TIPS en de toekomst van innovatieve retailbetalingsoplossingen in Europa

Toespraak door Yves Mersch, Lid van de Directie van de ECB, ter gelegenheid van de lancering van TIPS, Frascati (Rome), 30 november 2018

Inleiding

Dames en heren,

Vandaag geven wij het startschot voor TARGET Instant Payment Settlement (TIPS), het TARGET-systeem voor afwikkeling van directe betalingen, een nieuwe component van de door het Eurosysteem aangeboden TARGET-diensten.

Sinds de invoering van de euro in 1999 heeft het Eurosysteem een grote bijdrage geleverd aan de hervorming van de Europese marktinfrastructuur.

De eerste stap van het Eurosysteem was het integreren en consolideren van grote betalingen. Het eerste TARGET-systeem en de opvolger daarvan, TARGET2, boden één enkel platform voor de real-time brutoafwikkeling van zowel betalingstransacties in euro in verband met de monetairbeleidstransacties van het Eurosysteem als van transacties tussen banken en commerciële transacties.

Ten tweede heeft het Eurosysteem met TARGET2-Securities gezorgd voor het harmoniseren van de post-transactiediensten voor financiële instrumenten, en op die manier een einde gemaakt aan complexe grensoverschrijdende afwikkelingsprocedures en de door verschillende afwikkelingspraktijken tussen landen veroorzaakte problemen.

Met de lancering van TIPS onderkent het Eurosysteem de veranderende werkelijkheid, een waarin digitalisering de scheidslijnen tussen wholesale en retail doet vervagen. TIPS stelt aanbieders van betalingsdiensten in staat hun klanten de mogelijkheid te geven in geheel Europa real-time geld over te maken, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar.

Met het werk aan de ontwikkeling en tenuitvoerlegging van TIPS is in juni 2017 begonnen, en het project is op tijd, volgens plan en in de beoogde vorm tot stand gekomen. We kunnen terecht trots zijn op de lancering van TIPS vandaag en we hebben alle reden dit te vieren. De Banca d’Italia is sinds de invoering van de euro als partner sterk bij de infrastructuurplatforms in het eurogebied betrokken en blijft zich ten volle inzetten voor de steeds verdere integratie van de economie van het eurogebied voor het gemeenschappelijk belang.

De bouwstenen voor innovatie van retailbetalingen in Europa

Met TIPS beschikken wij nu over drie stevige bouwstenen die de weg vrijmaken voor de innovatie van retailbetalingen in Europa.

Ten eerste is er sprake van gestandaardiseerde en geharmoniseerde regels. Het overboekingssysteem van SEPA voor directe betalingen verschaft de gemeenschappelijke basis voor de introductie van innovatieve eindgebruikersoplossingen voor retailbetalingen. Eén jaar nadat dit systeem van start is gegaan, zijn er meer dan 2.000 aanbieders van betalingsdiensten uit zestien verschillende landen bij aangesloten, en deze tonen hun committment door de door de Raad voor retailbetalingen in euro (Euro Retail Payments Board of ERPB) verstrekte leidraad te volgen. Deze 2.000 vertegenwoordigen ruwweg de helft van de betalingsdienstaanbieders en wij verwachten dat de andere helft zo snel mogelijk zal volgen.

Ten tweede beschikken we over een state-of-the-art-marktinfrastructuur. TIPS is een werkelijk binnenlandse marktinfrastructuur voor pan-Europese directe betalingen waarbij de afwikkeling plaatsvindt in centralebankgeld. Er zijn flexibele mogelijkheden om van TIPS gebruik te maken, waardoor verschillende typen marktpartijen in verschillende hoedanigheden toegang kunnen krijgen tot het platform. Doordat het TARGET2 als basis gebruikt, biedt TIPS een breed bereik en grote schaal, dankzij een netwerk van meer dan 1.700 deelnemers en meer dan 51.000 bereikbare Business Identifier Codes (BICs).

Ten derde beschikken we over een solide wettelijke basis. De herziene Richtlijn Betalingsdiensten (Payment Services Directive of PSD2) voorziet in het juridische kader voor innovatie van retailbetalingen doordat daarin de regels voor derde partijen die betalingsdiensten aanbieden zijn vastgelegd. De PSD2 verbetert de consumentenbescherming en versterkt de beveiliging van betalingsdiensten. Maar de Richtlijn is nog niet ten volle ingevoerd.

Nu we beschikken over deze drie stevige bouwstenen, is er nog maar weinig reden dit potentieel voor het aanbieden van pan-Europese diensten niet te benutten. Laat ik duidelijk zijn: het is niet voldoende voor banken om eenvoudigweg het systeem in te voeren en een koppeling aan TIPS tot stand te brengen zodat hun klanten directe betalingen kunnen ontvangen.

