Search Options
Home Publication Explainers Statistics Payments Career Monetary Policy
Suggestions
Sort by

Céard é ANFA?

Nuashonraithe an 24 Feabhra 2023 (foilsithe den chéad uair an 5 Feabhra 2016)

Is comhaontú é an Comhaontú maidir le Glansócmhainní Airgeadais (ANFA) idir bainc cheannais náisiúnta an limistéir euro agus an Banc Ceannais Eorpach (BCE), arb iad le chéile an tEurochóras. Leagtar síos sa chomhaontú rialacha agus teorainneacha do shealúchais sócmhainní airgeadais a bhaineann le cúraimí náisiúnta na mbanc ceannais náisiúnta. Áirítear ar shócmhainní airgeadais den sórt sin de chuid na mbanc ceannais náisiúnta, mar shampla, contrapháirt a gcaipitil agus a gcúlchistí cuntasaíochta nó dliteanais shonracha eile, a gcúlchistí eachtracha agus cistí pinsin fostaithe nó sócmhainní arna sealbhú chun críocha infheistíochta ginearálta.

Cuid dhílis d’fheidhmeanna na mbanc ceannais san Eoraip is ea sócmhainní airgeadais a shealbhú nach mbaineann leis an mbeartas airgeadaíochta, agus tagann sé roimh chruthú an euro. Nuair a bunaíodh an t-aontas airgeadaíochta, chinn na rialtais gan ach na feidhmeanna agus na cúraimí sin de chuid an bhainc cheannais a bhfuil gá leo a fhrithpháirtiú chun beartas aonair airgeadaíochta a sheoladh don limistéar euro ina iomláine. Ag an am céanna, chinn siad bainc cheannais náisiúnta a choimeád mar institiúidí neamhspleácha ar féidir leo leanúint de chúraimí náisiúnta a chomhlíonadh ar an gcoinníoll nach gcuireann na cúraimí sin isteach ar an mbeartas airgeadaíochta aonair.

I bhfocail eile: is institiúidí iad bainc cheannais náisiúnta atá neamhspleách ó thaobh airgeadais de agus comhlíonann siad cúraimí beartais airgeadaíochta a bhaineann le príomhról an Eurochórais cobhsaíocht praghsanna a chothabháil chomh maith le cúraimí náisiúnta. Bunaíodh ANFA chun teorainn fhoriomlán a shocrú do ghlanmhéid iomlán na sócmhainní airgeadais a bhaineann le cúraimí beartais náisiúnta, neamhairgeadaíochta, ionas nach gcuirfeadh siad isteach ar bheartas airgeadaíochta.

D’fhormheas an Chomhairle Rialaithe na leasuithe is déanaí ar ANFA i mí na Nollag 2022 d’fhonn éifeachtúlacht na bpróiseas gaolmhar a mhéadú, agus gan substaint an chomhaontaithe a athrú den chuid is mó ag an am céanna.

Cén chaoi a n-oibríonn ANFA?

Cén fáth a bhfuil sócmhainní airgeadais ag bainc cheannais náisiúnta nach mbaineann le beartas airgeadaíochta?

Sealbhaíonn gach banc ceannais sócmhainní nach mbaineann le beartas airgeadaíochta. Is í Comhairle Rialaithe an Bhainc Ceannais Eorpaigh a shocraíonn beartas airgeadaíochta go lárnach do gach tír sa limistéar euro. Nuair a bunaíodh an tAontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta, leag na rialtais amach sa Chonradh Eorpach go n-aistreofaí cúraimí a bhaineann le beartas airgeadaíochta go dtí an leibhéal Eorpach. Taobh amuigh den bheartas airgeadaíochta, bheadh na bainc cheannais náisiúnta in ann cúraimí náisiúnta a chur i gcrích agus ceadaítear dóibh na cúraimí sin a chur i gcrích. Tá an prionsabal sin leagtha síos in Airteagal 14.4 de Reacht CEBC agus BCE.

Go praiticiúil, tá sócmhainní nach mbaineann le beartas airgeadaíochta ná le seoladh oibríochtaí malairte eachtraí an Eurochórais i seilbh na mbanc ceannais náisiúnta faoi láthair, amhail: 

  • cúlchistí óir nó airgeadra eachtraigh;
  • punanna infheistíochta, e.g. le haghaidh cistí pinsin foirne;
  • sócmhainní arna sealbhú mar fhrithshuíomhanna maidir le taiscí ó chustaiméirí, e.g. bainc cheannais eachtracha nó rialtais. 

