Pytania do nas

Europejski Bank Centralny (EBC) to bank centralny strefy euro. Uważnie monitorujemy zasoby banknotów i monet euro znajdujących się w obiegu. Naszym głównym zadaniem jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen, a robimy to głównie przez regulowanie wysokości stóp procentowych.

Odpowiadamy także za nadzór nad bankami w ramach jednolitego mechanizmu nadzorczego (SSM).

W naszej działalności kierujemy się zasadami przejrzystości, niezależności i rozliczalności.

Można się z nami kontaktować w każdym z 24 języków urzędowych UE. Wybór języków, w jakich my zwracamy się do obywateli, zależy od grupy adresatów i okoliczności. Akty prawne EBC są publikowane we wszystkich językach urzędowych UE, a jego językiem roboczym jest angielski.

Współwłaścicielami EBC są banki centralne wszystkich państw UE. Udział poszczególnych krajów w naszym kapitale zależy od ich liczby ludności i produktu krajowego brutto (PKB), przy czym oba czynniki mają równą wagę. Państwa, których walutą jest euro, wpłacają na poczet kapitału EBC więcej niż państwa, które nie wprowadziły euro. Wszystkie te czynniki składają się na tzw. klucz kapitałowy, wyznaczający kwotę przypadającą na każdy z krajowych banków centralnych.

EBC osiąga zyski i ponosi straty, tak jak inne banki. Zysk lub strata netto EBC są rozdzielane między krajowe banki centralne ze strefy euro. Statut ESBC stanowi, że do 20% zysku może pozostać w EBC jako rezerwa, a pozostała część musi zostać rozdzielona między udziałowców EBC proporcjonalnie do ich opłaconych udziałów w jego kapitale. Strata jest pokrywana z rezerwy ogólnej, dochodu za dany rok lub kwot do podziału między krajowe banki centralne.

Rada Prezesów wyraziła pełne poparcie dla narodu Ukrainy.

Wdrożyliśmy sankcje nałożone przez UE i rządy państw europejskich i jesteśmy gotowi podjąć wszelkie niezbędne działania, żeby zapewnić stabilność cen i stabilność finansową w strefie euro.

Więcej na ten temat:

Polityka pieniężna obejmuje ogół środków stosowanych przez EBC, żeby oddziaływać na koszt i dostępność pieniądza. Służy to osiągnięciu naszego głównego celu, jakim jest utrzymanie stabilności cen. Najważniejszym instrumentem polityki pieniężnej jest zestaw podstawowych stóp procentowych EBC. Każda zmiana tych stóp wpływa – z kilkumiesięcznym opóźnieniem – na stopy procentowe w całej gospodarce, w tym oprocentowanie kredytów udzielanych przez banki komercyjne osobom fizycznym i przedsiębiorstwom. Do osiągnięcia naszego głównego celu możemy też w razie potrzeby wykorzystywać inne narzędzia.

Zgodnie z art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej głównym celem EBC jest utrzymanie stabilności cen. Rada Prezesów uważa, że najlepszym sposobem na jego osiągnięcie jest dążenie do utrzymania stopy inflacji – mierzonej zharmonizowanym wskaźnikiem cen konsumpcyjnych HICP – na poziomie 2% w średnim okresie.

Przy stabilnych cenach przedsiębiorstwa chętniej inwestują, a ludziom jest łatwiej planować wydatki. Stabilność cen sprzyja też zaufaniu społecznemu do naszej waluty, ponieważ wiadomo wtedy, że ilość towarów i usług, którą można nabyć za daną kwotę euro, będzie mniej więcej stała.

Żeby skutecznie utrzymywać stabilność cen, potrzebujemy wiarygodnej miary inflacji. W tym celu analizujemy ceny setek dóbr, na które ludzie zwykle wydają pieniądze, m.in. żywności, odzieży i samochodów, oraz usług, takich jak taryfy telefonii komórkowej, bilety kolejowe i wynajem mieszkań. Wszystkie te pozycje łącznie dają nam wyobrażenie, jak bardzo zmienia się ogólny poziom cen w gospodarce.

