Βασικά στοιχεία

1 Έκθεση διαχείρισης

1.1 Σκοπός της έκθεσης διαχείρισης της ΕΚΤ

Η έκθεση διαχείρισης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των ετήσιων λογαριασμών της ΕΚΤ και σκοπός της είναι να παράσχει στους αναγνώστες συναφείς πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές της καταστάσεις.^[1],[2] Δεδομένου ότι οι δραστηριότητες και οι πράξεις της ΕΚΤ διενεργούνται για να στηρίξουν τους σκοπούς πολιτικής της, η οικονομική θέση και το οικονομικό αποτέλεσμα της ΕΚΤ θα πρέπει να εξετάζονται σε συνδυασμό με τις αποφάσεις πολιτικής που αυτή λαμβάνει.

Για τον σκοπό αυτόν, η έκθεση διαχείρισης παρουσιάζει τα βασικά καθήκοντα και δραστηριότητες της ΕΚΤ καθώς και την επίδρασή τους στις οικονομικές της καταστάσεις. Επιπλέον, αναλύει τις βασικές εξελίξεις στον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσης στη διάρκεια του έτους και περιλαμβάνει πληροφορίες για την καθαρή θέση της ΕΚΤ. Τέλος, περιγράφει το περιβάλλον κινδύνου στο οποίο δραστηριοποιείται η ΕΚΤ, παρέχοντας πληροφορίες για τους συγκεκριμένους κινδύνους στους οποίους εκτίθεται, και τις πολιτικές διαχείρισης κινδύνων που χρησιμοποιούνται για τον μετριασμό των κινδύνων.

1.2 Βασικά καθήκοντα και δραστηριότητες

Η ΕΚΤ αποτελεί μέρος του Ευρωσυστήματος, το οποίο περιλαμβάνει, εκτός από την ΕΚΤ, τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), οι οποίες έχουν ως νόμισμα το ευρώ.^[3] Πρωταρχικός σκοπός του Ευρωσυστήματος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Η ΕΚΤ εκτελεί τα καθήκοντά της όπως περιγράφονται στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης^[4] και στο Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ)^[5] (Σχήμα 1). Η ΕΚΤ εκτελεί τις δραστηριότητές της με σκοπό να εκπληρώνει την εντολή που της έχει ανατεθεί και όχι να παράγει κέρδη.

Σχήμα 1

Τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ

Οι πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος καταγράφονται στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, αντανακλώντας την αρχή της αποκεντρωμένης εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής στο Ευρωσύστημα. Στον Πίνακα 1 παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι κύριες πράξεις και τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ κατά την εκπλήρωση της εντολής που της έχει ανατεθεί καθώς και η επίδρασή τους στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ.

1.3 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις

1.3.1 Ισολογισμός

Το μέγεθος του ισολογισμού της ΕΚΤ αυξήθηκε μεταξύ 2020 και 2022, κυρίως λόγω των οριστικών αγορών τίτλων που διενεργήθηκαν από την ΕΚΤ στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος (Διάγραμμα 1). Οι βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη σημαντική αύξηση του μεγέθους το 2020 και το 2021 ήταν οι καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP) και η έναρξη του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme - PEPP) τον Μάρτιο του 2020.^[12] Οι καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP τερματίστηκαν από το τέλος Μαρτίου 2022 και την 1η Ιουλίου 2022 αντίστοιχα, οδηγώντας σε μια πιο συγκρατημένη αύξηση του μεγέθους του ισολογισμού της ΕΚΤ το 2022. Το 2023 ο ισολογισμός της ΕΚΤ άρχισε να μειώνεται, κυρίως λόγω της σταδιακής μείωσης των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος APP ως αποτέλεσμα της μερικής επανεπένδυσης ποσών κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2023 και τον πλήρη τερματισμό αυτών των επανεπενδύσεων από τον Ιούλιο του 2023.

Το 2024 ο ισολογισμός της ΕΚΤ μειώθηκε περαιτέρω, κατά 32,6 δισεκ. ευρώ σε 640,6 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω εξοφλήσεων τίτλων διακρατούμενων στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP. Οι εξοφλήσεις είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, ενώ ο διακανονισμός σε μετρητά των εν λόγω συναλλαγών μέσω λογαριασμών στο TARGET οδήγησε σε αντίστοιχη μείωση των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος. Η μείωση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από την άνοδο του ισότιμου σε ευρώ της αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Διάγραμμα 1

Βασικά στοιχεία του ισολογισμού της ΕΚΤ

(δισεκ. ευρώ)

Οι τίτλοι σε ευρώ που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτελούσαν το 59% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ στο τέλος του 2024. Σε αυτό το στοιχείο του ισολογισμού η ΕΚΤ διακρατεί τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme – SMP), του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (covered bond purchase programme – CBPP3), του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme – ABSPP), του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector purchase programme – PSPP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP). Οι τίτλοι που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος (κόστος κτήσης προσαρμοσμένο με τις αποσβεσθείσες υπέρ ή υπό το άρτιο διαφορές) και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Με βάση τις σχετικές αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, από τον Ιούλιο του 2023 το Ευρωσύστημα δεν επανεπενδύει πλέον τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους. Το Ευρωσύστημα συνέχισε να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους το πρώτο εξάμηνο του 2024 και εν μέρει το δεύτερο εξάμηνο του έτους, μειώνοντας το χαρτοφυλάκιο PEPP σε επίπεδο Ευρωσυστήματος κατά 7,5 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο την ίδια περίοδο. Στο τέλος του 2024 διακόπηκαν οι επανεπενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP. Ως αποτέλεσμα αυτών των αποφάσεων, το χαρτοφυλάκιο τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής μειώθηκε κατά 48,6 δισεκ. ευρώ σε 376,8 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 2). Το πρόγραμμα APP μειώθηκε κατά 41,6 δισεκ. ευρώ σε 220,1 δισεκ. ευρώ και τα χαρτοφυλάκια των προγραμμάτων PSPP, ABSPP και CBPP3 που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος APP μειώθηκαν κατά 32,2 δισεκ. ευρώ, 6,3 δισεκ. ευρώ και 3,1 δισεκ. ευρώ αντιστοίχως. Το χαρτοφυλάκιο PEPP μειώθηκε κατά 6,8 δισεκ. ευρώ σε 156,3 δισεκ. ευρώ.

Διάγραμμα 2

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(δισεκ. ευρώ)

Οι τίτλοι που διακρατούσε η ΕΚΤ στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP στο τέλος του 2024 είχαν διαφοροποιημένο προφίλ λήξεων (Διάγραμμα 3).^[13]

Διάγραμμα 3

Προφίλ λήξεων των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP

Το 2024 το ισότιμο σε ευρώ της συνολικής αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, τα οποία αποτελούνται από χρυσό, ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας, αυξήθηκε κατά 15,4 δισεκ. ευρώ σε 103,1 δισεκ. ευρώ.

Το ισότιμο σε ευρώ της αξίας των διαθεσίμων της ΕΚΤ σε χρυσό αυξήθηκε κατά 10,5 δισεκ. ευρώ σε 40,9 δισεκ. ευρώ το 2024 (Διάγραμμα 4), λόγω της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ. Αυτή η άνοδος οδήγησε επίσης σε ισόποση αύξηση των λογαριασμών αναπροσαρμογής της αξίας χρυσού της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Καθαρή θέση").

Διάγραμμα 4

Διαθέσιμα σε χρυσό και τιμές χρυσού

(αριστερή κλίμακα: δισεκ. ευρώ, δεξιά κλίμακα: ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού)

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας αυξήθηκαν, σε όρους ευρώ, κατά 4,7 δισεκ. ευρώ σε 60,0 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 5), κυρίως λόγω της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ και της επανεπένδυσης των εσόδων που αποκτήθηκαν στη διάρκεια του έτους, κατά κύριο λόγο επί του χαρτοφυλακίου σε δολάρια ΗΠΑ.^[14] Η ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ αντικατοπτρίστηκε και στην αύξηση των υπολοίπων των λογαριασμών αναπροσαρμογής νομισμάτων της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Καθαρή θέση").

Διάγραμμα 5

Συναλλαγματικά διαθέσιμα

(δισεκ. ευρώ)

Τα δολάρια ΗΠΑ αποτελούν το βασικό μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, αναλογώντας στο 83% του συνόλου στο τέλος του 2024.

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται την επένδυση των συναλλαγματικών της διαθεσίμων ακολουθώντας μια προσέγγιση τριών σταδίων. Πρώτον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ σχεδιάζουν ένα στρατηγικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Δεύτερον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ σχεδιάζουν το τακτικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνεται από την Εκτελεστική Επιτροπή. Τρίτον, οι ΕθνΚΤ διενεργούν καθημερινά επενδυτικές πράξεις σε αποκεντρωμένη βάση.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε τίτλους και καταθέσεις μέσω της αγοράς χρήματος ή διακρατούνται σε τρεχούμενους λογαριασμούς (Διάγραμμα 6). Οι τίτλοι του εν λόγω χαρτοφυλακίου αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους.

Διάγραμμα 6

Σύνθεση των επενδύσεων σε συνάλλαγμα

(δισεκ. ευρώ)

Σκοπός του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ είναι η χρηματοδότηση ενδεχόμενων παρεμβάσεων στην αγορά συναλλάγματος. Για τον λόγο αυτόν, η διαχείριση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ πραγματοποιείται βάσει τριών στόχων (κατά σειρά προτεραιότητας): ρευστότητα, ασφάλεια και απόδοση. Επομένως, το εν λόγω χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο βραχυπρόθεσμους τίτλους (Διάγραμμα 7).

Διάγραμμα 7

Προφίλ λήξεων των τίτλων σε συνάλλαγμα

Η αξία του χαρτοφυλακίου ιδίων διαθεσίμων αυξήθηκε κατά 0,6 δισεκ. ευρώ σε 22,7 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 8), κυρίως λόγω της επανεπένδυσης τόκων-εσόδων από αυτό το χαρτοφυλάκιο.

Το χαρτοφυλάκιο αποτελείται κυρίως από τίτλους σε ευρώ που αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους. Το 2024 τα κρατικά χρεόγραφα αντιστοιχούσαν σε 78% του συνολικού χαρτοφυλακίου.

Το μερίδιο των επενδύσεων σε πράσινα ομόλογα στο χαρτοφυλάκιο ιδίων διαθεσίμων συνέχισε να αυξάνεται και διαμορφώθηκε από 20% στο τέλος του 2023 σε 28% στο τέλος του 2024. Η ΕΚΤ σκοπεύει να αυξήσει περαιτέρω αυτό το μερίδιο τα προσεχή έτη.^[15] Το 2021 και το 2022, τις αγορές πράσινων ομολόγων που διενεργούνται στις δευτερογενείς αγορές συμπλήρωσαν οι τοποθετήσεις στο επενδυτικό ταμείο πράσινων ομολόγων σε ευρώ για κεντρικές τράπεζες που δημιούργησε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών τον Ιανουάριο του 2021. Τον Οκτώβριο του 2024 η ΕΚΤ άρχισε να επενδύει μικρό μέρος των ιδίων διαθεσίμων της σε διαπραγματεύσιμα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια που παρακολουθούν δείκτες αναφοράς ευθυγραμμισμένους με τη συμφωνία του Παρισιού.^[16] Αυτή η διαφοροποίηση ενισχύει τη δυνατότητα απόδοσης του χαρτοφυλακίου ιδίων διαθεσίμων της ΕΚΤ και ευθυγραμμίζει περαιτέρω τις επενδύσεις της με μια πορεία απεξάρτησης από τον άνθρακα που συνάδει με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα.^[17]

Διάγραμμα 8

Χαρτοφυλάκιο ιδίων διαθεσίμων της ΕΚΤ

(δισεκ. ευρώ)

Το χαρτοφυλάκιο ιδίων διαθεσίμων της ΕΚΤ αποτελείται κατά κύριο λόγο από επενδύσεις του καταβεβλημένου κεφαλαίου της και των ποσών που μεταφέρονται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Σκοπός του εν λόγω χαρτοφυλακίου είναι η εξασφάλιση εισοδήματος για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών της ΕΚΤ που δεν σχετίζονται με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων.^[18] Το χαρτοφυλάκιο επενδύεται σε στοιχεία ενεργητικού σε ευρώ, υποκείμενα στα όρια που επιβάλλονται από το οικείο πλαίσιο ελέγχου κινδύνου. Από αυτό προκύπτει μια πιο διαφοροποιημένη διάρθρωση λήξεων (Διάγραμμα 9) συγκριτικά με το χαρτοφυλάκιο συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Διάγραμμα 9

Προφίλ λήξεων των τίτλων του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων της ΕΚΤ

Στο τέλος του 2024 η συνολική αξία των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία που εξέδωσε το Ευρωσύστημα ήταν 1.588,3 δισεκ. ευρώ, δηλ. αυξήθηκε κατά 1,3% σε σχέση με το τέλος του 2023. Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο αντιστοιχούσε σε 127,1 δισεκ. ευρώ στο τέλος του έτους. Από νομική άποψη, δικαίωμα έκδοσης τραπεζογραμματίων ευρώ έχουν τόσο η ΕΚΤ όσο και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Στην πράξη, ωστόσο, μόνο οι ΕθνΚΤ εκδίδουν τραπεζογραμμάτια ευρώ σε φυσική μορφή ή τα αποσύρουν από την κυκλοφορία. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ διακρατεί απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ αξίας ισόποσης της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία τα οποία έχουν κατανεμηθεί σε αυτήν.

Οι υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος της ΕΚΤ, οι οποίες αποτελούνται κυρίως από το καθαρό υπόλοιπο των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET και τις υποχρεώσεις της ΕΚΤ όσον αφορά τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβιβάστηκαν σε αυτήν από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ όταν εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα, μειώθηκαν κατά 56,4 δισεκ. ευρώ σε 388,7 δισεκ. ευρώ το 2024.

Η εξέλιξη των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος καθορίζεται από την εξέλιξη της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET. Οι κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στις μεταβολές της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET κατά την περίοδο 2020-24 ήταν οι αγορές και οι εξοφλήσεις τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, που διακανονίζονται μέσω λογαριασμών στο TARGET, καθώς και οι μεταβολές των υποχρεώσεων σε ευρώ έναντι κατοίκων και μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ (Διάγραμμα 10). Το 2024 η καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET μειώθηκε κατά 56,3 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω των ταμειακών εισροών από εξοφλήσεις τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής και της αύξησης των υποχρεώσεων σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ.

Διάγραμμα 10

Καθαρό υπόλοιπο εντός του Ευρωσυστήματος στο πλαίσιο του TARGET, υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ και μη κατοίκων ζώνης ευρώ και τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(δισεκ. ευρώ)

Το 2024 οι λοιπές υποχρεώσεις της ΕΚΤ αυξήθηκαν κατά 16,6 δισεκ. ευρώ σε 74,9 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των υποχρεώσεων σε ευρώ έναντι μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ, ως αποτέλεσμα της αύξησης των καταθέσεων που δέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος.^[19]

1.3.2 Καθαρή θέση

Η καθαρή θέση της ΕΚΤ αποτελείται από το καταβεβλημένο κεφάλαιό της, τυχόν ποσά που διακρατούνται στην πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους και στο γενικό αποθεματικό, τους λογαριασμούς αναπροσαρμογής, τυχόν συσσωρευμένες ζημίες από προηγούμενες χρήσεις και τυχόν κέρδη/ζημίες χρήσης.^[20],[21]

Στο τέλος του 2024 η καθαρή θέση της ΕΚΤ ανερχόταν συνολικά σε 50,0 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 11 και Πίνακας 2). Το ποσό αυτό ήταν κατά 5,4 δισεκ. ευρώ υψηλότερο από ό,τι στο τέλος του 2023, λόγω της αύξησης των λογαριασμών αναπροσαρμογής, κυρίως ως αποτέλεσμα της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ το 2024 και της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ. Η επακόλουθη αύξηση της καθαρής θέσης της ΕΚΤ αντισταθμίστηκε εν μέρει από (i) τη ζημία που σημειώθηκε το 2024 και (ii) τη μείωση του καταβεβλημένου κεφαλαίου μετά την πενταετή αναπροσαρμογή της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ που τέθηκε σε ισχύ την 1.1.2024 και οδήγησε σε μείωση των σταθμίσεων των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (οι οποίες έχουν καταβάλει πλήρως τη συμμετοχή τους).