Ag an am céanna, sealbhaíonn na bainc cheannais náisiúnta dliteanais freisin nach mbaineann le beartas airgeadaíochta, lena n-áirítear na taiscí thuasluaite ó bhainc cheannais eachtracha nó ó rialtais eachtracha. Féadfaidh na bainc cheannais náisiúnta na cúraimí náisiúnta sin a shaothrú fad nach gcuireann a gcuid gníomhaíochtaí isteach ar chuspóirí ná ar chúraimí an Chórais Eorpaigh Banc Ceannais (CEBC), go háirithe an beartas airgeadaíochta. Ar an gcaoi chéanna, sealbhaíonn BCE punann cistí dílse a bhaineann lena chúlchiste caipitil agus cuntasaíochta, chomh maith le punann cistí pinsin foirne.

Bhí na punanna thuasluaite ag na bainc cheannais náisiúnta cheana féin sula ndeachaigh siad isteach san Eurochóras, a rannchuidíonn a n-ioncam le hioncam airgeadais na mbanc ceannais náisiúnta. Nuair a bunaíodh an limistéar euro, tugadh faoi deara go gcuirfeadh na punanna sin le héileamh chóras baincéireachta an limistéir euro ar leachtacht a shásamh, mar go gcuirfí san áireamh iad agus oibríochtaí beartais airgeadaíochta á gcalabrú. Níor measadh go raibh fadhb ann ó thaobh an bheartais airgeadaíochta de go leanfadh na bainc cheannais náisiúnta de bheith á mbainistiú ag na bainc cheannais náisiúnta, lasmuigh d’oibríochtaí beartais airgeadaíochta, agus go bhféadfaí fás le himeacht ama ag ráta (nó ag ráta níos moille) leis an éileamh ar nótaí bainc agus le ceanglais chúltaca an chórais baincéireachta. Mheas an Chomhairle Rialaithe freisin, dá mbeadh punanna beartais neamhairgeadaíochta, glan ó dhliteanais bheartais neamhairgeadaíochta, le fás níos tapúla ná an t-éileamh ar leachtacht ar feadh tréimhse fhada ama, go bhféadfadh sé sin beartas airgeadaíochta a chur i mbaol. Bunaíodh ANFA chun an fás seo a bhainistiú agus a chaipeáil.

Cad iad glansócmhainní airgeadais (NFA)?

Tá seasaimh ann nach mbaineann go díreach le beartas airgeadaíochta ar thaobh na sócmhainní agus ar thaobh dliteanais chlár comhardaithe an bhainc ceannais. Sainmhínítear an difríocht idir an dá thacar suíomhanna mar ghlansócmhainní airgeadais (NFA). Léirítear an coincheap seo thíos, trí úsáid a bhaint as clár comhardaithe ráiteas airgeadais seachtainiúil an Eurochórais amhail an 1 Eanáir 2023 mar a foilsíodh é ar shuíomh gréasáin an Bhainc Ceannais Eorpaigh. Tugtar sainmhíniú beacht in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an ANFA.

Léiríonn an léaráid go n-áirítear le NFA, ar thaobh na sócmhainne, suim ítimí 1 go 4, 5.6, 6, 7.2, 8 agus 9. sa chlár comhardaithe. Ar thaobh an dliteanais tá ítimí 2.5 agus míreanna 3 go 12. Má dhéanann tú suim na ndliteanas sin a dhealú ó shuim na sócmhainní thuasluaite (i.e. na ranna faoi seach a aibhsítear in oráiste thíos), gheobhaidh tú glansócmhainní airgeadais an Eurochórais.

Cad é luach ghlansócmhainní airgeadais an Eurochórais?

Amhail an 1 Eanáir 2023, b’ionann glansócmhainní airgeadais an Eurochórais agus -€669 mbilliún, agus is ionann glansócmhainní airgeadais bliantúla an Eurochórais in 2022 agus -€730 billiún, tar éis laghdú leanúnach ó 2014 i leith. Eascraíonn an figiúr diúltach sin go príomha ó thaobh dliteanas méadaitheach chlár comhardaithe an Eurochórais a dhéanann níos mó ná forbairtí dearfacha ábhartha ar thaobh na sócmhainne a fhritháireamh, mar a mhínítear thuas. Mar chomparáid, tá méadú tagtha ar na nótaí bainc agus ar na híoscheanglais chúltaca ag meánráta 6.7 % in aghaidh na bliana ó 2002 i leith.