Taki ogólny obraz uzyskujemy dzięki zharmonizowanemu wskaźnikowi cen konsumpcyjnych (Harmonised Index of Consumer Prices – HICP), który uważamy za najodpowiedniejszy miernik do oceny, czy został osiągnięty cel w zakresie stabilności cen. Wskaźnik HICP mierzy inflację cen konsumpcyjnych, czyli zachodzące z upływem czasu zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych nabywanych przez gospodarstwa domowe w strefie euro.

Jest to wskaźnik „zharmonizowany”, ponieważ wszystkie kraje UE stosują tę samą metodykę. Dzięki temu można porównywać ze sobą dane dotyczące różnych krajów.

Wskaźnik HICP jest opracowywany przez Eurostat i krajowe urzędy statystyczne zgodnie ze zharmonizowanymi metodami statystycznymi. 

Inflacja w ostatnich miesiącach obniżyła się, ale nadal jest za wysoka. Na jej spadek ma wpływ osłabienie dynamiki cen energii, które bardzo się zwiększyły po rozpoczęciu przez Rosję pełnoskalowej inwazji na Ukrainę. Natomiast ceny żywności i usług wciąż mocno rosną. Presja cenowa pozostaje silna w wielu sektorach z powodu odłożonego w czasie oddziaływania niedawnego skoku cen energii i kosztów innych nakładów. Do rosnącej dynamiki cen towarów i usług przyczyniają się także stłumiony popyt w następstwie pandemii, opóźnione skutki zatorów podażowych oraz wzrost płac i marż zysku.

Jako bank centralny odpowiedzialny za walutę euro mamy za zadanie utrzymywać stabilność cen. Gdy ceny rosną za szybko, czyli gdy inflacja jest zbyt wysoka, podniesienie podstawowych stóp procentowych EBC pomaga nam sprowadzić ją do docelowego poziomu 2% w średnim okresie.

Uważnie obserwujemy także oczekiwania inflacyjne: obecnie inflacja jest obciążeniem dla społeczeństwa i wielu ludzi martwi się, że ona się utrzyma. Przez podnoszenie stóp procentowych pokazujemy, że nie pozwolimy, by inflacja pozostała powyżej 2%. To pomaga utrzymać oczekiwania inflacyjne pod kontrolą.

Banki centralne czasem skupują aktywa takie jak obligacje rządowe lub korporacyjne, żeby obniżyć poziom długoterminowych stóp procentowych, gdy istnieje ryzyko utrzymywania się niskiej inflacji. Jest to korzystne dla gospodarki, ponieważ pobudza spożycie i inwestycje, co w efekcie przyczynia się do narastania presji cenowej i pomaga doprowadzić inflację do docelowego poziomu 2%.

W warunkach wzrostu inflacji EBC nie prowadzi już – od lipca 2022 – zakupów netto aktywów i podjął decyzję o zaprzestaniu reinwestycji w ramach programu skupu aktywów od lipca 2023.  

8 lipca 2021 ogłosiliśmy naszą nową strategię polityki pieniężnej. Od ostatniego przeglądu strategii, który odbył się w roku 2003, w gospodarce strefy euro i w gospodarce światowej nastąpiły głębokie zmiany. Wskutek obniżenia się wydajności gospodarki i zmiany sytuacji demograficznej oraz w następstwie kryzysu finansowego mamy obecnie mniejsze możliwości osiągania naszych celów wyłącznie za pomocą obniżania lub podnoszenia podstawowych stóp procentowych. Źródłem dodatkowych wyzwań dla prowadzenia polityki pieniężnej są globalizacja, transformacja cyfrowa, czynniki zagrażające zrównoważeniu środowiskowemu oraz zmiany zachodzące w systemie finansowym.

Nasz mandat jest określony w Traktatach, ale to do nas należy sformułowanie strategii polityki pieniężnej. W tej strategii opisujemy, jak będziemy realizować nasz podstawowy cel, jakim jest stabilność cen w strefie euro, za pomocą odpowiedniego zestawu instrumentów polityki pieniężnej. W nowej strategii EBC przyjął symetryczny 2‑procentowy cel inflacyjny, co oznacza, że stopa inflacji niższa od wartości docelowej jest równie niepożądana jak stopa ją przewyższająca.

Chcesz dowiedzieć się więcej o narzędziach, środkach i decyzjach związanych z naszą polityką pieniężną?

Chcesz dowiedzieć się więcej o głównych wnioskach wynikających z przeglądu strategii?