Διάγραμμα 11

Η καθαρή θέση της ΕΚΤ

(δισεκ. ευρώ)

Μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από χρυσό, συνάλλαγμα και τίτλους και λοιπά μέσα που υπόκεινται σε αναπροσαρμογή λόγω μεταβολής των τιμών δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης αλλά καταγράφονται απευθείας στους λογαριασμούς αναπροσαρμογής που εμφανίζονται στο παθητικό του ισολογισμού της ΕΚΤ. Τα υπόλοιπα των εν λόγω λογαριασμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν την επίδραση τυχόν μελλοντικών δυσμενών μεταβολών των αντίστοιχων τιμών ή/και συναλλαγματικών ισοτιμιών, ενισχύοντας έτσι την ανθεκτικότητα της ΕΚΤ έναντι των υποκείμενων κινδύνων. Το 2024 οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής όσον αφορά τον χρυσό, το συνάλλαγμα και τους τίτλους και τα λοιπά μέσα αυξήθηκαν κατά 13,4 δισεκ. ευρώ σε 50,2 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω των μεγαλύτερων διαφορών αναπροσαρμογής όσον αφορά τον χρυσό ως αποτέλεσμα της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ. Επιπλέον, οι διαφορές αναπροσαρμογής όσον αφορά τα ξένα νομίσματα αυξήθηκαν, κυρίως λόγω της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ, η οποία υπεραντιστάθμισε τη μείωση των διαφορών αναπροσαρμογής όσον αφορά το γιεν Ιαπωνίας λόγω της υποτίμησής του έναντι του ευρώ (Διάγραμμα 12).

Διάγραμμα 12

Οι βασικές συναλλαγματικές ισοτιμίες και η τιμή του χρυσού κατά την περίοδο 2020-24

(ποσοστιαίες μεταβολές σε σχέση με το 2020, στοιχεία τέλους του έτους)

Λόγω της έκθεσής της σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. Ενότητα 1.4.1 «Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι»), η ΕΚΤ μπορεί να σχηματίσει πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους, η οποία θα χρησιμοποιηθεί στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για την αντιστάθμιση ζημιών που προκύπτουν λόγω αυτής της έκθεσης. Το μέγεθος αυτής της πρόβλεψης ήταν μηδενικό στις 31.12.2024, διότι το 2023 χρησιμοποιήθηκε το πλήρες ποσό για την κάλυψη μέρους των ζημιών του εν λόγω έτους. Στο πλαίσιο της ετήσιας επανεξέτασης του ύψους της εν λόγω πρόβλεψης, το Διοικητικό Συμβούλιο δύναται να αποφασίσει την αναπλήρωσή της μόλις η ΕΚΤ επανέλθει σε κερδοφορία και καλύψει τις συσσωρευμένες ζημίες που έχουν μεταφερθεί από προηγούμενα έτη.

Η ζημία της ΕΚΤ για το έτος ήταν 7,9 δισεκ. ευρώ (βλ. Ενότητα 1.3.3 "Αποτελέσματα χρήσης"). Όπως και το προηγούμενο έτος, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να καταγραφεί αυτή η ζημία στον ισολογισμό της ΕΚΤ προκειμένου να συμψηφιστεί με μελλοντικά κέρδη.

1.3.3 Αποτελέσματα χρήσης

Το αποτέλεσμα της ΕΚΤ έχει μειωθεί σε ετήσια βάση από το 2020 (Διάγραμμα 13). Το 2021 η μείωση αυτή οφειλόταν κυρίως στα χαμηλότερα έσοδα από συναλλαγματικά διαθέσιμα και τίτλους διακρατούμενους για σκοπούς νομισματικής πολιτικής. Το 2022 και το 2023 η μείωση του αποτελέσματος της ΕΚΤ οφειλόταν πρωτίστως στην υλοποίηση του επιτοκιακού κινδύνου, καθώς η άνοδος των επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ οδήγησε σε άμεση αύξηση των τόκων-εξόδων που καταβάλλει η ΕΚΤ επί των καθαρών υποχρεώσεών της στο πλαίσιο του TARGET, με βάση το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (επιτόκιο ΠΚΑ).^[22] Ταυτόχρονα, τα έσοδα από τα στοιχεία ενεργητικού της ΕΚΤ δεν αυξήθηκαν στον ίδιο βαθμό ή με τον ίδιο ρυθμό (βλ. Ενότητα 1.4.1 "Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι"). Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε το 2024, καθώς, παρά τις μειώσεις των επιτοκίων πολιτικής που άρχισαν τον Ιούνιο του ίδιου έτους, οι τόκοι-έξοδα επί της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET εξακολουθούσαν να είναι κατά μέσο όρο υψηλότεροι από τους τόκους-έσοδα επί των στοιχείων ενεργητικού.

Η ζημίες της ΕΚΤ το 2023 και το 2024, μετά από μακρά περίοδο σημαντικών κερδών, αντανακλούν τον ρόλο και τις απαραίτητες ενέργειες πολιτικής που ανέλαβε το Ευρωσύστημα κατά την εκπλήρωση της πρωταρχικής του αποστολής να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών και δεν επηρεάζει την ικανότητά του να ασκεί αποτελεσματική νομισματική πολιτική. Μέχρι το 2022 ο ισολογισμός της ΕΚΤ μεγεθύνθηκε σημαντικά, κυρίως λόγω των αγορών τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων οριστικής αγοράς. Στην πλευρά του ενεργητικού, οι περισσότεροι τίτλοι που διακρατούνται επί του παρόντος για σκοπούς νομισματικής πολιτικής έχουν μακρά διάρκεια και σταθερό τοκομερίδιο και αγοράστηκαν σε περίοδο κατά την οποία τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά ή μηδενικά. Αυτοί οι τίτλοι θα συνεχίσουν να αποδίδουν σχετικά χαμηλά έσοδα από τόκους, που δεν επηρεάζονται άμεσα από τις μεταβολές των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ. Παράλληλα, ο διακανονισμός σε μετρητά αυτών των αγορών μέσω του TARGET οδήγησε σε αύξηση της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET, η οποία είναι πολύ ευαίσθητη στις μεταβολές των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ.

Προτού επανέλθει σε κερδοφορία, η ΕΚΤ ενδέχεται να υποστεί και πάλι ζημίες τα επόμενα έτη λόγω της υλοποίησης του επιτοκιακού κινδύνου. Μολονότι η πραγματοποίηση και το μέγεθος των ζημιών χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη μελλοντική εξέλιξη των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, καθώς και από το μέγεθος και τη σύνθεση του ισολογισμού της ΕΚΤ, εάν υλοποιηθούν, αναμένεται να είναι χαμηλότερες από τις ζημίες του 2023 και του 2024. Άλλωστε, το κεφάλαιο της ΕΚΤ και οι σημαντικού ύψους λογαριασμοί αναπροσαρμογής, που συμποσούνται σε 59,2 δισεκ. ευρώ στο τέλος του 2024 (βλ.Ενότητα 1.3.2 "Καθαρή θέση"), υπογραμμίζουν την οικονομική της ευρωστία. Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ είναι σε θέση να λειτουργεί αποτελεσματικά και να εκπληρώνει την πρωταρχική της αποστολή να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών ανεξάρτητα από τυχόν ζημίες.

Διάγραμμα 13

Βασικά στοιχεία των αποτελεσμάτων χρήσης της ΕΚΤ

(εκατ. ευρώ)

Το 2024 η ζημία της ΕΚΤ για το ίδιο έτος διαμορφώθηκε σε 7.944 εκατ. ευρώ, ποσό συγκρίσιμο με τη ζημία ύψους 7.886 εκατ. ευρώ πριν από τη μεταφορά ποσού από τις προβλέψεις για κινδύνους το 2023. Το ίδιο έτος το πλήρες ποσό της πρόβλεψης για χρηματοοικονομικούς κινδύνους αποδεσμεύθηκε για τη μερική κάλυψη ζημιών, με αποτέλεσμα η ζημία για το 2023 να διαμορφωθεί σε 1.266 εκατ. ευρώ, ενώ το 2024 το μέγεθος της πρόβλεψης ήταν μηδενικό. Ο βασικός παράγοντας που συνέβαλε στη ζημία της ΕΚΤ εξακολούθησε να είναι οι σημαντικοί καθαροί τόκοι-έξοδα (Διάγραμμα 14).

Διάγραμμα 14

Βασικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν τα κέρδη/(ζημίες) της ΕΚΤ για το 2023 και το 2024

(εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έξοδα της ΕΚΤ ανήλθαν σε 6.983 εκατ. ευρώ το 2024, έναντι 7.193 εκατ. ευρώ το 2023 (Διάγραμμα 15). Η βασική συνιστώσα ήταν οι σημαντικοί τόκοι-έξοδα από την καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET, οι οποίοι υπεραντιστάθμισαν τους τόκους-έσοδα από (i) τις απαιτήσεις της ΕΚΤ που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος, (ii) τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής και (iii) τα συναλλαγματικά διαθέσιμα.

Διάγραμμα 15

Καθαροί τόκοι-έσοδα/(έξοδα)

(εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αυξήθηκαν κατά 383 εκατ. ευρώ σε 3.850 εκατ. ευρώ το 2024 (Διάγραμμα 16), κυρίως λόγω των υψηλότερων τόκων-εσόδων από τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP, οι οποίοι αυξήθηκαν κατά 606 εκατ. ευρώ σε 1.206 εκατ. ευρώ. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στη χαμηλότερη απόσβεση των τίτλων του δημόσιου τομέα υπέρ το άρτιο. Οι καθαροί τόκοι-έσοδα από τους τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος APP (CBPP3, ABSPP και PSPP) μειώθηκαν κατά 199 εκατ. ευρώ σε 2.619 εκατ. ευρώ. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των τόκων-εσόδων από τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος ABSPP, οι οποίοι μειώθηκαν κατά 223 εκατ. ευρώ σε 419 εκατ. ευρώ λόγω της σημαντικής μείωσης των διακρατούμενων τίτλων λόγω αποπληρωμών. Οι τόκοι-έσοδα επί των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του PSPP ανήλθαν σε 2.022 εκατ. ευρώ το 2024, δηλ. ήταν σχεδόν αμετάβλητοι σε σχέση με το 2023, καθώς οι τίτλοι που διακρατούνται στο πλαίσιο του εν λόγω χαρτοφυλακίου αποκτήθηκαν ως επί το πλείστον με χαμηλές αποδόσεις και, ως εκ τούτου, η λήξη τους είχε μικρή μόνο επίδραση στους τόκους-έσοδα. Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί του προγράμματος SMP μειώθηκαν κατά 49 εκατ. ευρώ σε 24 εκατ. ευρώ, λόγω της μείωσης του μεγέθους του εν λόγω χαρτοφυλακίου ως αποτέλεσμα της λήξης τίτλων.

Διάγραμμα 16

Καθαροί τόκοι-έσοδα/(έξοδα) επί τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων αυξήθηκαν κατά 155 εκατ. ευρώ σε 2.537 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των τόκων-εσόδων επί τίτλων εκφρασμένων σε δολάρια ΗΠΑ.

Οι τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ στην ΕΚΤ και οι τόκοι-έξοδα επί των τόκων απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα αυξήθηκαν κατά 415 εκατ. ευρώ σε 5.232 εκατ. ευρώ και κατά 114 εκατ. ευρώ σε 1.448 εκατ. ευρώ αντίστοιχα το 2024. Οι αυξήσεις αυτές οφείλονταν στο υψηλότερο μέσο επιτόκιο ΠΚΑ (4,1%) το 2024 (2023: 3,8%), καθώς για τον εκτοκισμό αυτών των υπολοίπων χρησιμοποιήθηκε το επιτόκιο ΠΚΑ. Το Διοικητικό Συμβούλιο άρχισε να μειώνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ τον Ιούνιο του 2024, μειώνοντας το επιτόκιο ΠΚΑ σε 3,15% έως το τέλος του 2024, έναντι 4,5% στην αρχή του έτους.

Οι καθαροί τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET αυξήθηκαν κατά 1.439 εκατ. ευρώ σε 15.674 εκατ. ευρώ το 2024. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στο υψηλότερο μέσο επιτόκιο ΠΚΑ το 2024, καθώς το επιτόκιο αυτό χρησιμοποιείται και για τον εκτοκισμό των υπολοίπων της ΕΚΤ εντός του Ευρωσυστήματος στο πλαίσιο του TARGET.

Οι καθαροί λοιποί τόκοι-έξοδα μειώθηκαν κατά 809 εκατ. ευρώ σε 1.479 εκατ. ευρώ το 2024. Αυτό οφειλόταν κυρίως στη μείωση των τόκων-εξόδων επί των καταθέσεων που δέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος και στα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφάλιση σε συναλλαγές δανεισμού τίτλων, λόγω του χαμηλότερου μέσου υπολοίπου αυτών των δύο στοιχείων το 2024, και στην αύξηση των τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου ιδίων διαθεσίμων ως αποτέλεσμα της αύξησης των αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ από το 2022 (Διάγραμμα 17). Οι μεταβολές αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει από την αύξηση των τόκων-εξόδων επί των υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων της ζώνης του ευρώ ως αποτέλεσμα της περαιτέρω αύξησης του μέσου υπολοίπου και του υψηλότερου μέσου επιτοκίου το 2024.

Διάγραμμα 17

Αποδόσεις επταετών κρατικών ομολόγων στη ζώνη του ευρώ

(ποσοστά % ετησίως, στοιχεία τέλους του μήνα)

Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις μειώθηκαν κατά 89 εκατ. ευρώ σε 17 εκατ. ευρώ το 2024 (Διάγραμμα 18). Οι ζημίες αυτές οφείλονταν κυρίως στα ανεξόφλητα ασφάλιστρα επί τίτλων που διακρατούνταν στο πλαίσιο του προγράμματος ABSPP και αποπληρώθηκαν πριν από τη λήξη τους. Οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών σε ευρώ αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τα πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών συναλλάγματος, τα οποία προέκυψαν σε μεγάλο βαθμό λόγω αποσβέσεων από μεταβολές τιμών ορισμένων τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ στο τέλος του έτους.

Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από μεταβολές τιμών στο πλαίσιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών σε ξένο νόμισμα, ιδίως από πωλήσεις τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ και από συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων, οφείλονται σε διακυμάνσεις στις αποδόσεις των ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ και αλληλοαντισταθμίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του 2024 (Διαγράμματα 19 και 20).

Διάγραμμα 18

Πραγματοποιηθέντα κέρδη/(ζημίες) από χρηματοοικονομικές πράξεις

(εκατ. ευρώ)

Διάγραμμα 19

Τριμηνιαία πραγματοποιηθέντα κέρδη/(ζημίες) από χρηματοοικονομικές πράξεις το 2023 και 2024

(εκατ. ευρώ)

Διάγραμμα 20

Αποδόσεις 2ετών κρατικών ομολόγων στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Κίνα

(ποσοστά % ετησίως, στοιχεία τέλους του μήνα)

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από αναπροσαρμογές της αξίας εκφράζονται με τη μορφή αποσβέσεων στο τέλος του έτους στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ. Το 2024 αυτές οι αποσβέσεις ανήλθαν σε 269 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 21). Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών ύψους 187 εκατ. ευρώ οφείλονταν κυρίως στη μείωση της αγοραίας αξίας ορισμένων τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ. Επίσης, κατεγράφησαν μη πραγματοποιηθείσες συναλλαγματικές ζημίες ύψους 81 εκατ. ευρώ επί των γιεν Ιαπωνίας που κατείχε η ΕΚΤ το 2024 λόγω της υποτίμησης αυτού του νομίσματος έναντι του ευρώ σε συναλλαγματική ισοτιμία χαμηλότερη από το κόστος κτήσεως των διαθεσίμων της.