Céard é ANFA?

Seasann ANFA don “Chomhaontú maidir le Glansócmhainní Airgeadais”. Is comhaontú é idir bainc cheannais náisiúnta an limistéir euro agus an Banc Ceannais Eorpach, arb ionann iad le chéile agus an tEurochóras. Leagtar síos sa chomhaontú na rialacha chun na teorainneacha do ghabháltais a bhaineann le cúraimí náisiúnta na mbanc ceannais náisiúnta a ríomh.

Cén fáth a bhfuil sé riachtanach teorainn a chur le NFA?

Cuireann ANFA teorainn leis an méid NFA is féidir le bainc cheannais náisiúnta a shealbhú. Tá gá leis sin chun a áirithiú go bhfuil smacht iomlán ag Comhairle Rialaithe an Bhainc Ceannais Eorpaigh ar mhéid chlár comhardaithe an Eurochórais, rud a chumasóidh cur chun feidhme éifeachtach an bheartais airgeadaíochta. Roimh ghéarchéim airgeadais 2007-08, ba é an bealach is éifeachtaí chun beartas airgeadaíochta a chur chun feidhme ná trína chinntiú go raibh ar bhainc leachtacht a iarraidh ón Eurochóras. Bhí ganntanas leachtachta i leith an Eurochórais, dá ngairtear “easnamh leachtachta” freisin, mar bhonn do chur chun feidhme an bheartais airgeadaíochta. Chosain ANFA an t-easnamh leachtachta seo. Nuair a bhuail an ghéarchéim airgeadais, bhí sé riachtanach níos mó leachtachta a chur ar fáil do na bainc ná mar a bhí de dhíth orthu i ndáiríre chun íoscheanglais cúlchiste a chomhlíonadh. In ionad oibriú le heasnamh leachtachta, tá an córas baincéireachta ag feidhmiú le leachtacht bhreise anois. Sa timpeallacht sin, ní chosnaíonn ANFA an t-easnamh leachtachta a thuilleadh, ach áirithíonn sé nach sáraíonn an iomarca leachtachta an leibhéal is cuí leis an gComhairle Rialaithe dá seasamh beartais airgeadaíochta.

An bhfuil ANFA cothrom i ndáiríre le cead a thabhairt do bhainc cheannais náisiúnta an oiread airgid agus is mian leo a phriontáil?

Níl, is é a mhalairt an cás. Socraíonn ANFA teorainn d’uasmhéid na nglansócmhainní airgeadais is féidir le banc ceannais náisiúnta a shealbhú chun a áirithiú nach gcuirfidh athruithe ar a shócmhainní airgeadais agus ar a dhliteanais airgeadais nach mbaineann le beartas airgeadaíochta isteach ar bheartas airgeadaíochta an Eurochórais.

Cad é a imríonn tionchar ar uasmhéid an NFA faoi ANFA?

Cruthaíonn luach méadaitheach na nótaí bainc atá i gcúrsaíocht agus méid na gcúlchistí íosta nach mór do bhainc a choimeád sa bhanc ceannais gá le leachtacht atá á chomhlíonadh ag oibríochtaí beartais airgeadaíochta an Eurochórais agus le NFA na mbanc ceannais náisiúnta. Tríd an íosmhéid a shocrú le haghaidh oibríochtaí beartais airgeadaíochta, cinntear uasteorainn do NFA na mbanc ceannais náisiúnta mar iarmhar. Más barrachas leachtachta cuspóir na Comhairle Rialaithe, cuireann ANFA teorainn le NFA na mbanc ceannais náisiúnta, á áirithiú nach sáraíonn an barrachas leachtachta leibhéal áirithe.

Cén fáth a gcuireann ANFA teorainn le glansócmhainní airgeadais na mbanc ceannais náisiúnta seachas le hollsócmhainní airgeadais?

Chun beartas airgeadaíochta a chur chun feidhme go héifeachtúil, ní mór an méid leachtachta arna soláthar ag oibríochtaí beartais neamhairgeadaíochta na mbanc ceannais náisiúnta a rialú. Cruthaíonn gach sócmhainn ar chlár comhardaithe bainc cheannais airgead nó leachtacht ó bhanc ceannais. Aistarraingíonn gach dliteanas ar a clár comhardaithe leachtacht. D’fhonn an leachtacht fhoriomlán arna soláthar ag oibríochtaí beartais neamhairgeadaíochta de chuid bainc cheannais a thomhas, déantar na sócmhainní agus na dliteanais uile nach mbaineann le beartas airgeadaíochta a ghlanluacháil.