Celem europejskiego nadzoru bankowego jest zapewnienie bezpieczeństwa i dobrej kondycji europejskiego systemu bankowego, zwiększenie integracji i stabilności finansowej oraz zapewnienie spójności nadzoru.

SSM (skrót od Single Supervisory Mechanism, czyli jednolity mechanizm nadzorczy) to system nadzoru nad bankami w Europie. Tworzą go Nadzór Bankowy EBC oraz krajowe organy nadzoru z państw uczestniczących.

Zachęcamy, żeby o takich podejrzeniach informować nas bezpośrednio przez naszą platformę dla demaskatorów. EBC zapewnia odpowiednią ochronę zarówno osób zgłaszających naruszenia, jak i tych, których dotyczą zarzuty, a także wszelkich podawanych w danej sprawie danych osobowych.

EBC uważa, że dostęp do informacji ma fundamentalne znaczenie. Staramy się zachować jak największą przejrzystość, a jednocześnie zapewnić poufność informacji związanych z wykonywaniem naszych zadań.

Informacje o poszczególnych nadzorowanych bankach są objęte tajemnicą zawodową na podstawie różnych przepisów unijnych (np. dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych).

Zasady dostępu do dokumentów EBC reguluje decyzja EBC/2004/3 z dnia 4 marca 2004 r. z późniejszymi zmianami. W duchu otwartości i przejrzystości, a także dla umożliwienia i wsparcia badań naukowych, stworzyliśmy publiczny rejestr dokumentów.

Banki nadzorowane bezpośrednio przez EBC to tzw. instytucje istotne, natomiast banki, które nadzorujemy pośrednio, to tzw. instytucje mniej istotne.

Nadzorcy oceniają ryzyka zagrażające bankom i sprawdzają, czy banki są w stanie odpowiednio nimi zarządzać. To tzw. proces przeglądu i oceny nadzorczej (Supervisory Review and Evaluation Process – SREP), który pozwala w spójny sposób oceniać profile ryzyka banków i podejmować decyzje w sprawie wszelkich niezbędnych środków nadzorczych.

Testy warunków skrajnych służą nadzorcom do sprawdzania, w jakim stopniu banki byłyby w stanie poradzić sobie z szokami finansowymi i gospodarczymi. Na podstawie wyników tych testów nadzorcy mogą wskazać źródła podatności banków na zagrożenia i zaradzić tym czynnikom ryzyka na wczesnym etapie w ramach dialogu nadzorczego.

Biorąc pod uwagę niedawne wydarzenia związane z pandemią oraz rosyjską inwazją na Ukrainę, coraz większego znaczenia nabiera ochrona kluczowych usług przed atakami i awariami. Żeby wzmacniać sektor finansowy UE i zwiększać jego odporność cyfrową, EBC bada, w jakim stopniu banki są narażone na ryzyko informatyczne, oraz ocenia ich zdolności w zakresie zarządzania ryzykiem. Służą mu do tego ramy zgłaszania incydentów cyberbezpieczeństwa oraz analiza odpowiedzi banków w corocznej ankiecie o ryzyku informatycznym. EBC w 2024 przeprowadzi test warunków skrajnych dotyczący cyberodporności, którego celem jest sprawdzenie zdolności banków w zakresie reagowania na ataki hakerów oraz radzenia sobie z ich konsekwencjami.

EBC może nakładać sankcje, w tym kary pieniężne, na banki istotne, które naruszają stosowane bezpośrednio prawo UE lub decyzje i rozporządzenia EBC. Natomiast gdy dojdzie do naruszenia prawa krajowego wdrażającego dyrektywy unijne lub naruszenia przepisów przez osoby fizyczne oraz w przypadku sankcji niepieniężnych, EBC może zlecić wszczęcie postępowania w tej sprawie właściwemu organowi krajowemu. Postępowania takie są wówczas prowadzone i decyzje o nałożeniu sankcji podejmowane zgodnie z właściwymi przepisami prawa krajowego.

Sankcje nałożone przez EBC w ramach wypełnianych przez niego zadań nadzorczych są ogłaszane na stronie internetowej EBC poświęconej nadzorowi bankowemu.