Διάγραμμα 21

Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

(εκατ. ευρώ)

Οι συνολικές λειτουργικές δαπάνες της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων και των υπηρεσιών παραγωγής τραπεζογραμματίων, αυξήθηκαν κατά 198 εκατ. ευρώ σε 1.470 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 22). Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο υψηλότερο κόστος προσωπικού, που αντανακλά το υψηλότερο κόστος σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές το οποίο προέκυψε από τροποποίηση των κανόνων που διέπουν τα προγράμματα συνταξιοδότησης της ΕΚΤ το 2024. Οι διοικητικές δαπάνες αυξήθηκαν επίσης, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες δαπάνες πληροφορικής σε σχέση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ παράλληλα αντανακλά και την επίδραση του πληθωρισμού.

Οι δαπάνες που συνδέονται με την τραπεζική εποπτεία καλύπτονται πλήρως από τα τέλη που επιβάλλονται στις εποπτευόμενες οντότητες. Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από τα εποπτικά τέλη για το 2024 ήταν 681 εκατ. ευρώ.^[23]

Διάγραμμα 22

Λειτουργικές δαπάνες και έσοδα από τα εποπτικά τέλη

(εκατ. ευρώ)

1.4 Διαχείριση κινδύνων

Η διαχείριση κινδύνων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο των δραστηριοτήτων της ΕΚΤ και επιτελείται μέσω συνεχών διαδικασιών i) εντοπισμού και αξιολόγησης των κινδύνων, ii) επανεξέτασης της στρατηγικής και των πολιτικών που αφορούν τους κινδύνους, iii) εφαρμογής μέτρων μετριασμού των κινδύνων και iv) παρακολούθησης και αναφοράς των κινδύνων, οι οποίες υποστηρίζονται από αποτελεσματικές μεθοδολογίες, διεργασίες και συστήματα.

Σχήμα 2

Κύκλος διαχείρισης κινδύνων

Οι ακόλουθες ενότητες επικεντρώνονται στους κινδύνους, τις πηγές τους και τα ισχύοντα πλαίσια ελέγχου κινδύνων.

1.4.1 Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι

Η Εκτελεστική Επιτροπή προτείνει πολιτικές και διαδικασίες οι οποίες εξασφαλίζουν ένα κατάλληλο επίπεδο προστασίας έναντι των χρηματοοικονομικών κινδύνων στους οποίους εκτίθεται η ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, αφενός συμβάλλει στην παρακολούθηση, επιμέτρηση και αναφορά των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και αφετέρου προσδιορίζει και επανεξετάζει τις σχετικές μεθοδολογίες και πλαίσια. Κατά αυτόν τον τρόπο, η εν λόγω επιτροπή επικουρεί τα όργανα λήψης αποφάσεων με σκοπό την εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού επιπέδου προστασίας του Ευρωσυστήματος.

Οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι απορρέουν από τις πράξεις της ΕΚΤ και τα συναφή ανοίγματα. Τα πλαίσια ελέγχου και τα όρια κινδύνων που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για να διαχειρίζεται το δικό της προφίλ κινδύνου διαφέρουν ανάλογα με τα είδη των πράξεων, αντανακλώντας τους στόχους πολιτικής ή τους επενδυτικούς στόχους των διαφόρων χαρτοφυλακίων και τα χαρακτηριστικά κινδύνου των υποκείμενων στοιχείων ενεργητικού.

Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των κινδύνων, η ΕΚΤ στηρίζεται σε τεχνικές εκτίμησης κινδύνου που έχουν αναπτύξει εμπειρογνώμονες. Οι εν λόγω τεχνικές βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο προσομοίωσης του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου. Οι έννοιες, οι τεχνικές και οι υποθέσεις που αποτελούν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των μέτρων βασίζονται στα πρότυπα του κλάδου και τα διαθέσιμα δεδομένα της αγοράς. Οι κίνδυνοι συνήθως προσδιορίζονται ποσοτικά ως η "υπό συνθήκη αξία σε κίνδυνο" (expected shortfall - ES), που υπολογίζεται με επίπεδο εμπιστοσύνης 99%, σε ορίζοντα ενός έτους.^[24] Χρησιμοποιούνται δύο προσεγγίσεις για τον υπολογισμό των κινδύνων: α) η λογιστική προσέγγιση, βάσει της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής της ΕΚΤ θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου σύμφωνα με τους ισχύοντες λογιστικούς κανόνες και β) η χρηματοοικονομική προσέγγιση, στο πλαίσιο της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής δεν θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου. Η ΕΚΤ υπολογίζει επίσης άλλους δείκτες μέτρησης κινδύνου που υπολογίζονται με διαφορετικά επίπεδα εμπιστοσύνης, υποβάλλει τα σενάρια σε αναλύσεις ευαισθησίας και σε προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων και αξιολογεί πιο μακροπρόθεσμες προβολές για τα ανοίγματα σε κίνδυνο και τα έσοδα προκειμένου να διατηρεί μια ολοκληρωμένη εικόνα των κινδύνων.^[25]

Οι συνολικοί κίνδυνοι της ΕΚΤ μειώθηκαν στη διάρκεια του έτους. Στο τέλος του 2024 οι συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι για τον ισολογισμό της ΕΚΤ, μετρούμενοι με βάση το αναμενόμενο έλλειμμα (ES) και με επίπεδο εμπιστοσύνης 99% σε ορίζοντα ενός έτους σύμφωνα με τη λογιστική προσέγγιση, ήταν 15,3 δισεκ. ευρώ, χαμηλότεροι κατά 1,5 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με τους κινδύνους που είχαν υπολογιστεί στο τέλος του 2023 (Διάγραμμα 23). Η μείωση του κινδύνου οφείλεται κυρίως στη μείωση των τίτλων του δημόσιου τομέα που διακρατεί η ΕΚΤ στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP, καθώς η ΕΚΤ δεν επανεπένδυε πλέον ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους και, από τον Ιούλιο του 2024, επανεπένδυσε μόνο εν μέρει τους τίτλους που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους. Η μείωση των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του APP και του PEPP συνοδεύθηκε από αντίστοιχη μείωση των υποχρεώσεων της ΕΚΤ, γεγονός που συνέβαλε περαιτέρω στη μείωση των κινδύνων, καθώς άρχισε να εξαλείφεται η αναντιστοιχία ευαισθησίας του ισολογισμού στις μεταβολές των επιτοκίων.

Διάγραμμα 23

Συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι (λογιστική προσέγγιση με ES 99%)

(δισεκ. ευρώ)

Ο πιστωτικός κίνδυνος προκύπτει από τα χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της σε ευρώ και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Παρότι τα χρεόγραφα που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους και, ως εκ τούτου, αν δεν γίνουν πωλήσεις, δεν υπόκεινται σε μεταβολές των τιμών που συνδέονται με μεταβολές της πιστοληπτικής διαβάθμισης, εξακολουθούν να υπόκεινται σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Τα ίδια διαθέσιμα σε ευρώ και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς και, ως εκ τούτου, υπόκεινται σε κίνδυνο μεταβολής της πιστοληπτικής διαβάθμισης και σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Ο πιστωτικός κίνδυνος μειώθηκε σε σύγκριση με το 2023 ως αποτέλεσμα της μείωσης των τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Ο πιστωτικός κίνδυνος μετριάζεται κυρίως μέσω της εφαρμογής κριτηρίων επιλεξιμότητας, διαδικασιών δέουσας επιμέλειας και ορίων που διαφέρουν ανάλογα με το χαρτοφυλάκιο.

Ο κίνδυνος νομίσματος και ο κίνδυνος τιμής εμπορευμάτων προκύπτει από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και τα διαθέσιμά της σε χρυσό. Ο κίνδυνος νομίσματος και ο κίνδυνος τιμής εμπορευμάτων αυξήθηκαν σε σύγκριση με το 2023.

Λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν αυτά τα στοιχεία ενεργητικού σε επίπεδο πολιτικής, η ΕΚΤ δεν αντισταθμίζει τους συναφείς κινδύνους νομίσματος και τιμής εμπορευμάτων. Αντ' αυτού, οι εν λόγω κίνδυνοι μετριάζονται μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής και της διαφοροποίησης των διαθεσίμων σε διαφορετικά νομίσματα και χρυσό.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και οι ίδιοι πόροι της σε ευρώ επενδύονται κυρίως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και υπόκεινται σε κίνδυνο επιτοκίου λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές, δεδομένου ότι αποτιμώνονται σε τιμές της αγοράς. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε περιουσιακά στοιχεία με σχετικά μικρή διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 7 στην ενότητα 1.3.1, "Ισολογισμός"), ενώ τα περιουσιακά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων κατά κανόνα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 9 στην ενότητα 1.3.1 "Ισολογισμός"). Ο κίνδυνος επιτοκίου σε αυτά τα χαρτοφυλάκια, όπως μετρείται βάσει της λογιστικής προσέγγισης, αυξήθηκε σε σύγκριση με το 2023, αντανακλώντας τις εξελίξεις στις συνθήκες της αγοράς.

Ο κίνδυνος επιτοκίου της ΕΚΤ λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές μετριάζεται μέσω πολιτικών κατανομής στοιχείων ενεργητικού και μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής.

Η ΕΚΤ υπόκειται επίσης σε κίνδυνο επιτοκίου που προκύπτει από αναντιστοιχίες μεταξύ του επιτοκίου επί των στοιχείων ενεργητικού της και του επιτοκίου επί των στοιχείων του παθητικού της, γεγονός που επηρεάζει τους καθαρούς τόκους-έσοδά της. Ο κίνδυνος αυτός δεν συνδέεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, αλλά με τη συνολική διάρθρωση του ισολογισμού της ΕΚΤ, ιδίως την ύπαρξη αναντιστοιχιών ληκτότητας και αποδόσεων μεταξύ ενεργητικού και παθητικού. Ο κίνδυνος επιτοκίου μειώθηκε το 2024, αντανακλώντας τη μείωση των υποχρεώσεων της ΕΚΤ μετά τη μείωση των τίτλων που διακρατεί στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP. Πέραν της επιμέτρησής του εντός της ES με επίπεδο εμπιστοσύνης 99% σε ορίζοντα ενός έτους, αυτός ο κίνδυνος παρακολουθείται μέσω προβολών για την κερδοφορία της ΕΚΤ σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Για τη διαχείριση αυτού του τύπου κινδύνου χρησιμοποιούνται πολιτικές κατανομής στοιχείων ενεργητικού, ενώ ο κίνδυνος μετριάζεται περαιτέρω από την ύπαρξη άτοκων υποχρεώσεων στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Παρ’ όλα αυτά, η συνεχιζόμενη υλοποίηση του κινδύνου επιτοκίου οδήγησε σε περαιτέρω ζημίες το 2024. Οι ζημίες αυτές οφείλονταν κυρίως στο κόστος των υποχρεώσεων της ΕΚΤ το οποίο υπερέβαινε τους τόκους επί των στοιχείων ενεργητικού της. Μεγάλο μέρος των μεσομακροπρόθεσμων στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ με σταθερό τοκομερίδιο αποκτήθηκαν όταν τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά ή και μηδενικά. Αυτά τα στοιχεία συνέχισαν να χρηματοδοτούνται κυρίως από βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις οι οποίες μέχρι το τέλος του 2024 εκτοκίζονταν με το επιτόκιο ΠΚΑ. Αν και η ΕΚΤ αναμένει ότι θα επανέλθει σε κερδοφορία, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω ζημιών τα προσεχή έτη. Σε αυτήν την περίπτωση, οι τυχόν ζημίες αναμένεται να είναι μικρότερες από εκείνες του 2023 και του 2024.

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή ενσωματώνονται σταδιακά στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ. Το 2022 το Ευρωσύστημα διενήργησε την πρώτη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα στον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος, χάρη στην οποία έγινε μια προκαταρκτική εκτίμηση της επίδρασης αυτού του κινδύνου στον ισολογισμό της ΕΚΤ.^[26] Μια ακόμη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα διενεργήθηκε το 2024 και οι ασκήσεις αυτές θα συνεχίσουν να διενεργούνται σε τακτική βάση τα επόμενα έτη.^[27]

1.4.2 Λειτουργικός κίνδυνος

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι αρμόδια για την έγκριση της πολιτικής και του πλαισίου διαχείρισης του λειτουργικού κινδύνου της ΕΚΤ.^[28] Η Επιτροπή Διαχείρισης Λειτουργικού Κινδύνου στηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στο έργο της όσον αφορά την επίβλεψη της διαχείρισης των λειτουργικών κινδύνων. Η διαχείριση λειτουργικού κινδύνου συνιστά αναπόσπαστο μέρος της δομής διακυβέρνησης και των διαδικασιών διαχείρισης της ΕΚΤ.^[29]

Ο κύριος στόχος του πλαισίου διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου της ΕΚΤ είναι να συμβάλλει στη διασφάλιση ότι η ΕΚΤ επιτυγχάνει την αποστολή της και τους σκοπούς της, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη φήμη και την περιουσία της έναντι απώλειας, κατάχρησης και ζημίας. Σύμφωνα με το πλαίσιο διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου, κάθε υπηρεσιακή μονάδα είναι υπεύθυνη για τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση, τον τρόπο αντιμετώπισης, την αναφορά και την παρακολούθηση των λειτουργικών κινδύνων, των έκτακτων συμβάντων και των ελέγχων. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική ανοχής κινδύνων της ΕΚΤ παρέχει κατευθύνσεις όσον αφορά τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση κινδύνων και τις διαδικασίες αποδοχής κινδύνων. Συνδέεται με έναν πίνακα (5x5) αξιολόγησης κινδύνων που βασίζεται σε κλίμακες για τη διαβάθμιση της πιθανότητας και της επίδρασης τυχόν κινδύνου οι οποίες χρησιμοποιούν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια.

Το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η ΕΚΤ είναι εκτεθειμένο σε όλο και πιο σύνθετες και διασυνδεμένες απειλές και υπάρχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών κινδύνων που συνδέονται με τις καθημερινές δραστηριότητες της ΕΚΤ. Οι κύριοι τομείς που αποτελούν πηγή ανησυχίας για την ΕΚΤ είναι, μεταξύ άλλων, ένα ευρύ φάσμα μη χρηματοοικονομικών κινδύνων που απορρέουν από τον ανθρώπινο παράγοντα, συστήματα, διαδικασίες και εξωτερικά συμβάντα. Κατά συνέπεια, η ΕΚΤ έχει θεσπίσει διαδικασίες για να διευκολύνει τη διαρκή και αποτελεσματική διαχείριση των λειτουργικών κινδύνων της και να ενσωματώνει τις πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, η ΕΚΤ επικεντρώνεται στη βελτίωση της ανθεκτικότητάς της, λαμβάνοντας ευρέως υπόψη τους κινδύνους και τις ευκαιρίες μέσω μιας προσέγγισης από το ένα άκρο στο άλλο (end-to-end), συμπεριλαμβανομένων των πτυχών διατηρησιμότητας. Έχουν θεσπιστεί δομές αντιμετώπισης ζητημάτων και σχέδια έκτακτης ανάγκης για να διασφαλίζεται η συνέχεια των κρίσιμων υπηρεσιακών λειτουργιών σε περίπτωση διαταραχής ή κρίσης.

1.4.3 Κίνδυνος δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς

Η ΕΚΤ διαθέτει ένα ειδικό Γραφείο Συμμόρφωσης και Διακυβέρνησης που επιτελεί τη βασική λειτουργία διαχείρισης κινδύνων με σκοπό την ενίσχυση του πλαισίου διακυβέρνησης της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση του κινδύνου δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς στην ΕΚΤ.^[30] Σκοπός του εν λόγω γραφείου είναι να υποστηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στην προστασία της ακεραιότητας και του κύρους της ΕΚΤ, να προωθεί την εφαρμογή προτύπων δεοντολογίας και να ενισχύει τη λογοδοσία και διαφάνεια της ΕΚΤ. Μια ανεξάρτητη Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΚΤ παρέχει συμβουλές και κατευθύνσεις στους ανώτατους λειτουργούς της ΕΚΤ για ζητήματα ακεραιότητας, δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς και υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο στη διαχείριση κινδύνων στο εκτελεστικό επίπεδο με κατάλληλο και συνεκτικό τρόπο. Σε επίπεδο Ευρωσυστήματος και Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), η Επιτροπή Δεοντολογίας και Συμμόρφωσης εργάζεται ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η εφαρμογή με συνεκτικό τρόπο των πλαισίων δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς για τις ΕθνΚΤ και τις εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ).