Cén chaoi a ríomhtar uasmhéid an NFA?

Déantar teidlíochtaí NFA a chalabrú gach trí bliana ar a laghad, cé gur féidir calabrúcháin ad hoc a dhéanamh ar iarratas ó aon pháirtí sa chomhaontú. I gcás gach calabrúcháin, socraíonn an Chomhairle Rialaithe na paraiméadair beartais airgeadaíochta is gá. Cinneann an Chomhairle Rialaithe leibhéal leachtachta iomchuí an Eurochórais, socraíonn sí an cóimheas cúlchiste íosta agus socraíonn sí méid na bpunann beartais airgeadaíochta glan amach chun an cur chun feidhme is éifeachtaí dá bheartas airgeadaíochta a bhaint amach. Ina theannta sin, cuireann an Chomhairle Rialaithe forbairtí maidir le méid na nótaí bainc atá i gcúrsaíocht san áireamh. Tá uasmhéid nua NFA comhiomlán an Eurochórais iarmharach de na fachtóirí thuasluaite.

Cén chaoi a leithdháiltear uasmhéid NFA an Eurochórais ar bhainc cheannais náisiúnta?

A luaithe a bheidh uasteorainn an Eurochórais do NFA socraithe, leithdháiltear é i gcomhréir le sciar gach bainc cheannais náisiúnta i gcaipiteal BCE, agus suíomh tosaigh stairiúil gach bainc ceannais náisiúnta á chur san áireamh freisin, chun teidlíochtaí NFA na mbanc ceannais náisiúnta don bhliain dár gcionn a chinneadh. Beidh feidhm ag an teidlíocht sin ansin go dtí an chéad chalabrú eile, a tharlaíonn tar éis trí bliana ar a dhéanaí.

Le linn an phróisis calabrúcháin, mura bhfuil sé beartaithe ag banc ceannais náisiúnta a theidlíocht a úsáid ina hiomláine, tugann ANFA an rogha an chuid nár úsáideadh a ath-leithdháileadh go sealadach ar bhainc cheannais náisiúnta eile ar mian leo uasteorainn NFA níos airde a bheith acu. Déantar an chuid nár úsáideadh a athdháileadh le sásra lárnach a shainítear in ANFA. Ní mór do NFA na mbanc ceannais náisiúnta fanacht faoi bhun a n-uasteorainneacha NFA ar bhonn bliantúil ar an meán. 

Cad é tionchar na dtarscaoiltí?

Is féidir leis na tarscaoiltí tionchar a imirt ar dháileadh uasmhéid an NFA laistigh den Eurochóras. Ní mhéadaíonn siad, áfach, an uasteorainn uasta ar shealúchais iomlána NFA i mbainc cheannais náisiúnta an Eurochórais.

Sainítear leis na tarscaoiltí teidlíocht íosta NFA is féidir le gach banc ceannais náisiúnta a shealbhú. Is é sin le rá, tá sé de cheart ag gach banc ceannais náisiúnta sciar áirithe d’uasmhéid NFA an Eurochórais a shealbhú, bunaithe ar sciar an bhainc cheannais náisiúnta sin i gcaipiteal an Bhainc Ceannais Eorpaigh, agus is é an méid a chomhfhreagraíonn don tarscaoileadh íosteidlíocht an bhainc ceannais náisiúnta sin (féadfaidh sé sin a bheith níos airde ná an méid a ríomhtar de réir a scaire i gcaipiteal an Bhainc Ceannais Eorpaigh). Ar ndóigh, má tá NFA i seilbh roinnt banc ceannais náisiúnta a fhreagraíonn dá dtarscaoiltí a sháraíonn a scaireanna caipitil, laghdófar an méid NFA a cheadaítear do na bainc cheannais náisiúnta eile a shealbhú ionas nach sárófar uasmhéid NFA an Eurochórais riamh.