Stworzenie euro było imponującym osiągnięciem, które zjednoczyło społeczeństwa europejskie, bo dzięki niemu podróżowanie, praca i nauka za granicą stały się łatwiejsze i bezpieczniejsze. Jednym z najważniejszych etapów procesu integracji europejskiej był traktat z Maastricht, który m.in. otworzył drogę do stworzenia wspólnej waluty.

EBC analizuje możliwość wprowadzenia cyfrowego euro. Byłoby ono elektroniczną formą pieniądza emitowaną przez Eurosystem i pieniądzem banku centralnego, a zatem wolnym od ryzyka. Obecnie gotówka jest jedynym pieniądzem banku centralnego wykorzystywanym do płatności detalicznych. Cyfrowe euro zapewniłoby dodatkową metodę dokonywania płatności w euro i nie zastąpiłoby gotówki, ale raczej ją uzupełniało. Byłoby wymienialne (jeden do jednego) na wszystkie inne formy euro, np. banknoty.

Euro w postaci cyfrowej łączyłoby w sobie wygodę, jaką dają elektroniczne instrumenty płatnicze, z bezpieczeństwem cechującym pieniądz emitowany przez bank centralny. Pomogłoby utrzymać niezależność UE od cyfrowych środków płatniczych emitowanych poza strefą euro i spoza niej kontrolowanych. Ponadto chroniłoby stabilność finansową i niezależność monetarną strefy euro oraz pozwalało społeczeństwu z ufnością podchodzić do płatności w epoce cyfrowej.

Kryptoaktywa różnią się zasadniczo od pieniądza banku centralnego – ponieważ ich ceny podlegają ogromnym wahaniom, trudno jest stosować je jako środek płatniczy lub jednostkę rozliczeniową. Kryptoaktywa same w sobie nie mają żadnej wartości i nie stoi za nimi żadna instytucja publiczna. Podobne zastrzeżenia dotyczą stablecoinów: ich wiarygodność zależy ostatecznie od podmiotu emitującego i aktywów bazowych. Stablecoiny są również zależne od tego, czy emitent wywiązuje się z obietnicy utrzymania ich stabilnej wartości z upływem czasu. Cyfrowe euro byłoby z kolei pieniądzem banku centralnego. Innymi słowy, byłoby emitowane przez bank centralny i zaprojektowane tak, żeby spełniać potrzeby obywateli: zapewniałoby ochronę prywatności i byłoby wolne od ryzyka.

Eksperci z Eurosystemu opracowali zbiór podstawowych wymogów, jakie ma spełniać cyfrowe euro. Należą do nich: łatwość dostępu, solidna konstrukcja, bezpieczeństwo, skuteczność, ochrona prywatności oraz zgodność z prawem. Cyfrowe euro musiałoby działać w ramach istniejących usług płatniczych, żeby umożliwić realizację płatności i innych usług na rzecz konsumentów w skali ogólnoeuropejskiej.

Eurosystem nie jest zainteresowany gromadzeniem danych o płatnościach pojedynczych użytkowników, śledzeniem zachowań płatniczych ani przekazywaniem takich danych organom państwowym i innym instytucjom publicznym.

Prawdopodobnie użytkownicy będą się musieli zidentyfikować przy pierwszym dostępie do usług związanych z cyfrowym euro, ale można zagwarantować wysoki poziom ochrony prywatności w odniesieniu do dokonywanych płatności.

Banknoty euro są widocznym i namacalnym symbolem zjednoczenia Europy, a naszym zadaniem jest przeprowadzanie w nich odpowiednich aktualizacji. Minęło 20 lat od wprowadzenia euro do obiegu i nadszedł czas, by w ramach planowego procesu dokonać rewizji projektu banknotów euro.

W grudniu 2021 EBC zrobił pierwszy krok ku stworzeniu nowego projektu banknotów euro i zajął się kwestią ich tematu przewodniego. EBC chce sprawić, by banknoty euro stały się bliższe Europejczykom. Nowe banknoty i ich zabezpieczenia mają także być zgodne z najlepszymi dostępnymi rozwiązaniami technicznymi i ekologicznymi.

Proces projektowy składa się z dwóch następujących po sobie etapów: wyboru nowego tematu przewodniego oraz stworzenia nowych wzorów. W tych działaniach stale uczestniczy społeczeństwo. Europejczycy mogą wziąć udział w badaniach opinii publicznej prowadzonych przez EBC oraz zewnętrzną firmę badawczą.