Το 2024 η ΕΚΤ και άλλα επτά θεσμικά όργανα της ΕΕ συμφώνησαν τη σύσταση "Φορέα Δεοντολογίας της ΕΕ" για την ενίσχυση της δεοντολογίας, της ακεραιότητας και των συναφών προτύπων διαφάνειας και λογοδοσίας στην ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων.^[31] Η Συνθήκη υπεγράφη στις 15.5.2024 και τέθηκε σε ισχύ στις 6.6.2024.^[32] Το κύριο καθήκον του νέου φορέα δεοντολογίας της ΕΕ είναι η ανάπτυξη κοινών ελάχιστων προτύπων για τη συμπεριφορά των υψηλόβαθμων αξιωματούχων. Στην ΕΚΤ, το πεδίο εφαρμογής καλύπτει τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, του Διοικητικού Συμβουλίου και του Εποπτικού Συμβουλίου. Αναμένεται ότι η εφαρμογή μελλοντικών κοινών προτύπων θα έχει ευεργετική επίδραση στη δεοντολογική συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων των συναφών κινδύνων.

2 Οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ

2.1 Ισολογισμός της 31.12.2024

2.2 Αποτελέσματα χρήσης που έληξε στις 31.12.2024

Φρανκφούρτη, 11 Φεβρουαρίου 2025
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Christine Lagarde
Πρόεδρος

2.3 Λογιστικές πολιτικές

Μορφή και παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων

Οι οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τις ακόλουθες λογιστικές πολιτικές,^[33] οι οποίες, κατά τη γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, παρουσιάζουν εύλογα τις οικονομικές καταστάσεις, αντανακλώντας ταυτόχρονα τη φύση των δραστηριοτήτων μιας κεντρικής τράπεζας.

Λογιστικές αρχές

Εφαρμόστηκαν οι εξής λογιστικές αρχές: η αρχή της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και της διαφάνειας, η αρχή της συντηρητικότητας, η αρχή της αναγνώρισης γεγονότων που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, η αρχή του ουσιώδους των λογιστικών γεγονότων, η αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας, η αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων/εξόδων (η αρχή του δεδουλευμένου), η αρχή της συνέπειας και συγκρισιμότητας.

Αναγνώριση των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού

Ένα στοιχείο του ενεργητικού ή του παθητικού αναγνωρίζεται στον ισολογισμό μόνο όταν είναι πιθανό ότι κάθε μελλοντικό οικονομικό όφελος που σχετίζεται με αυτό θα εισρέει στην ΕΚΤ ή θα εκρέει από αυτήν, ότι όλοι ουσιαστικά οι κίνδυνοι και τα οφέλη που σχετίζονται με το ίδιο έχουν μεταφερθεί στην ΕΚΤ και ότι το κόστος ή η αξία του στοιχείου του ενεργητικού ή το ποσό της υποχρέωσης είναι δυνατό να μετρηθούν με αξιόπιστο τρόπο.

Βάση για τη λογιστική καταγραφή

Οι λογαριασμοί καταρτίστηκαν με τη μέθοδο του ιστορικού κόστους (κτήσης), η οποία τροποποιήθηκε ώστε να περιλαμβάνει την αποτίμηση, σε αγοραίες τιμές, των εμπορεύσιμων τίτλων (εκτός των χρεογράφων που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής), του χρυσού και όλων των λοιπών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού εντός και εκτός ισολογισμού που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα.

Οι συναλλαγές επί χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού αντανακλώνται στους λογαριασμούς με βάση την ημερομηνία διακανονισμού τους.

Με εξαίρεση τις άμεσες (spot) συναλλαγές επί τίτλων, οι συναλλαγές επί χρηματοδοτικών μέσων σε ξένο νόμισμα καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού κατά την ημερομηνία της συναλλαγής. Κατά την ημερομηνία διακανονισμού, αντιλογίζονται οι εγγραφές των στοιχείων εκτός ισολογισμού και οι συναλλαγές καταγράφονται αντίστοιχα ως στοιχεία εντός ισολογισμού. Οι αγοραπωλησίες ξένων νομισμάτων επηρεάζουν την καθαρή συναλλαγματική θέση κατά την ημερομηνία συναλλαγής και τα πραγματοποιηθέντα κέρδη/οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από πωλήσεις υπολογίζονται επίσης την εν λόγω ημερομηνία. Οι δεδουλευμένοι τόκοι και οι διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο που συνδέονται με χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα υπολογίζονται και καταγράφονται σε καθημερινή βάση, επηρεάζοντας αντίστοιχα σε καθημερινή βάση τη συναλλαγματική θέση.

Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα

Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα μετατρέπονται σε ευρώ με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού. Τα έσοδα και τα έξοδα μετατρέπονται με την ισοτιμία που ίσχυε κατά την ημερομηνία καταγραφής. Η αναπροσαρμογή της αξίας των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα, συμπεριλαμβανομένων των εντός και εκτός ισολογισμού στοιχείων, διενεργείται κατά νόμισμα.

Η αναπροσαρμογή της αξίας, με βάση την αγοραία τιμή, των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα παρουσιάζεται χωριστά από την αναπροσαρμογή της αξίας τους λόγω μεταβολής των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Ο χρυσός αποτιμάται στην αγοραία τιμή που ίσχυε την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφορών από αναπροσαρμογή της τιμής και της συναλλαγματικής ισοτιμίας αλλά λογιστικοποιείται μία και μόνη αποτίμηση της αξίας του χρυσού με βάση την τιμή του σε ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού, η οποία για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2024 προέκυψε από τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στις 31.12.2024.

Το ειδικό τραβηκτικό δικαίωμα (ΕΤΔ) (Special Drawing Right – SDR) ορίζεται με βάση μια δέσμη νομισμάτων και η αξία του καθορίζεται από το σταθμικό άθροισμα των συναλλαγματικών ισοτιμιών πέντε κύριων νομισμάτων (δολαρίου ΗΠΑ, ευρώ, γιουάν Κίνας, γιεν Ιαπωνίας και λίρας Αγγλίας). Τα ΕΤΔ που κατέχει η ΕΚΤ μετατράπηκαν σε ευρώ με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ ανά ΕΤΔ στις 31.12.2024.

Τίτλοι

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής
Τα χρεόγραφα που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος (κόστος κτήσης προσαρμοσμένο με τις αποσβεσθείσες υπέρ ή υπό το άρτιο διαφορές) και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Άλλοι τίτλοι
Οι εμπορεύσιμοι τίτλοι (εκτός των χρεογράφων που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής) και τα παρεμφερή στοιχεία ενεργητικού αποτιμώνται είτε στη μέση αγοραία τιμή τους είτε με βάση τις τρέχουσες αποδόσεις ανά κατηγορία τίτλων που ίσχυαν κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Τα δικαιώματα που ενσωματώνονται στους τίτλους δεν διαχωρίζονται για σκοπούς αποτίμησης. Για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2024 χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες αγοραίες τιμές της 30.12.2024.

Η αξία των εμπορεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα αναπροσαρμόζεται σε καθαρή βάση σε επίπεδο αμοιβαίου κεφαλαίου, με χρήση της καθαρής αξίας των στοιχείων ενεργητικού τους. Δεν εφαρμόζεται συμψηφισμός μη πραγματοποιηθέντων κερδών και μη πραγματοποιηθεισών ζημιών στα διάφορα αμοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα.

Οι μη ευχερώς ρευστοποιήσιμες μετοχές και άλλοι μετοχικοί τίτλοι οι οποίοι τηρούνται ως μόνιμη επένδυση αποτιμώνται στο κόστος κτήσης και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Αναγνώριση εσόδων

Τα έσοδα και τα έξοδα αναγνωρίζονται εντός της χρήσης κατά την οποία εισπράττονται ή καταβάλλονται.^[34] Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από την πώληση συναλλάγματος, χρυσού και τίτλων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Αυτά τα κέρδη και ζημίες υπολογίζονται με βάση το μέσο κόστος των αντίστοιχων στοιχείων.

Τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα και μεταφέρονται απευθείας σε λογαριασμό αναπροσαρμογής.

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης εφόσον, στο τέλος του έτους, υπερβαίνουν προηγούμενα κέρδη από αναπροσαρμογή, τα οποία έχουν συσσωρευτεί στον αντίστοιχο λογαριασμό αναπροσαρμογής. Αυτές οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί ενός συγκεκριμένου τίτλου ή νομίσματος ή επί των διαθεσίμων σε χρυσό δεν συμψηφίζονται με τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από άλλους τίτλους ή νομίσματα ή χρυσό. Σε περίπτωση τέτοιων μη πραγματοποιηθεισών ζημιών επί στοιχείων που καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης, το μέσο κόστος του εν λόγω στοιχείου μειώνεται στη συναλλαγματική ισοτιμία ή την αγοραία τιμή του στο τέλος του έτους.

Οι ζημίες από απομείωση αξίας καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης και δεν αντιλογίζονται τα επόμενα έτη, εκτός εάν η απομείωση αξίας μειώνεται και η μεταβολή αυτή μπορεί να αποδοθεί σε παρατηρήσιμο γεγονός που επήλθε μετά την πρώτη καταγραφή της απομείωσης αξίας.

Οι διαφορές υπέρ ή υπό το άρτιο που προκύπτουν από τίτλους αποσβένονται κατά την εναπομένουσα διάρκεια ζωής των τίτλων αυτών.

Αντιστρεπτέες συναλλαγές

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές είναι πράξεις με τις οποίες η ΕΚΤ αγοράζει ή πωλεί περιουσιακά στοιχεία με συμφωνία επαναγοράς ή εκτελεί πιστοδοτικές πράξεις έναντι εξασφαλίσεων.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναγοράς πωλούνται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναγοράς τους από τον πωλητή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναγοράς καταγράφονται στην πλευρά του παθητικού του ισολογισμού ως καταθέσεις καλυπτόμενες από εξασφαλίσεις. Οι τίτλοι που πωλούνται στο πλαίσιο τέτοιας συμφωνίας εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναπώλησης αγοράζονται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναπώλησής τους από τον αγοραστή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναπώλησης καταγράφονται στην πλευρά του ενεργητικού του ισολογισμού ως δάνεια καλυπτόμενα από εξασφαλίσεις, αλλά δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων της ΕΚΤ.

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι συναλλαγές δανεισμού τίτλων) που διενεργούνται στο πλαίσιο προγράμματος εξειδικευμένου οργανισμού καταγράφονται στον ισολογισμό μόνο εφόσον παρέχεται εξασφάλιση με τη μορφή μετρητών και αυτά τα μετρητά δεν επενδύονται.

Πράξεις εκτός ισολογισμού

Τα χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα, δηλ. οι προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος, τα προθεσμιακά σκέλη των πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και άλλες πράξεις επί νομισμάτων που συνεπάγονται την ανταλλαγή ενός νομίσματος με άλλο σε μελλοντική ημερομηνία, περιλαμβάνονται στην καθαρή συναλλαγματική θέση, με σκοπό τον υπολογισμό των συναλλαγματικών κερδών και ζημιών.

Η αξία των πράξεων επί επιτοκίων αναπροσαρμόζεται ανά στοιχείο. Οι ημερήσιες μεταβολές στα περιθώρια διακύμανσης των εκκρεμών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης.

Η αποτίμηση των προθεσμιακών πράξεων επί τίτλων διενεργείται από την ΕΚΤ με βάση γενικώς παραδεκτές μεθόδους αποτίμησης οι οποίες χρησιμοποιούν παρατηρήσιμες τιμές και επιτόκια της αγοράς, καθώς και τους συντελεστές προεξόφλησης από τις ημερομηνίες διακανονισμού έως την ημερομηνία αποτίμησης.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού, συμπεριλαμβανομένων των ασώματων στοιχείων, αλλά εξαιρουμένων των γηπέδων και των έργων τέχνης, αποτιμώνται στο κόστος κτήσης μείον την αποσβεσθείσα αξία. Τα γήπεδα και τα έργα τέχνης αποτιμώνται στο κόστος. Το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ αποτιμάται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία και υπόκειται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας του. Όσον αφορά την απόσβεση του κεντρικού κτιρίου της ΕΚΤ, υπολογίζεται το κόστος των επιμέρους στοιχείων, το οποίο αποσβένεται με βάση την εκτιμώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους. Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης για την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής του πάγιου στοιχείου, αρχής γενομένης από το ημερολογιακό τρίμηνο μετά το οποίο το πάγιο στοιχείο παραδίδεται προς χρήση. Η ωφέλιμη διάρκεια ζωής που εφαρμόζεται για κάθε βασική κατηγορία πάγιων στοιχείων ενεργητικού είναι η εξής:

Στην περίπτωση των κεφαλαιοποιημένων δαπανών ανακαίνισης που σχετίζονται με τις υφιστάμενες μισθωμένες κτιριακές εγκαταστάσεις της ΕΚΤ, η περίοδος απόσβεσης προσαρμόζεται προκειμένου να ληφθούν υπόψη γεγονότα που επηρεάζουν την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής αυτού του πάγιου στοιχείου.

Η ΕΚΤ διενεργεί ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας του κεντρικού της κτιρίου και των πάγιων στοιχείων επί των οποίων έχει δικαιώματα χρήσης και τα οποία αφορούν τα κτίρια γραφείων (βλ. "Μισθώσεις" παρακάτω). Εάν προκύψει ένδειξη απομείωσης, και εάν εκτιμηθεί ότι η αξία του παγίου στοιχείου ενδέχεται να έχει απομειωθεί, τότε εκτιμάται το ανακτήσιμο ποσό. Ζημία απομείωσης καταγράφεται στα αποτελέσματα χρήσης εάν το ανακτήσιμο ποσό είναι μικρότερο από την καθαρή λογιστική αξία.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού με κόστος κάτω των 10.000 ευρώ αποσβένονται κατά το έτος κτήσεως.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού που πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά είναι ακόμη υπό κατασκευή ή υπό ανάπτυξη καταγράφονται στο στοιχείο "Πάγια υπό κατασκευή". Οι σχετικές δαπάνες μεταφέρονται στις αντίστοιχες κατηγορίες παγίων μόλις τα πάγια παραδοθούν προς χρήση.

Μισθώσεις

Η ΕΚΤ ενεργεί τόσο ως μισθωτής όσο και ως υπεκμισθωτής.

Η ΕΚΤ ως μισθωτής
Για όλες τις μισθώσεις στις οποίες η ΕΚΤ ενεργεί ως μισθωτής και οι οποίες αφορούν ενσώματο στοιχείο ενεργητικού, το σχετικό στοιχείο με δικαίωμα χρήσης και η μισθωτική υποχρέωση αναγνωρίζονται στον ισολογισμό κατά την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου, δηλαδή από τη στιγμή που το στοιχείο ενεργητικού είναι διαθέσιμο προς χρήση, και περιλαμβάνονται στις κατηγορίες πάγιων στοιχείων "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" και "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) αντίστοιχα. Όταν οι μισθώσεις πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά το αντίστοιχο πάγιο είναι ακόμη υπό κατασκευή ή αναδιαρρύθμιση, τα έξοδα που πραγματοποιούνται πριν από την ημερομηνία έναρξης της μίσθωσης καταγράφονται στο στοιχείο "Πάγια υπό κατασκευή".

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης αποτιμώνται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία. Επιπλέον, τα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης που σχετίζονται με κτίρια γραφείων υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας, βλ. "Πάγια στοιχεία ενεργητικού" παραπάνω). Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης από την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου έως είτε τη λήξη της ωφέλιμης διάρκειας ζωής του πάγιου στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης είτε τη λήξη της διάρκειας μίσθωσης, όποια από τις δύο ημερομηνίες προηγείται.