Tá trí chineál tarscaoilte ann:

  • Áirithítear leis an tarscaoileadh stairiúil (a shonraítear in Iarscríbhinn III de ANFA) nach mbeidh ar na bainc cheannais náisiúnta a NFA a laghdú faoi leibhéal atá nasctha lena suíomh tosaigh stairiúil.
  • Tugann an tarscaoileadh sócmhainn-shonrach cosaint do shealúchais sócmhainní áirithe (a shainmhínítear in Iarscríbhinn IV de ANFA) nach féidir leis an mbanc ceannais náisiúnta iad a dhíol go héasca de bharr srianta conarthacha nó srianta eile.
  • Leis an tarscaoileadh dinimiciúil déantar coigeartú ar tharscaoileadh stairiúil na mbanc ceannais náisiúnta beag le himeacht ama i gcomhréir le fás nó meath NFA uasta an Eurochórais.

Ní bheidh feidhm ach ag an gceann is mó de na trí tharscaoileadh.

Cad a tharlaíonn má dhéanann banc ceannais náisiúnta amháin nó roinnt banc ceannais náisiúnta rud ar bith a infheistiú, nó níos lú ná an t-uasmhéid a sannadh dóibh ar dtús? An féidir leo an méid atá fágtha a chur ar aghaidh chuig daoine eile?

Má bhíonn sé i gceist ag roinnt bainc ceannais náisiúnta níos lú ná a gcuid teidlíochtaí a choinneáil, agus é i gceist ag roinnt bainc ceannais náisiúnta eile níos mó dá gcuid teidlíochtaí a choinneáil, déantar an chuid nár úsáideadh a athdháileadh trí úsáid a bhaint as sásra lárnach a shainítear in ANFA. Déantar sin i gcomhthéacs chalabrú tréimhsiúil uasteorainneacha NFA. Is beart sealadach é athdháileadh na scóipe neamhúsáidte agus déanfar é a athríomh le linn an chalabraithe ina dhiaidh sin. Níl aon tionchar ag an athdháileadh ar mhéid comhiomlán an uasmhéid NFA atá coinnithe ag gach banc ceannais náisiúnta sa limistéar euro, a shocraítear le cinntí beartais airgeadaíochta na Comhairle Rialaithe.

Cén fáth a n-úsáideann roinnt banc ceannais náisiúnta a gcuóta agus nach n-úsáideann cinn eile?

Braitheann sé sin ar roghanna institiúideacha. Tá srianta dlíthiúla sonracha ag roinnt dlínsí ar na hinfheistíochtaí beartais neamhairgeadaíochta a dhéanann bainc cheannais náisiúnta; tá forálacha dlíthiúla ag dlínsí eile a cheanglaíonn ar bhainc cheannais náisiúnta leasanna a scairshealbhóirí a chur san áireamh a luaithe a bheidh a gcúraimí beartais airgeadaíochta comhlíonta. Ina theannta sin, tá taiscí móra cliant agus/nó taiscí rialtais ag roinnt banc ceannais náisiúnta ar thaobh an dliteanais, a mbíonn tionchar acu ar a sealúchais punainne beartais neamhairgeadaíochta.

Tá cúis stairiúil ann freisin: sular tugadh an euro isteach in 1999, bhí cúlchistí eachtracha sách mór i seilbh roinnt bainc cheannais Eorpacha chun a rátaí malairte a bhainistiú, go háirithe i leith an Deutsche Mark. Bhí an staid sin inchomparáide le cás Bhallstáit an AE a tháinig isteach sa limistéar euro tar éis 1999, ina raibh cúlchistí móra eachtracha ag na bainc cheannais náisiúnta freisin chun a rátaí malairte i leith an euro a bhainistiú sula ndeachaigh siad isteach san Eurochóras. Míníonn seasaimh tosaigh éagsúla na mbanc ceannais náisiúnta na difríochtaí suntasacha i gcomhdhéanamh a gclár comhardaithe, rud a bhí fós ann i gcásanna áirithe ar feadh roinnt blianta tar éis dá dtír dul isteach sa limistéar euro.

Cad a tharlaíonn má sháraíonn banc ceannais náisiúnta a uasteorainn NFA?

