Κλιμάκια εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΔΝΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) επισκέφθηκαν τη Λευκωσία μεταξύ 6 και 17 Μαΐου 2014 για την τέταρτη αξιολόγηση του οικονομικού προγράμματος για την Κύπρο, το οποίο συγχρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) και το ΔΝΤ. Το οικονομικό πρόγραμμα της Κύπρου αποσκοπεί στη διασφάλιση της ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας, στη διατήρηση της ευημερίας των πολιτών μέσω της αποκατάστασης της σταθερότητας στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών και στην υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τη στήριξη μακρόχρονης ανάπτυξης.
Το πρόγραμμα της Κύπρου παραμένει εντός τροχιάς. Οι δημοσιονομικοί στόχοι για το πρώτο τρίμηνο του 2014 έχουν επιτευχθεί με ένα σημαντικό περιθώριο, αντανακλώντας καλύτερες από τις προβλεπόμενες επιδόσεις στα έσοδα και συνετή εκτέλεση του προϋπολογισμού. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την ανακεφαλαιοποίηση και εξυγίανση του συνεργατικού πιστωτικού τομέα και οι τράπεζες προχωρούν με τα σχέδια αναδιάρθρωσής τους. Αυτό επέτρεψε μια σημαντική απελευθέρωση των περιορισμών στις εγχώριες συναλλαγές, σύμφωνα με τον οδικό χάρτη της κυπριακής κυβέρνησης. Οι αρχές έχουν επίσης λάβει μέτρα για την υλοποίηση του φιλόδοξου τους προγράμματος διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Μολονότι η ύφεση κατά το τρέχον έτος αναμένεται να είναι κάπως λιγότερο βαθιά απ' ό, τι αναμενόταν, οι προοπτικές εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση. Η μείωση του ΑΕΠ για το 2014 έχει αναθεωρηθεί στο 4,2% έναντι 4,8%, χάρη στα καλύτερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα για το 2014 και άλλους πρόσφατους δείκτες που καταδεικνύουν βελτίωση της εμπιστοσύνης. Η ανεργία παραμένει υψηλή και μεγάλα μη εξυπηρετούμενα δάνεια περιορίζουν τη δυνατότητα των τραπεζών να παρέχουν πιστώσεις στην οικονομία. Ως αποτέλεσμα, αναμένεται ότι η ανάκαμψη θα είναι ασθενέστερη απ' ότι προβλεπόταν προηγουμένως με αύξηση που αναμένεται να φτάσει το 0,4% για το 2015 με σταδιακή βελτίωση μελλοντικά, καθώς η εγχώρια ζήτηση περιορίζεται από την ανάγκη για μείωση των υψηλών επιπέδων χρέους.
Πρώτη βασική πρόκληση είναι η αποτελεσματική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αυτό είναι απαραίτητο για να καταστεί δυνατή η επανέναρξη του δανεισμού στον ιδιωτικό τομέα για τη στήριξη της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η μεταρρύθμιση του νομικού πλαισίου κατάσχεσης και αφερεγγυότητας είναι ύψιστης σημασίας, έτσι ώστε να δοθούν ισορροπημένα κίνητρα σε δανειολήπτες και δανειοδότες να διαπραγματευτούν και να καταλήξουν σε συμφωνία αναφορικά με την αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αποφεύγοντας την ίδια στιγμή καταστάσεις ιδιαζόντως επαχθείς . Παράλληλα, οι εποπτικές αρχές πρέπει να εντείνουν την εποπτεία της αποτελεσματικότητας των ενεργειών που γίνονται από πλευράς τραπεζών για είσπραξη οφειλών και αναδιάρθρωση του χρέους, σύμφωνα με τον ισχύοντα Κώδικα Δεοντολογίας και το πλαίσιο διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών. Οι αρχές επίσης ενισχύουν την εποπτεία και τη ρύθμιση καθώς και την εφαρμογή του πλαισίου για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εξόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Δεύτερη πρόκληση είναι να παραμείνουν τα δημόσια οικονομικά σε βιώσιμη πορεία. Οι αρχές σημειώνουν πρόοδο στον τομέα αυτό, δεδομένου ότι σταθερά υπερβαίνουν τους δημοσιονομικούς στόχους του προγράμματος. Ωστόσο, θα πρέπει να συνεχισθεί η συνετή εκτέλεση του προϋπολογισμού, λόγω της μακροοικονομικής αβεβαιότητας που εξακολουθεί να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα και των κινδύνων αρνητικών εξελίξεων που ενδέχεται να επιβαρύνουν τα δημοσιονομικά αποτελέσματα. Σε μεσοπρόθεσμη βάση οι αρχές θα πρέπει να προχωρήσουν σε σταθερή μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και σταδιακά να επιτύχουν ένα πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα της τάξεως του 4% του ΑΕΠ, ώστε να τεθεί το δημόσιο χρέος σε σταθερή καθοδική τροχιά.
Τρίτη πρόκληση αποτελεί η ενίσχυση των θεσμών. Οι αρχές ετοιμάζουν την έναρξη της μεταρρύθμισης του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας με τη θέσπιση ενός συστήματος εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος με στόχο να προστατεύονται οι ευάλωτες ομάδες κατά τη τρέχουσα φάση ύφεσης. Επίσης σημειώνουν πρόοδο όσον αφορά τη μεταρρύθμιση διαχείρισης των εσόδων, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητά της, ενώ θα πρέπει να ενισχύσουν τις υπηρεσίες είσπραξης φόρων για σκοπούς αποτελεσματικής αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και τη μη συμμόρφωσης. Σε συνδυασμό με προσπάθειες για βελτίωση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών θα χρειαστεί να ληφθούν μέτρα για τη διαχείριση των δημοσιονομικών κινδύνων. Η αυστηρή εφαρμογή του σχεδίου ιδιωτικοποιήσεων της κυβέρνησης εξακολουθεί να είναι ουσιαστικής σημασίας για αύξηση της οικονομικής αποτελεσματικότητας, την προσέλκυση επενδύσεων και τη μείωση του δημόσιου χρέους.
Η συνέχιση της πλήρους και έγκαιρης υλοποίησης των πολιτικών παραμένει ουσιαστική για την επιτυχία του προγράμματος λόγω των υψηλών ακόμα κινδύνων.
Η ολοκλήρωση της παρούσας αξιολόγησης υπόκειται σε διαδικασία έγκρισης τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από το ΔΝΤ και αναμένεται να εξεταστεί από την Ευρωομάδα (Eurogroup), το συμβούλιο των διοικητών του ΕΜΣ και την εκτελεστική επιτροπή του ΔΝΤ μέχρι τις αρχές Ιουλίου. Η έγκριση της εν λόγω αξιολόγησης θα προετοιμάσει το έδαφος για την εκταμίευση περίπου 600 εκατ. ευρώ από τον ΕΜΣ και περίπου 86 εκατ. ευρώ από το ΔΝΤ.