Η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μισθωμάτων που θα εισπραχθούν στο μέλλον (που περιλαμβάνουν μόνο μισθωτικά στοιχεία), υπολογιζόμενη με βάση το διαφορικό επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ. Στη συνέχεια, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται στο αποσβεσθέν κόστος με βάση τη μέθοδο του αποτελεσματικού επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έξοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έξοδα". Όταν επέρχεται μεταβολή στα μελλοντικά μισθώματα λόγω μεταβολής δείκτη ή άλλης επανεκτίμησης της υφιστάμενης σύμβασης, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται εκ νέου. Τυχόν τέτοια αποτελέσματα επανεπιμέτρησης συνεπάγονται αντίστοιχη προσαρμογή στη λογιστική αξία του πάγιου στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης.

Οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις διάρκειας έως και 12 μηνών και οι μισθώσεις πάγιων στοιχείων ενεργητικού χαμηλής αξίας κάτω των 10.000 ευρώ (σύμφωνα με το όριο που χρησιμοποιείται για την αναγνώριση πάγιων στοιχείων ενεργητικού) καταγράφονται ως έξοδα στα αποτελέσματα χρήσης.

Η ΕΚΤ ως υπεκμισθωτής
Για όλες τις μισθώσεις στις οποίες ενεργεί ως υπεκμισθωτής, η ΕΚΤ χορηγεί σε τρίτους το δικαίωμα χρήσης του υποκείμενου στοιχείου ενεργητικού (ή μέρους αυτού), ενώ εξακολουθεί να ισχύει η μίσθωση μεταξύ του αρχικού εκμισθωτή και της ΕΚΤ (κύρια μίσθωση). Η υπομίσθωση ταξινομείται ως χρηματοδοτική ή λειτουργική μίσθωση^[35] σε σχέση με το στοιχείο ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης που προκύπτει από την κύρια μίσθωση και όχι σε σχέση με το υποκείμενο στοιχείο ενεργητικού.

Οι υπομισθώσεις στις οποίες η ΕΚΤ ενεργεί ως υπεκμισθωτής ταξινομούνται ως χρηματοδοτική μίσθωση και η ΕΚΤ παύει να αναγνωρίζει στην κατηγορία "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" το στοιχείο ενεργητικού (ή μέρος αυτού) με δικαίωμα χρήσης που σχετίζεται με την κύρια μίσθωση και το οποίο μεταβιβάζεται στον υπεκμισθωτή, και αναγνωρίζει στην κατηγορία "Διάφορα στοιχεία" (ενεργητικό) απαίτηση υπομίσθωσης. Η μισθωτική υποχρέωση που σχετίζεται με την κύρια μίσθωση δεν επηρεάζεται από την υπομίσθωση.

Κατά την ημερομηνία έναρξης της υπομίσθωσης, η απαίτηση υπομίσθωσης επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μισθωμάτων που η ΕΚΤ θα εισπράξει στο μέλλον, υπολογιζόμενη με βάση το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιείται για την κύρια μίσθωση. Στη συνέχεια, η απαίτηση υπομίσθωσης επιμετρείται στο αποσβεσθέν κόστος με βάση τη μέθοδο του αποτελεσματικού επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έσοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έσοδα".

Μετεργασιακές παροχές και λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται προγράμματα καθορισμένων παροχών για τα μέλη του προσωπικού της, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ.

Το πρόγραμμα συνταξιοδότησης του προσωπικού χρηματοδοτείται από περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε μακροπρόθεσμο ταμείο παροχών για τους υπαλλήλους. Οι υποχρεωτικές εισφορές που καταβάλλουν η ΕΚΤ και τα μέλη του προσωπικού αντικατοπτρίζονται στον πυλώνα καθορισμένων παροχών του προγράμματος. Τα μέλη του προσωπικού μπορούν να καταβάλλουν εθελουσίως πρόσθετες εισφορές σε έναν πυλώνα καθορισμένων εισφορών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση πρόσθετων παροχών.^[36] Οι εν λόγω πρόσθετες παροχές καθορίζονται με βάση το ποσό των εισφορών που καταβάλλονται εθελουσίως σε συνδυασμό με τις αποδόσεις επενδύσεων που απορρέουν από τις εν λόγω εισφορές.

Για τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές για τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου. Όσον αφορά τα μέλη του προσωπικού, για τις μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων και για τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου.

Καθαρή υποχρέωση για καθορισμένες παροχές
Η υποχρέωση που εμφανίζεται στην κατηγορία "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) του ισολογισμού όσον αφορά τα προγράμματα καθορισμένων παροχών, συμπεριλαμβανομένων των λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών, είναι η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, μείον την εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των σχετικών δεσμεύσεων.

Οι δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές υπολογίζονται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές με τη μέθοδο της εκτιμώμενης βάσει προβολών πιστωτικής μονάδας. Για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές εφαρμόζεται επί των εκτιμώμενων μελλοντικών εισοδηματικών ροών προεξοφλητικό επιτόκιο το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με τις αποδόσεις της αγοράς, κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, επί ομολόγων του επιχειρηματικού τομέα υψηλής ποιότητας που εκφράζονται σε ευρώ και έχουν διάρκειες παρόμοιες με τη διάρκεια της συναφούς δέσμευσης.

Αναλογιστικά κέρδη και ζημίες μπορεί να προκύψουν από εμπειρικές προσαρμογές (σε περίπτωση που οι πραγματοποιήσεις διαφέρουν από τις παραδοχές της αναλογιστικής μελέτης), καθώς και από μεταβολές των αναλογιστικών παραδοχών.

Καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές
Το καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές αναλύεται σε επιμέρους συνιστώσες που αναφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης και σε επανεπιμετρήσεις των μετεργασιακών παροχών που εμφανίζονται στο στοιχείο του ισολογισμού "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής".

Το καθαρό ποσό που καταλογίζεται στα αποτελέσματα χρήσης αποτελείται από:

1. το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που συσσωρεύονται για το έτος·
2. το τυχόν κόστος παρελθούσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που προκύπτουν από τροποποίηση προγράμματος·
3. τους καθαρούς τόκους βάσει προεξοφλητικού επιτοκίου επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
4. επανεπιμετρήσεις λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών στο σύνολό τους.

Το καθαρό ποσό που εμφανίζεται στο στοιχείο "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" αποτελείται από:

1. αναλογιστικά κέρδη και ζημίες όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές·
2. την πραγματοποιηθείσα απόδοση των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές.

Αυτά τα ποσά αποτιμώνται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές, προκειμένου να αποτυπώνεται δεόντως η οικεία υποχρέωση με σκοπό την αναγνώρισή της στις οικονομικές καταστάσεις.

Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος

Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ προκύπτουν πρωτίστως από διασυνοριακές πληρωμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) οι οποίες διακανονίζονται σε χρήμα κεντρικής τράπεζας σε ευρώ. Οι συναλλαγές αυτές στην πλειονότητά τους διενεργούνται από ιδιωτικούς φορείς (δηλ. πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες και φυσικά πρόσωπα). Διακανονίζονται μέσω του συστήματος TARGET – το Διευρωπαϊκό Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ταχείας Μεταφοράς Κεφαλαίων και Διακανονισμού σε Συνεχή Χρόνο – και δημιουργούν διμερή υπόλοιπα στους λογαριασμούς του TARGET των κεντρικών τραπεζών της ΕΕ. Οι πληρωμές που διενεργούνται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) επηρεάζουν επίσης αυτούς τους λογαριασμούς. Όλοι οι διακανονισμοί συγκεντρώνονται αυτομάτως και προσαρμόζονται ώστε να αποτελούν μέρος της ενιαίας θέσης κάθε ΕθνΚΤ έναντι της ΕΚΤ. Οι θέσεις αυτές που εμφανίζονται στους λογαριασμούς της ΕΚΤ αντιπροσωπεύουν την καθαρή απαίτηση ή υποχρέωση κάθε ΕθνΚΤ έναντι του υπόλοιπου Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Οι κινήσεις στους λογαριασμούς του TARGET αντανακλώνται στις λογιστικές εγγραφές της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ σε καθημερινή βάση.

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ που απορρέουν από το TARGET παρουσιάζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ ως μία μόνο καθαρή πιστωτική ή χρεωστική θέση στο στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με το TARGET (καθαρές)" ή "Υποχρεώσεις συνδεόμενες με το TARGET (καθαρές)". Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ, τα οποία προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στο TARGET,^[37] εμφανίζονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ".

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που προκύπτουν από την κατανομή τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος περιλαμβάνονται ως μία μόνο καθαρή απαίτηση στο στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" παρακάτω).

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που απορρέουν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ που γίνονται μέλη του Ευρωσυστήματος εκφράζονται σε ευρώ και καταγράφονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων".

Άλλα υπόλοιπα σε ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (π.χ. τυχόν ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ στις ΕθνΚΤ), παρουσιάζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ ως μία μόνο καθαρή πιστωτική ή χρεωστική θέση στο στοιχείο "Λοιπές απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" ή στο στοιχείο "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)".

Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες αποτελούν το Ευρωσύστημα, εκδίδουν τραπεζογραμμάτια ευρώ.^[38] Η συνολική αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ κατανέμεται στις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε μήνα, σύμφωνα με την κλείδα κατανομής τραπεζογραμματίων.^[39]

Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο εμφανίζεται στο παθητικό του ισολογισμού ως "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία". Το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ αντικρύζεται από απαιτήσεις έναντι των ΕθνΚΤ. Οι εν λόγω απαιτήσεις, που είναι έντοκες,^[40] εμφανίζονται υπό το στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" παραπάνω). Οι τόκοι-έσοδα επί των απαιτήσεων αυτών περιλαμβάνονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Τόκοι-έσοδα".

Πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους

Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να μεταφέρει μέρος ή το σύνολο των εσόδων της ΕΚΤ σε πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Αυτή η πρόβλεψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για την κάλυψη ζημιών που προκύπτουν λόγω της έκθεσης σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Το μέγεθος και η συνεχιζόμενη αναγκαιότητα της πρόβλεψης για χρηματοοικονομικούς κινδύνους επανεξετάζονται ετησίως με βάση την αξιολόγηση της ΕΚΤ όσον αφορά την έκθεσή της στους εν λόγω κινδύνους και λαμβανομένων υπόψη διάφορων άλλων παραγόντων, εκτός εάν (i) το μέγεθος της πρόβλεψης είναι μηδενικό και (ii) δεν υπάρχουν έσοδα της ΕΚΤ για μεταφορά σε αυτήν την πρόβλεψη.^[41]

Ενδιάμεση διανομή κερδών

Ποσό που ισούται με το άθροισμα των εσόδων της ΕΚΤ από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και από χρεόγραφα διακρατούμενα για σκοπούς νομισματικής πολιτικής που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο (i) του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων, (ii) του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών, (iii) του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων, (iv) του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα και (v) του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας διανέμεται τον Ιανουάριο του επόμενου έτους με τη μορφή ενδιάμεσης διανομής κερδών, εκτός αν το Διοικητικό Συμβούλιο λάβει διαφορετική απόφαση.^[42] Τυχόν τέτοια απόφαση λαμβάνεται όταν, βάσει αιτιολογημένης εκτίμησης της Εκτελεστικής Επιτροπής, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι η ΕΚΤ θα έχει συνολική ετήσια ζημία ή θα καταγράψει ετήσια κέρδη χαμηλότερα από τα εν λόγω έσοδα. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει να μεταφέρει μέρος ή το σύνολο αυτών των εσόδων σε πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. "Πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους" παραπάνω).

Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να αφαιρέσει τις δαπάνες της ΕΚΤ που συνδέονται με την έκδοση και διαχείριση των τραπεζογραμματίων ευρώ από το ποσό του εισοδήματος που προκύπτει από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και διανέμεται τον Ιανουάριο.

Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού προσαρμόζονται ώστε να περιλαμβάνουν γεγονότα που επέρχονται από την ημερομηνία κλεισίματος του ετήσιου ισολογισμού έως και την ημερομηνία κατά την οποία η Εκτελεστική Επιτροπή εγκρίνει την υποβολή των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ στο Διοικητικό Συμβούλιο προς τελική έγκριση, εφόσον τα εν λόγω γεγονότα επηρεάζουν ουσιωδώς την κατάσταση των ως άνω στοιχείων την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού.

Σημαντικά γεγονότα που επέρχονται μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού και δεν επηρεάζουν την κατάσταση του ενεργητικού και του παθητικού κατά την ημερομηνία αυτή εμφανίζονται στις σημειώσεις.

Αλλαγές στις λογιστικές πολιτικές

Το 2024 δεν έγιναν αλλαγές στις λογιστικές πολιτικές που εφαρμόζει η ΕΚΤ.

Αλλαγές στις λογιστικές εκτιμήσεις

Το 2024 η ΕΚΤ άλλαξε τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για τους τόκους-έσοδα που προέρχονται από τίτλους σταθερού εισοδήματος. Τα έσοδα από τοκομερίδια και οι διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο επί αυτών των τίτλων αναγνωρίζονται πλέον σύμφωνα με τη μέθοδο του εσωτερικού βαθμού απόδοσης (Internal Rate of Return – IRR). Προηγουμένως, η μέθοδος του εσωτερικού βαθμού απόδοσης εφαρμοζόταν στις διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο, ενώ η μέθοδος της σταθερής απόσβεσης εφαρμοζόταν στα έσοδα από τοκομερίδια. Αυτή η αλλαγή επηρεάζει τη χρονική στιγμή αναγνώρισης των εσόδων, ενώ τα συνολικά κέρδη ή ζημίες καθ’ όλη τη διάρκεια των τίτλων σταθερού εισοδήματος παραμένουν ανεπηρέαστα.

Αλλαγές στην παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων

Η απόφαση (ΕΕ) 2024/2938 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της 14.11.2024 σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ/2024/32) εισήγαγε αλλαγές στην παρουσίαση των στοιχείων "Ζημίες χρήσης" και "Συσσωρευμένες μεταφερόμενες ζημίες" στον ισολογισμό. Στους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ για το 2023, το στοιχείο "Ζημίες χρήσης" παρουσιάστηκε ως αυτοτελές στοιχείο στην πλευρά του ενεργητικού, σύμφωνα με την ισχύουσα απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της 3.11.2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, ενώ δεν υπήρχαν εκκρεμείς συσσωρευμένες μεταφερόμενες ζημίες^[43]. Στους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ για το 2024, τόσο το στοιχείο "Κέρδη/(ζημίες) χρήσης" όσο και το στοιχείο "Συσσωρευμένες μεταφερόμενες ζημίες" παρουσιάζονται ως ανεξάρτητα στοιχεία με αρνητικό πρόσημο στην πλευρά του παθητικού του ισολογισμού.

Επιπλέον, η απόφαση (ΕΕ) 2024/2938 εισήγαγε πρόσθετες αλλαγές στη διάταξη του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων χρήσης της ΕΚΤ. Αυτές αφορούν μεταξύ άλλων (i) τη διάσπαση του στοιχείου "Προβλέψεις" σε "Προβλέψεις για κινδύνους"^[44] και "Άλλες προβλέψεις" στον ισολογισμό και (ii) την κατάργηση της αναλυτικής παρουσίασης των στοιχείων "Τόκοι-έσοδα" και "Τόκοι-έξοδα" στα αποτελέσματα χρήσης, ενώ οι σχετικές πληροφορίες παρέχονται στις αντίστοιχες σημειώσεις επί των λογαριασμών.

Μεταξύ άλλων, σκοπός των αλλαγών αυτών είναι να ενισχυθεί η διαφάνεια και να αυξηθεί η πληροφοριακή αξία των οικονομικών καταστάσεων της ΕΚΤ.

Τα συγκριτικά αριθμητικά στοιχεία του 2023 αναθεωρήθηκαν αναλόγως. Η παρουσίαση της ζημίας ύψους 1.266 εκατ. ευρώ για το 2023 ως στοιχείου με αρνητικό πρόσημο στην πλευρά του παθητικού του ισολογισμού έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού ενεργητικού και του παθητικού για το ίδιο έτος σε 673.229 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τη μείωση σε 674.496 εκατ. ευρώ που δημοσιοποιήθηκε στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ για το 2023.

