Częste pytania na temat gotówki
Czy gotówka niedługo zniknie?
Nie. W dającej się przewidzieć przyszłości gotówka pozostanie standardowym środkiem płatniczym. Wynika to z jej trzech cech. Po pierwsze: gotówka ma stabilną wartość. Po drugie: można zweryfikować autentyczność gotówki. Po trzecie: rozliczenie w gotówce nie wymaga udziału pośrednika. Nie ma innego instrumentu płatniczego, który w równym stopniu miałby wszystkie te cechy.
Czy rozwój płatności elektronicznych sprawi, że gotówka stanie się przeżytkiem?
Nie. Wyjątkowe cechy gotówki powodują, że będzie ona w przyszłości nadal potrzebna. Cyfrowe formy płatności są atrakcyjne dla wielu osób – ale nie dla wszystkich. Płatności elektroniczne nie zastąpią gotówki, tylko będą funkcjonować obok niej.
Czy placówka detaliczna może odmówić przyjęcia zapłaty gotówką?
Na podstawie sprawozdania grupy ekspertów ds. euro jako prawnego środka płatniczego Komisja Europejska w marcu 2010 wydała zalecenie (2010/191/UE), w którym następująco odnosi się do obowiązku akceptowania gotówki:
- Detaliści nie mogą odmawiać przyjęcia gotówki, chyba że obie strony transakcji uzgodniły inną metodę zapłaty.
- Nie wystarczy wywiesić kartki lub plakatu z informacją, że placówka nie przyjmuje określonych nominałów lub w ogóle płatności gotówkowych. Detalista musi przedstawić uzasadniony powód, np. trudność zapewnienia wystarczających środków do wydawania reszty lub fizyczne zagrożenie związane z trzymaniem dużych kwot gotówki.
- Podmioty publiczne świadczące podstawowe usługi dla ludności nie mogą ograniczać ani całkowicie odmawiać przyjmowania gotówki bez wystarczających powodów. Inaczej podważałyby chroniony prawem UE status banknotów i monet euro jako prawnego środka płatniczego.
Czy banknoty i monety euro należą do kompetencji krajowych banków centralnych?
Tak. Banknoty euro leżą w gestii EBC i krajowych banków centralnych z Eurosystemu. Natomiast emisja monet euro należy do kompetencji państw członkowskich, choć to EBC zatwierdza jej wielkość dla poszczególnych państw. Wszystkie krajowe banki centralne uczestniczą w logistyce zaopatrzenia w monety i utrzymywaniu zasobów rezerwowych.
Czy banki komercyjne są uprawnione do uznania banknotu za falsyfikat?
Nie. Jeśli bank komercyjny nie jest pewien autentyczności banknotu euro, przesyła go do krajowego banku centralnego (lub właściwego ośrodka analitycznego w danym kraju) i dopiero ten ostatecznie decyduje, czy banknot jest prawdziwy.
Czy jest więcej niż jedna seria banknotów euro?
Tak. Banknoty z pierwszej serii (obejmującej nominały od 5 do 500 euro) weszły do obiegu w 2002 i pozostają prawnym środkiem płatniczym. W latach 2013–2019 Eurosystem, czyli EBC i krajowe banki centralne ze strefy euro, wprowadził drugą serię banknotów, tzw. serię Europa, w której znalazły się nominały od 5 do 200 euro (banknoty 500 euro nie są już emitowane). Banknoty z serii Europa mają odświeżoną szatę graficzną i ulepszone zabezpieczenia.
Czy we wszystkich placówkach detalicznych muszą być oferowane usługi cashback i cash‑in‑shop? Czy są one dostępne w każdym kraju?
Usługi cashback i cash‑in‑shop to dodatkowe sposoby wypłaty gotówki, będące uzupełnieniem usług dostępnych w bankomatach i oddziałach banków. O tym, czy udostępnić te usługi klientom, decyduje dana placówka detaliczna. Jak wynika z naszego badania, w 2021 usługę cashback oferowało 11% placówek detalicznych w strefie euro, a usługę cash‑in‑shop – 6%. W niektórych krajach strefy euro te usługi wciąż jednak nie są dostępne.
Czy można zarazić się koronawirusem przez dotykanie banknotów?
Ilość wirusa na banknotach jest tak mała, że w porównaniu z ryzykiem, jakie niesie ze sobą codzienne dotykanie innych powierzchni, prawdopodobieństwo zarażenia przez kontakt z banknotami jest nieznaczne. W trosce o bezpieczeństwo korzystania z gotówki EBC ściśle współpracuje z europejskimi laboratoriami, w których bada się zachowanie koronawirusów na różnych powierzchniach. Więcej informacji znajduje się w artykule na naszym blogu.