Dá sáródh banc ceannais náisiúnta a uasteorainn do NFA go comhsheasmhach, d’fhéadfadh sé sin tionchar a bheith aige ar chur chun feidhme an bheartais airgeadaíochta. Ar an gcúis sin, déanann an Banc Ceannais Eorpach faireachán bliantúil féachaint an gcomhlíonann na bainc cheannais náisiúnta ANFA. Más gá, trí Airteagal 14.4 de Reacht CEBC agus BCE, féadfaidh an Chomhairle Rialaithe toirmeasc, srian nó teorainn a chur leis na hoibríochtaí a dhéanann na bainc cheannais náisiúnta lasmuigh den bheartas airgeadaíochta má chuireann oibríochtaí den sórt sin isteach ar chuspóirí agus ar chúraimí CEBC, lena n-áirítear beartas airgeadaíochta an Eurochórais. Go dtí seo, ní raibh aon diall gan údar ó na huasteorainneacha NFA.

Tá údar maith le diall más rud é, mar shampla, gurb iad gealltanais idirnáisiúnta do CAI nó do bhanc ceannais náisiúnta a sholáthraíonn cúnamh leachtachta éigeandála (ELA) dá chóras baincéireachta is cúis leis an diall (is cuid den NFA é ELA mar a shainmhínítear in ANFA). Má tharlaíonn sé sin, ní mór don bhanc ceannais náisiúnta a NFA a laghdú a luaithe is féidir chun ANFA a chomhlíonadh arís. Beidh bliain amháin aige chun é sin a dhéanamh más gealltanais do CAI is cúis leis an sárú.

Cad a tharlaíonn má fhanann méid iomlán NFA na mbanc ceannais náisiúnta go léir faoi bhun an uasmhéid ríofa?

De ghnáth, ní fadhb í má fhanann NFA faoi bhun an uasleibhéil ríofa. Is é sé seo, i ndáiríre, de ghnáth an cás. Tá laghdú tagtha ar NFA ó 2014, agus tá líon na nótaí bainc atá i gcúrsaíocht ag fás i gcónaí. Ciallaíonn sé sin go bhfuil na riachtanais leachtachta ar fud an limistéir euro arna nginiúint ag nótaí bainc atá i gcúrsaíocht níos airde ná an éifeacht leachtachta a chruthaíonn NFA an Eurochórais. Ina ionad sin, cumhdaítear na riachtanais leachtachta trí úsáid a bhaint as uirlisí beartais airgeadaíochta, oibríochtaí athmhaoinithe rialta de chuid an Eurochórais nó oibríochtaí struchtúracha amhail ceannacháin glan amach nó oibríochtaí cúlaithe struchtúracha.

Cad a tharlaíonn má bhíonn méid iomlán an NFA níos mó ná an t-uasmhéid ríofa?

Níor tharla sé seo riamh agus ní dócha go dtarlóidh sé. Is comhaontú d’aon toil é Anfa idir na bainc cheannais náisiúnta agus BCE, rud a chiallaíonn go bhfuil gealltanas tugtha ag na páirtithe uile é a chomhlíonadh. Ina theannta sin, laghdaítear a thuilleadh an riosca go mbeadh méid iomlán na gcúnamh neamhairgeadais rómhór trí thoimhdí coimeádacha a úsáid agus na huasteorainneacha NFA á gcinneadh. Ciallaíonn sé sin fiú dá mbeadh NFA níos mó ná an t-uasmhéid agus, dá bhrí sin, dá mbeadh oibríochtaí beartais airgeadaíochta níos lú ná mar a bhí beartaithe ar dtús, is dócha go mbeadh an suíomh leachtachta struchtúrach inmhianaithe ann fós. Dá bhrí sin, d’fhéadfadh oibríochtaí beartais airgeadaíochta a bheith níos lú ná mar is inmhianaithe chun beartas airgeadaíochta a chur chun feidhme go héifeachtach i gcás den sórt sin, ach ní bheadh an staid sa ghearrthéarma géar agus dhéanfadh an Banc Ceannais Eorpach gníomh ceartaitheach. Má tá gá le gníomh feabhais, tá uirlisí éagsúla ar fáil don Chomhairle Rialaithe chun a áirithiú go bhfuil oibríochtaí beartais airgeadaíochta sách mór. Mar shampla, maidir le méid na n-oibríochtaí athmhaoiniúcháin, féadfaidh an Chomhairle Rialaithe oibríochtaí ionsúcháin leachtachta a úsáid nó na híoscheanglais chúlchistí a mhéadú.

Cad a tharlaíonn má thagann tosca eile, amhail nótaí bainc, ar bhealach difriúil leis an méid a rabhthas ag súil leis?