Τέλος, το 2024 η ΕΚΤ τροποποίησε την παρουσίαση των τόκων-εσόδων (π.χ. έσοδα από τοκομερίδια) και των τόκων-εξόδων (π.χ. απόσβεση των διαφορών υπέρ το άρτιο) για τα στοιχεία που δεν σχετίζονται με πράξεις νομισματικής πολιτικής. Μέχρι σήμερα, εφαρμόζονταν διαφορετικοί τρόποι συμψηφισμού των τόκων-εσόδων και των τόκων-εξόδων στο στοιχείο «Καθαροί τόκοι-έσοδα» στα αποτελέσματα χρήσης, ανάλογα με το είδος της συναλλαγής. Η ΕΚΤ αποφάσισε ότι, αρχής γενομένης από το 2024, οι τόκοι που προκύπτουν για επιμέρους κατηγορίες χρηματοδοτικών μέσων εντός ενός στοιχείου του ισολογισμού ή χαρτοφυλακίου θα πρέπει να παρουσιάζονται σε καθαρή βάση είτε στο στοιχείο "Τόκοι-έσοδα" είτε στο στοιχείο "Τόκοι-έξοδα", ανάλογα με το αν το καθαρό ποσό στην κατηγορία μέσου ή στο χαρτοφυλάκιο είναι θετικό ή αρνητικό. Η παρουσίαση αυτή θεωρείται ότι αποτυπώνει καλύτερα την ουσία της συναλλαγής και ταυτόχρονα ευθυγραμμίζεται με την αρχή του συμψηφισμού που εφαρμόζεται για τους τόκους-έσοδα και τους τόκους-έξοδα που προέρχονται από στοιχεία ενεργητικού και υποχρεώσεις που σχετίζονται με πράξεις νομισματικής πολιτικής.^[45] Τα συγκρίσιμα ποσά για το 2023 έχουν αναθεωρηθεί ως ακολούθως:

Άλλα ζητήματα

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ και βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε αρχικά την επιλογή της εταιρίας Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft, Düsseldorf (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) ως εξωτερικού ελεγκτή της ΕΚΤ για μια πενταετία η οποία έληγε στο τέλος του οικονομικού έτους 2022. Το 2023 το Συμβούλιο της ΕΕ, βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, ενέκρινε παράταση αυτής της περιόδου κατά δύο επιπλέον έτη έως το τέλος του οικονομικού έτους 2024.

2.4 Σημειώσεις επί του ισολογισμού

Σημείωση 1 – Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τα διαθέσιμα της ΕΚΤ σε χρυσό:

Η αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας του χρυσού που διακρατεί η ΕΚΤ οφείλεται στην άνοδο της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Σημείωση 2 – Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ και κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 2.1 – Απαιτήσεις έναντι του ΔΝΤ

Το στοιχείο αυτό αντιπροσωπεύει τα ΕΤΔ που διακρατεί η ΕΚΤ, τα οποία στις 31.12.2024 ανέρχονταν σε 2.227 εκατ. ευρώ (2023: 2.083 εκατ. ευρώ). Αυτά απορρέουν από συμφωνία οικειοθελούς αγοραπωλησίας ΕΤΔ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), βάσει της οποίας το ΔΝΤ εξουσιοδοτείται να διοργανώνει πωλήσεις ή αγορές ΕΤΔ έναντι ευρώ, για λογαριασμό της ΕΚΤ, εντός ανώτατων και κατώτατων ορίων για τα διακρατούμενα ΕΤΔ. Λογιστικώς, τα ΕΤΔ καταγράφονται ως συνάλλαγμα (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Τα ΕΤΔ που διακρατεί η ΕΚΤ αυξήθηκαν το 2024, ως αποτέλεσμα των τόκων-εσόδων που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του έτους. Επιπλέον, η ανατίμηση των ΕΤΔ έναντι του ευρώ στη διάρκεια του 2024 συντέλεσε στην αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας αυτών των διαθεσίμων.

Σημείωση 2.2 – Υπόλοιπα σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού· και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ

Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούνται από υπόλοιπα λογαριασμών σε τράπεζες και δάνεια σε συνάλλαγμα, καθώς και από τοποθετήσεις σε τίτλους που εκφράζονται σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας.

Η συνολική αξία των στοιχείων αυτών αυξήθηκε το 2024 κυρίως λόγω της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ και της επανεπένδυσης των εσόδων που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια της χρήσης, κατά βάση από το χαρτοφυλάκιο σε δολάρια ΗΠΑ.

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[46] είχαν ως εξής:

Το 2024 δεν πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις σε συνάλλαγμα.

Σημείωση 3 – Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε υπόλοιπα τρεχούμενων λογαριασμών που τηρούνται σε ιδρύματα-κατοίκους της ζώνης του ευρώ, ύψους 2 εκατ. ευρώ (2023: 17 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 4 – Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 4.1 – Τίτλοι διακρατούμενοι για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε χρεόγραφα που απέκτησε η ΕΚΤ στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme – SMP), του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (third covered bond purchase programme – CBPP3), του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme – ABSPP), του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector asset purchase programme – PSPP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP).

Το χαρτοφυλάκιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP)^[47] συνέχισε να μειώνεται το 2024, καθώς το Ευρωσύστημα σταμάτησε να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους τον Ιούλιο του 2023.^[48]

Όσον αφορά το πρόγραμμα PEPP,^[49] κατόπιν απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο του 2023,^[50] το Ευρωσύστημα συνέχισε, κατά το α΄ εξάμηνο του 2024, να επανεπενδύει πλήρως τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους. Κατά το β΄ εξάμηνο του έτους, το χαρτοφυλάκιο PEPP μειώθηκε κατά μέσο όρο κατά 7,5 δισεκ. ευρώ κάθε μήνα, καθώς το Ευρωσύστημα δεν επανεπένδυσε όλα τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους. Οι επανεπενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP τερματίστηκαν στο τέλος του 2024.

Τα χρεόγραφα που αγόρασε η ΕΚΤ στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (βλ. "Τίτλοι" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το αναπόσβεστο κόστος των χρεογράφων που διακρατεί η ΕΚΤ και η αγοραία αξία τους^[51] (η οποία δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό ούτε στα αποτελέσματα χρήσης και παρέχεται μόνο για λόγους συγκρισιμότητας), είχαν ως εξής:

Στη διάρκεια του έτους η μεταβολή του αναπόσβεστου κόστους των χρεογράφων που διακρατεί η ΕΚΤ είχε ως εξής:

Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολογεί σε τακτική βάση τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τους τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, διενεργούνται έλεγχοι απομείωσης της αξίας σε ετήσια βάση με στοιχεία τέλους του έτους, οι οποίοι εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Στο πλαίσιο αυτών των ελέγχων, οι δείκτες απομείωσης αξιολογούνται ξεχωριστά για κάθε πρόγραμμα. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρατηρούνται δείκτες απομείωσης, διενεργείται περαιτέρω ανάλυση για να επιβεβαιωθεί ότι οι ταμειακές ροές των υποκείμενων τίτλων δεν έχουν επηρεαστεί από κάποιο γεγονός απομείωσης της αξίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων απομείωσης της αξίας για αυτήν τη χρήση, το 2024 δεν καταγράφηκαν από την ΕΚΤ ζημίες επί των χρεογράφων που διακρατούνται στα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής της.

Το αναπόσβεστο κόστος^[52] των χρεογράφων που διακρατεί το Ευρωσύστημα είχε ως εξής:

Σημείωση 5 – Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 5.1 – Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ οι οποίες συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα "Λογιστικές πολιτικές"). Στις 31.12.2024 η θέση αυτή ανερχόταν σε 127.067 εκατ. ευρώ (2023: 125.378 εκατ. ευρώ). Το 2024 οι τόκοι των απαιτήσεων αυτών υπολογίζονταν σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (βλ. σημείωση 24.2 "Τόκοι-έσοδα που προέκυψαν από τις απαιτήσεις που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" και σημείωση 34 "Μεταβολή του επιτοκίου που εφαρμόζεται για τον εκτοκισμό των υπολοίπων εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 6 – Λοιπά στοιχεία ενεργητικού

Σημείωση 6.1 – Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Έλεγχος απομείωσης της αξίας διενεργήθηκε στο κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ και στο δικαίωμα χρήσης σε κτίρια γραφείων στο τέλος του έτους και δεν καταγράφηκε ζημία απομείωσης.

Σημείωση 6.2 – Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού

Το στοιχείο αυτό αποτελείται κυρίως από το χαρτοφυλάκιο ιδίων διαθεσίμων της ΕΚΤ, το οποίο συνίσταται κατά βάση σε επενδύσεις του καταβεβλημένου κεφαλαίου της ΕΚΤ καθώς και σε ποσά που μεταφέρονται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη για χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Περιλαμβάνει επίσης 3.211 μετοχές της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (ΤΔΔ) με κόστος κτήσεως ανερχόμενο σε 42 εκατ. ευρώ και άλλους τρεχούμενους λογαριασμούς σε ευρώ.

Το στοιχείο αυτό αποτελείτο από τα εξής:

Η καθαρή αύξηση του εν λόγω στοιχείου το 2024 οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην επανεπένδυση τόκων-εσόδων από το χαρτοφυλάκιο ιδίων διαθεσίμων.

Σημείωση 6.3 – Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2024 (βλ. σημείωση 21 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 681 εκατ. ευρώ (2023: 552 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 6.4 – Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε δεδουλευμένους τόκους πληρωτέους από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των χρεωστικών υπολοίπων των λογαριασμών τους στο TARGET για τον Δεκέμβριο του 2024 (βλ. σημείωση 12.2 "Υποχρεώσεις συνδεόμενες με το TARGET (καθαρές)") καθώς και δεδουλευμένους τόκους από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για το τελευταίο τρίμηνο του 2024 επί απαιτήσεων της ΕΚΤ που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 5.1 "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος"). Ο διακανονισμός των ποσών αυτών έγινε τον Ιανουάριο του 2025.

Περιλάμβανε επίσης δεδουλευμένους τόκους επί τίτλων, συμπεριλαμβανομένων μη εισέτι εισπραχθέντων τόκων που καταβάλλονται κατά την απόκτηση (βλ. σημείωση 2.2 "Υπόλοιπα σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ", σημείωση 4 "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 6.2 "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Τα δεδουλευμένα έσοδα που αφορούν εποπτικά καθήκοντα αντιστοιχούν στα οφειλόμενα εποπτικά τέλη για την περίοδο επιβολής τελών του 2024 που θα εισπραχθούν το 2025 (βλ. σημείωση 27 "Καθαρά έσοδα/(έξοδα) από αμοιβές και προμήθειες").^[53]

Κατά τα λοιπά, περιλάμβανε επίσης (i) δεδουλευμένα έσοδα από έργα του ΕΣΚΤ και υπηρεσίες σε λειτουργία (βλ. σημείωση 29 "Λοιπά έσοδα"), (ii) δεδουλευμένους τόκους επί των λοιπών χρηματοδοτικών μέσων και (iii) διάφορες προπληρωμές.

Σημείωση 6.5 – Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 53 εκατ. ευρώ (2023: 88 εκατ. ευρώ) και περιλάμβανε κυρίως υπόλοιπα αξίας 24 εκατ. ευρώ (2023: 28 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2024 (βλ. σημείωση 21 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Περιλάμβανε επίσης απαιτήσεις συνδεόμενες με έργα του ΕΣΚΤ και υπηρεσίες σε λειτουργία (βλ. σημείωση 29 "Λοιπά έσοδα") και υπόλοιπα σχετιζόμενα με επιστροφή φόρου προστιθέμενης αξίας.

Σημείωση 7 – Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει το μερίδιο της ΕΚΤ (8%) στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"), τα οποία ανέρχονταν σε 127.067 εκατ. ευρώ στις 31.12.2024 (2023: 125.378 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 8 - Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος έχουν τη δυνατότητα να αποδέχονται μετρητά ως εξασφαλίσεις για τις διευκολύνσεις δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP χωρίς να υποχρεούνται να τα επανεπενδύσουν. Στην περίπτωση της ΕΚΤ, αυτές οι πράξεις διενεργούνται μέσω εξειδικευμένου οργανισμού.

Στις 31.12.2024 τα υπόλοιπα που προκύπτουν από αυτές τις εκκρεμείς συναλλαγές δανεισμού τίτλων με πιστωτικά ιδρύματα της ζώνης του ευρώ ήταν συνολικά 2.388 εκατ. ευρώ (2023: 4.699 εκατ. ευρώ). Τα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις μεταφέρθηκαν στους λογαριασμούς του TARGET και, καθώς δεν είχαν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι συναλλαγές καταγράφηκαν στον ισολογισμό (βλ. "Αντιστρεπτέες συναλλαγές" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 18 "Προγράμματα δανεισμού τίτλων").^[54]

Σημείωση 9 – Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 9.1 – Γενική κυβέρνηση

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε καταθέσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ), ύψους 73 εκατ. ευρώ (2023: 143 εκατ. ευρώ). Στο τέλος του 2023 περιλάμβανε επίσης καταθέσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Σύμφωνα με το άρθρο 21 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, η ΕΚΤ μπορεί να ενεργεί ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος θεσμικών και λοιπών οργάνων ή οργανισμών της Ένωσης, κεντρικών διοικήσεων, περιφερειακών, τοπικών ή άλλων δημόσιων αρχών, άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων των κρατών-μελών.

Σημείωση 9.2 – Λοιπές υποχρεώσεις

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει υπόλοιπα των επικουρικών συστημάτων^[55] της ζώνης του ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET μέσω της συνιστώσας TARGET-ECB. Στις 31.12.2024 ανερχόταν σε 24.482 εκατ. ευρώ (2022: 20.479 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 10 – Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2024 η μεγαλύτερη συνιστώσα αυτού του στοιχείου ήταν οι καταθέσεις που αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ (βλ. σημείωση 22 "Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων").

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα στο TARGET, αποτελούμενα από υπόλοιπα των ΕθνΚΤ εκτός τη ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές") και υπόλοιπα των εκτός της ζώνης του ευρώ επικουρικών συστημάτων που είναι συνδεδεμένα με το TARGET μέσω της συνιστώσας του TARGET-ECB.

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλάμβανε υπόλοιπα που προκύπτουν από τις ανεξόφλητες συναλλαγές δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP με πιστωτικά ιδρύματα εκτός της ζώνης του ευρώ. Τα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις μεταφέρθηκαν στους λογαριασμούς του TARGET και, καθώς δεν είχαν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι συναλλαγές καταγράφηκαν στον ισολογισμό (βλ. «Αντιστρεπτέες συναλλαγές» στην ενότητα 2.3, «Λογιστικές πολιτικές» και σημείωση 18 «Προγράμματα δανεισμού τίτλων»).

Το υπόλοιπο ποσό του στοιχείου αυτού περιλάμβανε υπόλοιπο που προκύπτει από την πάγια αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης παρέχει στην ΕΚΤ δολάρια ΗΠΑ μέσω πράξεων ανταλλαγής, με σκοπό την παροχή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος. Ταυτόχρονα, η ΕΚΤ συνάπτει πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back με ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες από τα αντληθέντα με αυτόν τον τρόπο κεφάλαια χορηγούν ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος υπό μορφή αντιστρεπτέων συναλλαγών. Οι πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back δημιουργούν υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος μεταξύ της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Επιπλέον, οι πράξεις ανταλλαγής που διενεργούνται από την ΕΚΤ με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης και τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ δημιουργούν προθεσμιακές απαιτήσεις και υποχρεώσεις που καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού (βλ. σημείωση 21 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος").

Σημείωση 11 – Υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 11.1 – Καταθέσεις, υπόλοιπα και λοιπές υποχρεώσεις

Στις 31.12.2024 δεν υπήρχαν υπόλοιπα σε αυτό το στοιχείο, ενώ στο τέλος του 2023 αποτελείτο από υποχρέωση σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκου της ζώνης του ευρώ ύψους 24 εκατ. ευρώ, η οποία προέκυψε στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 12 – Υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 12.1 – Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων

Αυτές είναι οι υποχρεώσεις έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ που προέκυψαν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων στην ΕΚΤ, όταν αυτές εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα. Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, αυτές οι εισφορές ορίζονται κατ’ αναλογία προς τα μερίδια συμμετοχής των ΕθνΚΤ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ.