Obecnie przewiduje się, że decyzja Rady Prezesów EBC w sprawie nowego projektu banknotów euro zapadnie w 2026 roku.

Banknoty o nominale 500 euro nie są już emitowane. Pozostają jednak prawnym środkiem płatniczym, więc wciąż można ich używać do płacenia i oszczędzania (w języku ekonomicznym – jako środka płatniczego i środka tezauryzacji).

Można używać wizerunków banknotów euro do celów niezawodowych bez wcześniejszego występowania do nas o zgodę, pod warunkiem że przestrzega się przy tym wszystkich obowiązujących przepisów (w szczególności art. 2 decyzji EBC/2013/10), tak żeby reprodukcji nie można było pomylić z autentycznym banknotem (gdyż to podważyłoby zaufanie społeczne do euro).

Żeby wykorzystać wizerunki banknotów euro w wysokiej rozdzielczości do celów zawodowych, należy skontaktować się z nami pod adresem Euro-Banknotes-Images@ecb.europa.eu, a my ocenimy zasadność wniosku. Jeżeli wniosek zostanie zatwierdzony, dostarczymy żądane wizerunki w formie elektronicznej.

Jest to kilka usług w zakresie infrastruktury rynku finansowego, stworzonych i obsługiwanych przez Eurosystem. Zapewniają one swobodny przepływ pieniędzy, papierów wartościowych i zabezpieczeń finansowych w całej Europie.

Usługi TARGET obejmują: T2 (do rozrachunku płatności wysokokwotowych), T2S (do rozrachunku papierów wartościowych), TIPS (do detalicznych płatności natychmiastowych) i ECMS (system zarządzania zabezpieczeniami w Eurosystemie). Rozrachunek w ramach wszystkich tych usług odbywa się w pieniądzu banku centralnego. T2 jest platformą do obsługi płatności wysokokwotowych najczęściej wykorzystywaną przez banki centralne i komercyjne.

Pragniemy zauważyć, że EBC i krajowe banki centralne nie mogą przekazywać informacji na temat statusu poszczególnych przelewów bankowych, zarówno w obrębie strefy euro, jak i poza nią. 

TIPS to usługa TARGET uruchomiona w 2018 przez EBC i krajowe banki centralne, która pozwala dostawcom usług płatniczych przekazywać środki klientom w czasie rzeczywistym przez całą dobę. Dzięki TIPS można teraz szybko i bezpiecznie dokonywać płatności natychmiastowych.

Jaką przyjęliśmy strategię wobec gotówki? Z czego wynika znaczenie gotówki? Jakie są preferowane formy płatności w strefie euro?

Dlaczego systemy płatności są tak ważne?

W EBC jesteśmy bardzo zainteresowani tematem ryzyka klimatycznego w granicach naszego mandatu. Zmiana klimatu ma znaczenie dla EBC, ponieważ oddziałuje na gospodarkę, a co za tym idzie – na nasz cel, jakim jest utrzymywanie stabilności cen. Wpływa też na to, jak nadzorujemy banki i jak zarządzamy swoją ekspozycją na ryzyko klimatyczne.

Regularnie publikujemy informacje o działaniach, jakie podejmuje EBC w związku ze zmianą klimatu, na naszych stronach:

W 2020 i 2021 EBC wprowadził pakiet środków z zakresu polityki pieniężnej i nadzoru bankowego, żeby złagodzić wpływ pandemii na gospodarkę strefy euro i pomóc społeczeństwu Europy.

Szczegółowe omówienie środków związanych z pandemią, zastosowanych przez Nadzór Bankowy EBC w 2020 i 2021, znajduje się w najczęściej zadawanych pytaniach.

Jednym z tych środków polityki pieniężnej był nadzwyczajny program zakupów w czasie pandemii (ang. pandemic emergency purchase programme, PEPP), czyli skup aktywów uruchomiony w marcu 2020. Program PEPP miał ułatwić osobom fizycznym, przedsiębiorstwom i rządom dostęp do potrzebnych środków na korzystnych warunkach, by wspomóc gospodarkę w przezwyciężaniu wyzwań, jakie stworzyła pandemia.

10 lutego 2022 ogłosiliśmy zakończenie okresu obowiązywania ostatnich tymczasowych środków pomocy dostępnych jeszcze dla banków.