Tá calabrú tréimhsiúil ANFA bunaithe ar thoimhdí coimeádacha. Dá bhrí sin, tá maoláin leordhóthanacha sna huasteorainneacha NFA chun déileáil le forbairtí gan choinne. Mar shampla, agus na huasteorainneacha á gcalabrú glactar leis go bhfanfaidh nótaí bainc atá i gcúrsaíocht ag an meánleibhéal a breathnaíodh le linn an tríú ráithe den bhliain reatha.

Cad iad na cúinsí faoina bhféadfadh NFA cur isteach ar bheartas airgeadaíochta?

Glacadh ANFA chun cur isteach ar bheartas airgeadaíochta NFA a sheachaint. Dá mba rud é, mar sin féin, go mbeadh méid NFA níos mó ná an t-uasmhéid foriomlán, d’fhéadfadh sé a bheith i gceist go bhféadfadh oibríochtaí beartais airgeadaíochta a bheith róbheag chun go bhféadfaí beartas airgeadaíochta a chur chun feidhme go héifeachtach.

Chomh maith leis an méid NFA, tá a gcomhdhéanamh tábhachtach freisin. Mar shampla, má fhritháiríonn idirbhearta beartais airgeadaíochta aonair agus idirbhearta beartais neamhairgeadaíochta a chéile (e.g. ceannach urrúis agus díol an urrúis chéanna ceann eile), is féidir leis sin comharthaí contrártha a sheoladh faoi intinn bheartas airgeadaíochta an Eurochórais nó éifeachtacht an bheartais airgeadaíochta a laghdú. Sampla eile is ea idirbhearta bainc cheannais in airgeadraí eachtracha, ar féidir leo tionchar a imirt ar rátaí malairte nó míthuiscint a bhaint astu mar idirghabhálacha sa ráta malairte.

Chun a áirithiú nach gcuirfidh na himeachtaí sin isteach ar bheartas airgeadaíochta, ghlac an Banc Ceannais Eorpach bearta a chomhlánaíonn ANFA, lena n-áirítear Treoirlíne an Bhainc Ceannais Eorpaigh maidir le hOibríochtaí Bainistíochta Sócmhainní Baile agus Dliteanais arna ndéanamh ag na Bainc Cheannais Náisiúnta (athmhúnlú) (BCE/2019/7), agus cinneadh an Bhainc Ceannais Eorpaigh maidir le clár ceannaithe sócmhainní san earnáil phoiblí margaí tánaisteacha (BCE/2015/10, arna leasú). Cé go rialaíonn an chéad cheann, mar shampla, glanéifeachtaí leachtachta oibríochtaí na mbanc ceannais náisiúnta, cuireann an dara ceann teorainn, i measc nithe eile, le méid urrúis shonraigh atá incháilithe don chlár ceannaithe earnála poiblí a choimeádtar i ngach punann de bhainc cheannais an Eurochórais.

Cén chaoi a gcinntíonn tú nach ndéanann oibríochtaí infheistíochta difear do sheasamh an bheartais airgeadaíochta?

Socraíonn ANFA uasmhéid do NFA na mbanc ceannais náisiúnta. Ag an am céanna, cuireann sé sin teorainn leis an éifeacht leachtachta ó idirbhearta beartais neamhairgeadaíochta a dhéanann na bainc cheannais náisiúnta. Ar an dara dul síos, gníomhaíonn na bainc cheannais náisiúnta agus an Banc Ceannais Eorpach mar infheisteoirí institiúideacha ina n-idirbhearta beartais neamhairgeadaíochta. Nuair a dhéanann bainc cheannais náisiúnta ceannacháin do phunanna beartais neamhairgeadaíochta, leanann siad critéir atá cosúil le critéir infheisteoirí institiúideacha eile agus breithníonn siad a gcinntí ar leithligh ón mbeartas airgeadaíochta, chomh maith leis na rialacha a leagtar amach in ANFA agus treoirlínte ábhartha eile a leanúint.

Cuirtear an Banc Ceannais Eorpach ar an eolas go rialta faoi (1) idirbhearta beartais neamhairgeadaíochta na mbanc ceannais náisiúnta, ar gá formheas roimh ré ó mBanc Ceannais Eorpach i gcás cuid acu; (2) a sócmhainní agus a ndliteanais; agus (3) an NFA a bhfuil na bainc ag súil leis agus an NFA iarbhír. Is féidir leis an mBanc Ceannais Eorpach gníomh ceartaitheach a dhéanamh má chuireann na hidirbhearta beartais neamhairgeadaíochta tuairiscithe isteach ar sheasamh an bheartais airgeadaíochta. Ar deireadh, is féidir leis an gComhairle Rialaithe bearta sonracha a ghlacadh atá ceangailteach ar na bainc cheannais náisiúnta.