Η ανά πενταετία προσαρμογή των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ την 1.1.2024 είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του συντελεστή στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ (βλ. σημείωση 16 "Κεφάλαιο και αποθεματικά"). Αυτό οδήγησε σε μείωση ύψους 109 εκατ. ευρώ αυτών των υποχρεώσεων την 1.1.2024, ποσό το οποίο επιστράφηκε στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Το 2024 οι τόκοι αυτών των υποχρεώσεων υπολογίζονταν σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, προσαρμοσμένο κατά τρόπο ώστε να αντανακλάται το μηδενικό επιτόκιο που εφαρμόζεται επί του μέρους των διαθεσίμων που μεταβιβάστηκε υπό μορφή χρυσού (βλ. σημείωση 24.3 "Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα" και σημείωση 34 "Μεταβολή του επιτοκίου που εφαρμόζεται για τον εκτοκισμό των υπολοίπων εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 12.2 – Υποχρεώσεις συνδεόμενες με το TARGET (καθαρές)

Αυτό το στοιχείο αποτελείται από πιστωτικά/χρεωστικά υπόλοιπα των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Η μείωση της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET οφειλόταν κατά κύριο λόγο στις ταμειακές εισροές ως αποτέλεσμα (i) της λήξης τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP, που διακανονίστηκαν μέσω λογαριασμών στο TARGET και αντισταθμίστηκαν μόνο εν μέρει από τις επανεπενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP (βλ. σημείωση 4 "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ") και (ii) των υψηλότερων καταθέσεων που αποδέχτηκε η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ (βλ. σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ"). Η επίδραση αυτών των παραγόντων αντισταθμίστηκε εν μέρει, κυρίως από τις ταμειακές εκροές που προέκυψαν από τόκους-έξοδα επί της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET (βλ. σημείωση 24.5 "Καθαροί τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET").

Με εξαίρεση τα υπόλοιπα που προκύπτουν από τις πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back στο πλαίσιο πράξεων παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ, οι τόκοι των θέσεων που τηρούν στο TARGET οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ το 2024 υπολογίστηκαν σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (βλ. σημείωση 24.5 "Καθαροί τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET" και σημείωση 34 "Μεταβολή του επιτοκίου που εφαρμόζεται για τον εκτοκισμό των υπολοίπων εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 12.3 – Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 40 εκατ. ευρώ (2023: 40 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε κατά κύριο λόγο καταθέσεις που αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ (βλ. σημείωση 22 "Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων").

Σημείωση 13 – Λοιπές υποχρεώσεις

Σημείωση 13.1 – Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Στις 31.12.2024 δεν υπήρχαν υπόλοιπα στο εν λόγω στοιχείο. Στο τέλος του 2023 περιλάμβανε κυρίως μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στο τέλος του έτους (βλ. σημείωση 21 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 68 εκατ. ευρώ και προκύπτουν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 13.2 – Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2024 οι δύο βασικές συνιστώσες αυτού του στοιχείου ήταν δεδουλευμένοι τόκοι πληρωτέοι προς τις ΕθνΚΤ επί των πιστωτικών υπολοίπων των λογαριασμών τους στο TARGET για τον Δεκέμβριο του 2024 (βλ. σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 12.2 "Υποχρεώσεις συνδεόμενες με το TARGET (καθαρές)") και δεδουλευμένοι τόκοι πληρωτέοι προς τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για το 2024 επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα προς την ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα (βλ. σημείωση 12.1 "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Ο διακανονισμός των ποσών αυτών έγινε τον Ιανουάριο του 2025.

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης δεδουλευμένους τόκους πληρωτέους επί των καταθέσεων τις οποίες αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος (βλ. σημείωση 9.1 "Γενική κυβέρνηση", σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 12.3 "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)").

Κατά τα λοιπά, το στοιχείο αυτό περιλάμβανε κυρίως (i) δεδουλευμένους τόκους πληρωτέους επί υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων της ζώνης του ευρώ που συνδέονται με το TARGET μέσω της συνιστώσας του TARGET-ECB (βλ. σημείωση 9.2 "Λοιπές υποχρεώσεις") και (ii) διάφορα δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα.

Σημείωση 13.3 – Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 1.327 εκατ. ευρώ (2023: 1.401 εκατ. ευρώ). Το σύνολο περιλάμβανε υπόλοιπα ύψους 574 εκατ. ευρώ (2023: 635 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2024 (βλ. σημείωση 21 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης μισθωτική υποχρέωση ύψους 110 εκατ. ευρώ (2023: 117 εκατ. ευρώ) (βλ. "Μισθώσεις" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλάμβανε καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές προς τα μέλη του προσωπικού της,^[56] τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ.

Μετεργασιακές παροχές και λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές

Ισολογισμός
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στο στοιχείο του ισολογισμού "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) στο πλαίσιο των μετεργασιακών παροχών και των λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών για τους υπαλλήλους έχουν ως εξής:

Στην παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι του προσωπικού, η οποία ανέρχεται σε 2.712 εκατ. ευρώ (2023: 2.458 εκατ. ευρώ) συμπεριλαμβάνονταν παροχές μη κεφαλαιοποιητικού τύπου ύψους 293 εκατ. ευρώ (2023: 278 εκατ. ευρώ) που αφορούν μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές. Η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ύψους 37 εκατ. ευρώ (2023: 35 εκατ. ευρώ) σχετίζεται αποκλειστικά με ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου που εφαρμόζονται για τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές.

Επανεπιμετρήσεις της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στο στοιχείο "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής". Το 2024, τα κέρδη από επανεπιμετρήσεις στην εν λόγω κατηγορία ανήλθαν σε 416 εκατ. ευρώ (2023: 238 εκατ. ευρώ) (βλ. σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Μεταβολές των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές, περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος και αποτελέσματα επανεπιμέτρησης
Οι μεταβολές της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έχουν ως εξής:

Το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας το 2024 αφορούσε τους τρέχοντες ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους και προέκυψε από τροποποίηση των κανόνων που διέπουν τα προγράμματα συνταξιοδότησης του προσωπικού της ΕΚΤ το 2024, σύμφωνα με την οποία η ετήσια αύξηση των συντάξεων ευθυγραμμίζεται με τις ετήσιες γενικές προσαρμογές των μισθών των υπαλλήλων της ΕΚΤ που θα ξεκινήσουν από το 2026.

Τα κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης επί των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές το 2024 αυξήθηκαν κατά βάση λόγω της ανόδου του προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιείται για την αναλογιστική αποτίμηση από 3,4% το 2023 σε 3,6% το 2024 και λόγω μεταβολής των δημογραφικών παραδοχών.

Οι μεταβολές της εύλογης αξίας των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος στον πυλώνα των καθορισμένων παροχών προς τα μέλη του προσωπικού είχαν ως εξής:

Τα κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος το 2024 αντανακλούν το γεγονός ότι η απόδοση επί των μεριδίων των ασφαλισμένων ήταν υψηλότερη από τους τόκους-έσοδα επί περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, όπως είχαν εκτιμηθεί με βάση το τότε δεδομένο προεξοφλητικό επιτόκιο (3,4%).

Οι μεταβολές των αποτελεσμάτων επανεπιμέτρησης είχαν ως εξής:

Αποτελέσματα χρήσης
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης έχουν ως εξής:

Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης σε σχέση με το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας, το κόστος τόκων επί της δέσμευσης και τους τόκους-έσοδα επί περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος εκτιμώνται με βάση τα επιτόκια που εφαρμόζονταν το προηγούμενο έτος. Το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση μειώθηκε από 3,9% το 2022 σε 3,4% το 2023, με αποτέλεσμα το 2024 να αυξηθεί το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας. Το κόστος τόκων επί των δεσμεύσεων και οι τόκοι-έσοδα επί των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος αυξήθηκαν επίσης λόγω των υψηλότερων υπολοίπων που αντιστάθμισαν την επίδραση λόγω της χρησιμοποίησης χαμηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου.

Το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας που προέκυψε από την τροποποίηση των κανόνων που διέπουν τα προγράμματα συνταξιοδότησης του προσωπικού της ΕΚΤ το 2024 αναγνωρίστηκε πλήρως στα αποτελέσματα χρήσης για το έτος κατά το οποίο ελήφθη η απόφαση τροποποίησης.

Βασικές παραδοχές
Κατά τη διενέργεια των αποτιμήσεων που αναφέρονται στην παρούσα σημείωση, οι ανεξάρτητοι αναλογιστές χρησιμοποίησαν παραδοχές, τις οποίες η Εκτελεστική Επιτροπή δέχθηκε για τους σκοπούς της λογιστικής καταγραφής και της δημοσιοποίησης. Οι κύριες παραδοχές που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές είχαν ως εξής:

Σημείωση 14 – Προβλέψεις

Σημείωση 14.1 – Λοιπές προβλέψεις

Στις 31.12. 2024 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε διοικητικές προβλέψεις που ανέρχονταν σε 72 εκατ. ευρώ (2023: 67 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 15 – Λογαριασμοί αναπροσαρμογής

Το στοιχείο αυτό αντιπροσωπεύει κυρίως διαφορές αναπροσαρμογής που προέρχονται από μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού και πράξεων εκτός ισολογισμού (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα", "Τίτλοι", "Αναγνώριση εσόδων" και "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Περιλαμβάνει επίσης επανεπιμετρήσεις των καθαρών υποχρεώσεων της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές (βλ."Μετεργασιακές παροχές και λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και τη σημείωση 13.3 "Διάφορα στοιχεία").

Οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής αυξήθηκαν το 2024, κυρίως κατά κύριο λόγο εξαιτίας της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ. Οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής που σχετίζονται με το ξένο νόμισμα επίσης αυξήθηκαν, κυρίως λόγω της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες που χρησιμοποιήθηκαν για την αποτίμηση στο τέλος του έτους είχαν ως εξής:

Σημείωση 16 – Κεφάλαιο και αποθεματικά

Σημείωση 16.1 – Κεφάλαιο

Μεταβολή της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ
Σύμφωνα με το άρθρο 29 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, οι σταθμίσεις που αποδίδονται στις ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ αναπροσαρμόζονται ανά πενταετία.^[57] Η πέμπτη τέτοια αναπροσαρμογή από την ίδρυση της ΕΚΤ έγινε την 1.1.2024.

Καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ
Το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ μειώθηκε κατά 23 εκατ. ευρώ την 1.1.2024. Αυτό οφείλεται στη συνολική μείωση κατά 0,2200 ποσοστιαίες μονάδες των σταθμίσεων των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (με πλήρως καταβεβλημένες συμμετοχές) στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, το οποίο ανερχόταν σε 10.825 εκατ. ευρώ, και την αντίστοιχη αύξηση των σταθμίσεων των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ (οι οποίες καταβάλουν μόνο το 3,75% των μεριδίων τους).

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι μεταβολές στην κλείδα κατανομής, στο εγγεγραμμένο κεφαλαίου και στο καταβεβλημένο κεφάλαιο:

Οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έχουν καταβάλει πλήρως το μερίδιο συμμετοχής τους στο κεφάλαιο.

Οι ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ υποχρεούνται να καταβάλουν 3,75% του εγγεγραμμένου κεφαλαίου τους ως συνεισφορά στα λειτουργικά έξοδα της ΕΚΤ. Οι ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ δεν δικαιούνται μερίδιο στα διανεμητέα κέρδη της ΕΚΤ ούτε υποχρεούνται να καλύψουν τυχόν ζημίες της ΕΚΤ.

Σημείωση 17 – Συσσωρευμένες μεταφερόμενες ζημίες

Στις 31.12.2024 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 1.266 εκατ. ευρώ (2023: μηδέν). Περιλάμβανε τη ζημία της ΕΚΤ για το 2023, η οποία, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, μεταφέρθηκε στον ισολογισμό της ΕΚΤ προκειμένου να συμψηφιστεί με μελλοντικά κέρδη.

2.5 Πράξεις εκτός ισολογισμού

Σημείωση 18 – Προγράμματα δανεισμού τίτλων

Στο πλαίσιο της διαχείρισης των ιδίων διαθεσίμων της, η ΕΚΤ έχει συνάψει σύμβαση που αφορά πρόγραμμα δανεισμού τίτλων. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, ένας εξειδικευμένος οργανισμός διενεργεί για λογαριασμό της συναλλαγές δανεισμού τίτλων. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, η ΕΚΤ έχει επίσης διαθέσει προς δανεισμό τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.^[58]

Ανάλογα με τις εξασφαλίσεις που λαμβάνονται, οι πράξεις δανεισμού τίτλων καταγράφονται σε (i) λογαριασμούς εκτός ισολογισμού, όταν διενεργούνται έναντι εξασφαλίσεων σε μορφή τίτλων ή (ii) λογαριασμούς εντός ισολογισμού, όταν διενεργούνται έναντι μετρητών που δεν έχουν επενδυθεί στο τέλος του έτους (βλ. σημείωση 8 "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ" και σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Η αγοραία αξία των τίτλων που χορηγήθηκαν ως δάνεια και των αντίστοιχων εξασφαλίσεων είχε ως εξής:

Σημείωση 19 – Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων

Οι πράξεις συναλλάγματος, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 20 – Προθεσμιακές πράξεις επί τίτλων

Στις 31.12.2024 δεν υπήρχαν προθεσμιακές συναλλαγές επί τίτλων. Αντίθετα, στο τέλος του 2023, οι προθεσμιακές αγορές και πωλήσεις τίτλων (ύψους 45 εκατ. ευρώ για τις αγορές και τις πωλήσεις αντίστοιχα), με βάση συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 21 – Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος

Διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων
Διενεργήθηκαν πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ. Οι ακόλουθες απαιτήσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές τις πράξεις, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς στο τέλος του έτους, ως εξής:

Συμφωνίες ανταλλαγής για την παροχή ρευστότητας
Η ΕΚΤ ανήκει σε δίκτυο κεντρικών τραπεζών που έχουν συνάψει μεταξύ τους συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων και έχει θεσπίσει αμοιβαίες συμφωνίες ανταλλαγής με την Τράπεζα του Καναδά, την Τράπεζα της Αγγλίας, την Τράπεζα της Ιαπωνίας, την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την Ελβετική Εθνική Τράπεζα. Έχει συνάψει επίσης αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής με τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας. Οι εν λόγω συμφωνίες επιτρέπουν την παροχή (i) ρευστότητας σε οποιοδήποτε από τα αντίστοιχα νομίσματα των ανωτέρω κεντρικών τραπεζών προς τράπεζες της ζώνης του ευρώ ή (ii) ρευστότητας σε ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία των ανωτέρω κεντρικών τραπεζών. Επιπλέον, συμφωνίες ανταλλαγής έχουν συναφθεί επίσης με τη Danmarks Nationalbank και τη Sveriges Riksbank για την παροχή ρευστότητας σε ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους. Οι παραπάνω ρυθμίσεις αποσκοπούν στην άμβλυνση των εντάσεων στις διεθνείς χρηματοδοτικές αγορές και στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων για αρνητικές αλληλεπιδράσεις.^[59]

Απαιτήσεις και υποχρεώσεις σε δολάρια ΗΠΑ, με ημερομηνία λήξης εντός του 2025, προέκυψαν στο πλαίσιο της παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 22 – Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων

Το 2024 η ΕΚΤ συνέχισε να είναι αρμόδια για τη διαχείριση των λογαριασμών και την επεξεργασία των πληρωμών που αφορούν τις δανειοληπτικές και δανειοδοτικές πράξεις της ΕΕ στο πλαίσιο του μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (European Financial Stabilisation Mechanism – EFSM) και της συμφωνίας δανειακής διευκόλυνσης για την Ελλάδα.

