεξαγωγή πράξεων συναλλάγματος, καθώς και για την τήρηση και τη διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων των κρατών μελών που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ,
- να προωθήσει την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών εκτέλεσης πληρωμών και διακανονισμού τίτλων σε διασυνοριακή βάση, προκειμένου να στηρίξει την ολοκλήρωση της χρηματαγοράς του ευρώ, κυρίως με την ανάπτυξη της τεχνικής υποδομής (του συστήματος TARGET), ώστε οι διασυνοριακές πληρωμές σε ευρώ να διεκπεραιώνονται εξίσου ομαλά με τις εγχώριες πληρωμές, και
- να επιβλέψει τις προετοιμασίες για τα τραπεζογραμμάτια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων και των τεχνικών προδιαγραφών τους
Με σκοπό τη διεξαγωγή περαιτέρω προπαρασκευαστικών εργασιών για την ίδρυση του ΕΣΚΤ, όπως παρουσιάζεται επίσης στο Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (το "Καταστατικό"), το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη, το ΕΝΙ ανέλαβε:
- την εκπόνηση εναρμονισμένων λογιστικών κανόνων και προτύπων, ώστε να είναι δυνατή η δημιουργία ενός ενοποιημένου ισολογισμού του ΕΣΚΤ για τις ανάγκες υποβολής στοιχείων εντός και εκτός του Ευρωσυστήματος,
- τη δημιουργία των απαραίτητων συστημάτων πληροφορικής και επικοινωνιών, ώστε να είναι δυνατή η εκτέλεση των λειτουργικών καθηκόντων και η άσκηση πολιτικής εντός του ΕΣΚΤ, και
- τον προσδιορισμό των τρόπων με τους οποίους το ΕΣΚΤ θα μπορούσε να συμβάλει στην πολιτική που ασκούν οι αρμόδιες εποπτικές αρχές για τη στήριξη της σταθερότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων και του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Το ΕΝΙ συνέβαλε επίσης στην προετοιμασία της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας που είχε σχέση με τη μετάβαση στο Τρίτο Στάδιο, ιδίως όσον αφορά τη νομοθεσία για νομισματικά και χρηματοπιστωτικά θέματα, συμπεριλαμβανομένων των καταστατικών των ΕθνΚΤ.
Επιπλέον, το ΕΝΙ συνεργάστηκε με άλλα όργανα της ΕΕ για την προετοιμασία του Τρίτου Σταδίου. Πιο συγκεκριμένα, είτε κατ' απαίτηση της Συνθήκης είτε κατόπιν πρόσκλησης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, υπέβαλε εκθέσεις που αφορούσαν:
- ένα σενάριο για τη μετάβαση στο ενιαίο νόμισμα
- τη συνεργασία ανάμεσα στη ζώνη του ευρώ και σε άλλες χώρες της ΕΕ όσον αφορά τη νομισματική και τη συναλλαγματική πολιτική, και
- την πρόοδο που σημείωσαν τα κράτη μέλη της ΕΕ όσον αφορά την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που σχετίζονται με την επίτευξη των προϋποθέσεων οι οποίες είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (οικονομική και νομική σύγκλιση).
Σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που προβλέπονταν από το Καταστατικό του, το ΕΝΙ ενημέρωνε σε τακτά χρονικά διαστήματα για την πρόοδο των προπαρασκευαστικών εργασιών του, κυρίως στο πλαίσιο των τεσσάρων Ετήσιων Εκθέσεων που αφορούσαν τα έτη 1994 έως 1997. Επιπλέον, τον Ιανουάριο του 1997, το ΕΝΙ δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με τον προσδιορισμό του λειτουργικού πλαισίου του ΕΣΚΤ για την άσκηση της ενιαίας νομισματικής πολιτικής, σύμφωνα με τη Συνθήκη, η οποία απαιτούσε τον προσδιορισμό του εν λόγω πλαισίου το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 1996. Ξεχωριστές εκθέσεις για την πρόοδο προς τη σύγκλιση δημοσιεύθηκαν σε τρεις περιπτώσεις. Μια σειρά πιο εξειδικευμένων εκδόσεων κάλυψαν θέματα που αφορούσαν τη νομισματική πολιτική, τη συναλλαγματική πολιτική, τα συστήματα πληρωμών και διακανονισμού τίτλων, τα στατιστικά στοιχεία, τα τραπεζογραμμάτια και τη μετάβαση στο ευρώ. Πλήρη κατάλογο των εκδόσεων του ΕΝΙ μπορείτε να βρείτε στην ενότητα "EMI Archives-Publications".
Μαζί με όλα τα έγγραφα υπηρεσιακής χρήσης για τις προπαρασκευαστικές εργασίες που διεξήγαγε το ΕΝΙ με τη συνδρομή των ΕθνΚΤ, όπως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο του ΕΝΙ στις 45 συνεδριάσεις που πραγματοποίησε στη Φραγκφούρτη κατά την περίοδο 1994-1998, η ΕΚΤ παρέλαβε ένα εκτενές έργο που αφορούσε το εννοιολογικό πλαίσιο, το λεπτομερή σχεδιασμό και την πρακτική εφαρμογή.