Cén fáth a gcoinnítear sócmhainní agus dliteanais neamhairgeadaíochta na mbanc ceannais náisiúnta faoi rún?

Cuirtear sócmhainní agus dliteanais neamhairgeadaíochta na mbanc ceannais náisiúnta ar fáil don phobal i gcomhréir le rialacha náisiúnta agus Eorpacha. I gcomhréir leis na rialacha sin, cinneann na bainc cheannais náisiúnta an bhfoilseoidh siad faisnéis maidir lena sócmhainní agus dliteanais neamhairgeadaíochta, lena n-áirítear comhdhéanamh a bpunanna beartais neamhairgeadaíochta.

Nochtann formhór na mbanc ceannais náisiúnta sonraí breise ina dtuarascálacha bliantúla nó i bhfoilseacháin eile agus ar a suíomhanna gréasáin, áit a léiríonn siad, mar shampla, miondealú ar a sócmhainní i bhfiachas rialtais agus neamhrialtais. Díreach cosúil le hinfheisteoirí eile, ní nochtann bainc cheannais náisiúnta faisnéis a d’fhéadfadh ligean do dhaoine eile tátail a dhéanamh maidir lena n-iompar infheistíochta amach anseo.

Níl aon sainordú ag an Eurochóras comhdhéanamh shócmhainní agus dhliteanais neamhairgeadaíochta na mbanc ceannais náisiúnta a nochtadh.

Cad a áirithíonn nach mbaintear mí-úsáid as na punanna beartais neamhairgeadaíochta chun críche maoiniú airgeadaíochta toirmiscthe?

Tá an Banc Ceannais Eorpach freagrach as a áirithiú go n-urramaíonn bainc cheannais CEBC an toirmeasc ar mhaoiniú airgeadaíochta, mar atá luaite sa Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus i Reacht an Chórais Eorpaigh Banc Ceannais agus an Bhainc Ceannais Eorpaigh. Ní thugann ANFA aghaidh air sin, nach mbaineann sé ach leis an suíomh leachtachta struchtúrach inmhianaithe chun beartas airgeadaíochta a chur chun feidhme agus, dá réir sin, a shainíonn méid an NFA. Ní thugann Anfa aghaidh ar chomhdhéanamh sócmhainní agus dliteanas neamhairgeadaíochta ná ar an mbealach ina bhfaightear iad.

Chun faireachán a dhéanamh ar chomhlíonadh an toirmisc ar mhaoiniú airgeadaíochta, ceanglaítear ar bhainc cheannais náisiúnta CEBC BCE a chur ar an eolas faoina sócmhainní, agus áirithíonn an Banc Ceannais Eorpach nach maoiníonn na bainc cheannais náisiúnta rialtais trína bhfiachas a cheannach sa bhunmhargadh. Déanann an Banc Ceannais Eorpach faireachán freisin ar cheannacháin ar an margadh tánaisteach. Foilsítear torthaí na seiceálacha agus na measúnuithe sin i dtuarascáil bhliantúil an Bhainc Ceannais Eorpaigh.

Cad a tharlaíonn má sháraítear na rialacha sin maidir le cosc ar mhaoiniú airgeadaíochta?

Ní chumhdaítear é sin le ANFA ach le hAirteagail 123 agus 124 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (i.e. leis an dlí Eorpach den chineál is airde rangú). Chinn Comhairle Rialaithe an Bhainc Ceannais Eorpaigh rialacha d’oibríochtaí infheistíochta uile an bhainc ceannais náisiúnta chun a áirithiú nach sáraíonn siad an toirmeasc ar mhaoiniú airgeadaíochta. Tá cosc ar fhiachas rialtais a cheannach ar an mbunmhargadh agus ní mór do na bainc cheannais náisiúnta a gcuid idirbheart a thuairisciú ar an margadh tánaisteach. Déanann an Banc Ceannais Eorpach faireachán ar chomhlíonadh an toirmisc ar mhaoiniú airgeadaíochta agus tuarascálacha ar thorthaí a fhaireacháin ina thuarascáil bhliantúil.