Noch is het voldoende om alleen de directe basisoverboeking van SEPA aan te bieden als een sneller alternatief voor de SEPA-overboeking. Wat nodig is, is gebruik maken van de mogelijkheden die de groeiende betalingsvolumes en de openstelling van de betalingsmarkt voor nieuwe dienstenaanbieders op grond van PSD2 bieden. Wij nodigen alle aanbieders van betalingsdiensten uit om oplossingen aan te bieden die tegemoet komen aan de behoeften van klanten op het terrein van directe (of bijna-directe) betalingsdiensten, bv. voor e-commerce of mobiele betalingen tussen particulieren.

De toekomst van retailbetalingsdiensten in Europa

De manier waarop we betalen en willen betalen is in Europa aan het veranderen. Veel consumenten gaan over op e-commerce en steeds meer retailbetalingen via internet worden uitgevoerd met de mobiele telefoon. Consumenten verwachten pan-Europese diensten die veilig zijn, efficiënt en gemakkelijk in het gebruik.

De PSD2 beoogde innovatieve retailbetalingsdiensten gemakkelijker te maken door het speelveld voor nieuwe partijen verder gelijk te maken. Deze doelstelling lijkt echter op verzet te stuiten bij de banken, die een afwerende houding aannemen waar het gaat om technische toegang voor nieuwe en innovatieve derdendienstenaanbieders. Dit verzet beperkt het vermogen van Europese fintechbedrijven om innovatieve, efficiënte en klantvriendelijke diensten aan te bieden. Bovendien krijgen we vaak te horen dat de druk op de marges toeneemt. Sommige Europese aanbieders van betalingsdiensten vertonen zelfondermijnend gedrag door hogere prijzen vast te stellen voor uit het eurogebied stammende oplossingen dan hun niet-Europese tegenhangers rekenen voor niet uit het eurogebied stammende oplossingen. Maar zoals ik al eerder zei, de huidige groei van de betalingsvolumes zou een deel van de druk op de marges kunnen compenseren. Daarnaast vormen directe betalingen bij e-commercetransacties een levensvatbaar alternatief voor (betaal)kaarten.

Wat we nodig hebben is een verandering in het denken in Europa over de rol van betalingen. We moeten naar betalingen kijken vanuit een meer strategisch perspectief in plaats van zuiver te kijken naar de operationele kant van de zaak. En alles kost geld, uiteraard. De herziening van bestaande interne systemen en procedures die nodig is voor de overgang van batch-verwerking van retailbetalingen op real-time-verwerking is een investering.

Bij de evaluatie van de noodzakelijke uitgaven voor het moderniseren van de interne betalingsinfrastructuur bij aanbieders van betalingsdiensten, moeten we ons echter realiseren dat dit niet alleen een gunstig effect zal hebben op de betalingen maar ook op alle producten en diensten die de banken hun klanten kunnen aanbieden. In een wereld die in toenemende mate wordt gedomineerd door open bankieren, vormen betalingen een anker voor het beheer van klantenrelaties en een bepalende factor voor cross-selling.

Om op succesvolle wijze te concurreren met internationale aanbieders van innovatieve retailbetalingsdiensten moeten Europese betalingsdienstaanbieders snel hun interne systemen op orde brengen.

Conclusies

Met de lancering van TIPS heeft het Eurosysteem de basis gelegd voor innovatieve, klantvriendelijke retailbetalingsdiensten ten behoeve van de Europese burger. Europese aanbieders van betalingsdiensten moeten gebruik maken van de door de Europese state-of-the-art-infrastructuur geboden mogelijkheden in plaats van het speelveld over te laten aan internationale partijen. Dit is geen protectionisme. Integendeel: zolang zij voldoen aan de wettelijke vereisten, blijven wij openstaan voor mondiale partijen. Maar wij moeten wel ingaan op de redenen waarom er zo weinig grote Europese partijen op de betalingsmarkt zijn. Als er sprake is van een gebrek aan investeringscapaciteit voor de herziening van ‘oude’ interne systemen die in een tijd van real-time betalingen niet vlekkeloos functioneren, dienen we niet terug te schrikken voor de mogelijkheid middelen en volumes te bundelen en grotere partijen te creëren. Alle aandacht uitsluitend richten op nationale markten zou een stap terug betekenen. We moeten mondiaal denken en trachten mondiale oplossingen te ontwikkelen die zijn gebaseerd op Europees open bestuur en die gebruik maken van de Europese infrastructuur.

Ik dank u voor uw aandacht.

Deze toespraak is op 30 november 2018 om 20:00 uur Midden-Europese tijd geüpdatet om de definitieve uitgesproken versie te weerspiegelen.