Ως απάντηση στην πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19), η ΕΕ χορήγησε δάνεια στα κράτη μέλη μέσω του προγράμματος SURE (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency), του μέσου προσωρινής στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η διαθεσιμότητα αυτού του μέσου έληξε στις 31.12.2022, αλλά οι σχετικές εκδόσεις συνίσταντο σε ομόλογα με διάρκεια που κυμαίνονταν από 5 έως 30 έτη.

Το 2024 η ΕΕ συνέχισε επίσης να παρέχει χρηματοδότηση με τη μορφή μη επιστρεπτέας οικονομικής και δανειακής στήριξης στα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του προγράμματος Next Generation EU (NGEU), το οποίο δημιουργήθηκε για να στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη στην ΕΕ και παράλληλα να διευκολύνει την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της οικονομίας της Ένωσης. Το 2024 η ΕΕ παρείχε επίσης στήριξη τόσο στην Ουκρανία, με τη μορφή δανείων στο πλαίσιο του νέου κανονισμού για τη διευκόλυνση της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της έκτακτης μεταβατικής χρηματοδότησης, όσο και στην Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου με τη μορφή βραχυπρόθεσμης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής. Η ΕΚΤ υποστήριξε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη διοικητική διαχείριση των πράξεων που σχετίζονται με αυτά τα μέσα.

Επιπλέον, η ΕΚΤ ενεργεί ως εντολοδόχος πληρωμών για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχέση με τη νέα υπηρεσία έκδοσης και διακανονισμού χρεογράφων της ΕΕ, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2024.

Το 2024 η ΕΚΤ διεκπεραίωσε πληρωμές σχετικές με όλες τις προαναφερόμενες πράξεις.

Σημείωση 23 – Ενδεχόμενες υποχρεώσεις από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις

Έχουν κατατεθεί κατά της ΕΚΤ αγωγές σχετικά με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων επί της Banca Carige S.p.A. (Banca Carige). Σε μία από αυτές τις αγωγές, οι μέτοχοι της Banca Carige ζητούν από την ΕΚΤ οικονομική αποζημίωση με τον ισχυρισμό ότι υπέστησαν ζημία εξαιτίας ποικίλων πράξεων και παραλείψεων της ΕΚΤ κατά την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων επί της Banca Carige. Η ΕΚΤ κέρδισε μία από αυτές τις δύο υποθέσεις σε πρώτο βαθμό. Ο αντισυμβαλλόμενος προσέφυγε κατά της σχετικής απόφασης του Γενικού Δικαστηρίου και η προσφυγή αυτή επί του παρόντος εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου. Η άλλη αγωγή εκκρεμεί ακόμη ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου. Για τη δικαστική κρίση αυτών των υποθέσεων θα ληφθεί υπόψη, μεταξύ άλλων, η τελική έκβαση άλλων συναφών υποθέσεων. Σε μία από αυτές, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, με την από 12.10.2022 απόφασή του, έκρινε ότι η απόφαση της ΕΚΤ να υπαγάγει την Banca Carige σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης στερείτο νομικής βάσης σύμφωνα με το ιταλικό δίκαιο. Ως εκ τούτου, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση της ΕΚΤ περί υπαγωγής της Banca Carige σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης καθώς και την πρώτη παράταση αυτού του καθεστώτος το 2019. Ωστόσο, η ΕΚΤ προσέβαλε την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ, το οποίο δεν αποκλείεται να την ακυρώσει. Επιπλέον, εκκρεμούν αιτήσεις ακύρωσης άλλων δύο ακόμη αποφάσεων της ΕΚΤ με τις οποίες παρατείνεται η υπαγωγή σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης.

2.6 Σημειώσεις επί των αποτελεσμάτων χρήσης

Διάγραμμα 24 – Καθαροί τόκοι-έσοδα/(έξοδα)

Σημείωση 24.1 – Καθαροί τόκοι-έσοδα επί συναλλαγματικών διαθεσίμων

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα ή τόκοι-έξοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, κατά είδος μέσου, παρουσιάζονται παρακάτω:

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα ή τόκοι-έξοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, κατά ξένο νόμισμα, είχαν ως εξής:

Σημείωση 24.2 – Τόκοι-έσοδα που απορρέουν από τις απαιτήσεις που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το 2024 οι τόκοι-έσοδα επί των απαιτήσεων της ΕΚΤ σε σχέση με το μερίδιό της (8%) στη συνολική αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 5.1 "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος") ανήλθαν σε 5.232 εκατ. ευρώ (2023: 4.817 εκατ. ευρώ). Η αύξηση προέκυψε από το υψηλότερο μέσο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (ΠΚΑ) σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Σημείωση 24.3 – Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα

Το 2024 οι τόκοι που προέκυψαν από τις απαιτήσεις των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα προς την ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα (βλ. σημείωση 12.1, "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων") ανήλθαν σε 1.448 εκατ. ευρώ (2023: 1.335 εκατ. ευρώ). Η αύξηση προέκυψε από το υψηλότερο μέσο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Διάγραμμα 24.4 – Καθαροί τόκοι-έσοδα επί τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής είχαν ως εξής:

Σημείωση 24.5 – Καθαροί τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα ή τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET είχαν ως εξής:

Η αύξηση προέκυψε κατά κύριο λόγο από το υψηλότερο μέσο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Σημείωση 25 – Πραγματοποιηθέντα κέρδη/(ζημίες) από χρηματοοικονομικές πράξεις

Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις είχαν ως εξής:

Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών περιλαμβάνουν πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από μεταβολές τιμών τίτλων και συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων. Το 2024 οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών οφείλονταν κυρίως στη λογιστική μεταχείριση των αποσβέσεων υπέρ και υπό το άρτιο που σχετίζονται με αποπληρωμές τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος ABSPP.^[60] Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τα καθαρά πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών συναλλάγματος, τα οποία προέκυψαν σε μεγάλο βαθμό λόγω αποσβέσεων από μεταβολές τιμών ορισμένων τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ στο τέλος του έτους.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις, με ανάλυση κατά νόμισμα και τρίμηνο:

Σημείωση 26 – Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

Οι αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων είχαν ως εξής:

Προς το τέλος του 2024, η αγοραία αξία ορισμένων τίτλων που διακρατούνται κυρίως στο χαρτοφυλάκιο σε δολάρια ΗΠΑ μειώθηκε, με παράλληλη αύξηση των αντίστοιχων αποδόσεων. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών στο τέλος του έτους.

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών συναλλάγματος προέκυψαν λόγω απομείωσης της αξίας του μέσου κόστους κτήσης των γιεν Ιαπωνίας που κατέχει η ΕΚΤ, με τη συναλλαγματική ισοτιμία που ίσχυε στο τέλος του 2024. Αυτό αντανακλά την υποτίμηση του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ από τη στιγμή που πραγματοποιήθηκαν οι αγορές.

Σημείωση 27 – Καθαρά έσοδα/(έξοδα) από αμοιβές και προμήθειες

Τα έσοδα σε αυτό το στοιχείο περιλάμβαναν κυρίως εποπτικά τέλη. Οι δαπάνες περιλαμβάνουν κυρίως προμήθειες θεματοφύλαξης.

Έσοδα και δαπάνες που αφορούν εποπτικά καθήκοντα
Τα έσοδα που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία περιλαμβάνουν κυρίως τα έσοδα από εποπτικά τέλη. Η ΕΚΤ επιβάλλει ετήσια εποπτικά τέλη στις εποπτευόμενες οντότητες, προκειμένου να ανακτά τις δαπάνες που πραγματοποιεί για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της. Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από εποπτικά τέλη για το 2024 ήταν 681 εκατ. ευρώ (2023: 654 εκατ. ευρώ).

Προκειμένου να προσδιοριστεί το ποσό των εποπτικών τελών που θα επιβληθούν, οι πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες προσαρμόζονται ως προς τα ποσά που επιστράφηκαν σε επιμέρους τράπεζες ή εισπράχθηκαν από αυτές για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών και άλλες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένων εισπραχθέντων τόκων υπερημερίας.^[61] Λαμβάνοντας υπόψη την προσαρμογή που αντιστοιχεί στους τόκους υπερημερίας, καθώς και τις καθαρές επιστροφές σε επιμέρους τράπεζες για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών, τα ετήσια εποπτικά τέλη που θα επιβληθούν στις εποπτευόμενες οντότητες για την περίοδο επιβολής τελών του 2024 αντιστοιχούν σε ποσό σχεδόν ίσο με τις πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες ύψους 681 εκατ. ευρώ^[62] (βλ. σημείωση 6.4 "Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα"). Τα επιμέρους εποπτικά τέλη θα τιμολογηθούν το β΄ τρίμηνο του 2025.^[63]

Η ΕΚΤ δικαιούται επίσης να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες λόγω μη συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το εφαρμοστέο τραπεζικό δίκαιο της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας (συμπεριλαμβανομένων των εποπτικών αποφάσεων της ΕΚΤ). Στον υπολογισμό των ετήσιων εποπτικών τελών δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε τα σχετικά έσοδα ούτε οι αποζημιώσεις κυρώσεων σε περίπτωση τροποποίησης ή ακύρωσης προηγούμενων αποφάσεων επιβολής κυρώσεων. Αντ’ αυτού, τα σχετικά ποσά καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ. Το 2024 τα έσοδα που προέκυψαν από κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες ανήλθαν σε 16 εκατ. ευρώ (2023: 18 εκατ. ευρώ).

Επομένως, τα έσοδα της ΕΚΤ στο πλαίσιο των εποπτικών της καθηκόντων είχαν ως εξής:

Οι δαπάνες που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία προκύπτουν από την άμεση εποπτεία σημαντικών οντοτήτων, την επίβλεψη της εποπτείας λιγότερο σημαντικών οντοτήτων και την παροχή οριζόντιων και εξειδικευμένων υπηρεσιών. Αποτελούνται από τις άμεσες δαπάνες της εποπτικής λειτουργίας της ΕΚΤ και τις σχετικές δαπάνες που προκύπτουν από τις υποστηρικτικές υπηρεσιακές μονάδες οι οποίες είναι απαραίτητες για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της ΕΚΤ και αφορούν, μεταξύ άλλων, τις κτιριακές εγκαταστάσεις και υποδομές, το ανθρώπινο δυναμικό, τις υπηρεσίες πληροφορικής, τις νομικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες εσωτερικής επιθεώρησης και τις διοικητικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες επικοινωνίας και μετάφρασης, καθώς και άλλες δραστηριότητες.

Οι πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με τα εποπτικά καθήκοντα της ΕΚΤ, οι οποίες καλύπτονται μέσω των ετήσιων εποπτικών τελών για το 2024, ανήλθαν σε 681 εκατ. ευρώ (2023: 654 εκατ. ευρώ). Εκτός από την επίδραση του πληθωρισμού, η εντατικοποίηση των εποπτικών πρωτοβουλιών, σε συνδυασμό με το υψηλότερο κόστος που συνδέεται με τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη και βελτίωση των πληροφοριακών συστημάτων για την τραπεζική εποπτεία, συνέβαλαν στη συνολική αύξηση αυτών των δαπανών.

Σημείωση 28 – Έσοδα από μετοχικούς τίτλους και συμμετοχές

Στο στοιχείο αυτό περιλαμβάνονται εισπραχθέντα μερίσματα ύψους 1 εκατ. ευρώ το 2024 (2023: 1 εκατ. ευρώ) επί των μετοχών της ΤΔΔ που κατέχει η ΕΚΤ (βλ. σημείωση 6.2 "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Σημείωση 29 – Λοιπά έσοδα

Τα διάφορα άλλα έσοδα που προέκυψαν το 2024 διαμορφώθηκαν σε 119 εκατ. ευρώ (2023: 72 εκατ. ευρώ). Το συνολικό ποσό προήλθε κυρίως από τις εισφορές των συμμετεχουσών ΕθνΚΤ για την κάλυψη δαπανών που πραγματοποίησε η ΕΚΤ για έργα του ΕΣΚΤ και υπηρεσίες σε λειτουργία.

Σημείωση 30 – Δαπάνες προσωπικού

Οι δαπάνες προσωπικού διαμορφώθηκαν ως εξής:

Το 2024 ο μέσος αριθμός υπαλλήλων, εκφρασμένος σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ),^[64] ανήλθε σε 4.297 (2023: 4.222), εκ των οποίων οι 386 ήταν διοικητικά στελέχη (2023: 380).

Το υψηλότερο κόστος σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές προέκυψε από τροποποίηση των κανόνων που διέπουν τα προγράμματα συνταξιοδότησης της ΕΚΤ το 2024. Σύμφωνα με τους σχετικούς λογιστικούς κανόνες της ΕΚΤ για τις συντάξεις, το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας που προκύπτει από αυτή την τροποποίηση αναγνωρίστηκε πλήρως στα αποτελέσματα χρήσεως για το 2024 όταν ελήφθη η απόφαση (βλ. σημείωση 13.3, "Διάφορα στοιχεία"). Οι μισθοί και τα επιδόματα αυξήθηκαν σύμφωνα με τον προγραμματισμένο υψηλότερο μέσο αριθμό υπαλλήλων που απασχολεί η ΕΚΤ και τις τακτικές αναπροσαρμογές των μισθών.

Αμοιβές Εκτελεστικής Επιτροπής και Εποπτικού Συμβουλίου
Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολούνται από την ΕΚΤ λαμβάνουν βασικό μισθό και επίδομα για έξοδα κατοικίας. Στην περίπτωση της Προέδρου, αντί επιδόματος για έξοδα κατοικίας παρέχεται κατοικία. Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου λαμβάνουν επίσης επίδομα για έξοδα παραστάσεως. Με την επιφύλαξη των όρων απασχόλησης του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου μπορεί να δικαιούνται, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση, επιδόματα αρχηγού οικογενείας, επιδόματα συντηρούμενων τέκνων, σχολικά επιδόματα, καθώς και άλλα επιδόματα. Οι μισθοί υπόκεινται σε φόρο υπέρ της ΕΕ και σε κρατήσεις που αφορούν εισφορές στο σύστημα συντάξεων, ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων. Τα επιδόματα δεν φορολογούνται ούτε συνυπολογίζονται για την καταβολή σύνταξης.

Το 2024 οι βασικοί μισθοί των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ (δηλ. εκτός των εκπροσώπων των εθνικών εποπτικών αρχών) είχαν ως εξής:^[65]

Το σύνολο των επιδομάτων που καταβλήθηκαν στα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και των εισφορών της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για λογαριασμό των εν λόγω μελών ανήλθε σε 1.254.013 ευρώ (2023: 1.169.703 ευρώ).

Μεταβατικές πληρωμές μπορεί να διενεργούνται σε πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου για ένα διάστημα μετά τη λήξη της θητείας τους. Το 2024 αυτές οι πληρωμές, τα σχετικά επιδόματα και οι εισφορές της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου ανήλθαν σε 552.772 ευρώ (2023: 365.864 ευρώ). Η αύξηση οφείλεται στο γεγονός ότι οι πληρωμές αυτές καταβλήθηκαν σε μεγαλύτερο αριθμό πρώην μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου το 2024 σε σχέση με το 2023.

Οι πληρωμές που αφορούν συντάξεις, συμπεριλαμβανομένων των μετασυνταξιοδοτικών επιδομάτων, και οι εισφορές στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και τα προστατευόμενα μέλη τους ανήλθαν σε 2.185.215 ευρώ (2023: 2.670.313 ευρώ).^[66] Το 2024 σε αυτό το ποσό περιλαμβανόταν η καταβολή εφάπαξ ποσού κατά την αποχώρηση πρώην μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου, ενώ το 2023 περιλάμβανε την καταβολή εφάπαξ ποσού κατά τη συνταξιοδότηση πρώην μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου. Οι πληρωμές αυτές πραγματοποιήθηκαν αντί μελλοντικών πληρωμών συντάξεων.

Σημείωση 31 – Διοικητικές δαπάνες

Οι διοικητικές δαπάνες διαμορφώθηκαν ως εξής:

Η αύξηση των διοικητικών δαπανών το 2024 οφειλόταν κυρίως (i) στις υψηλότερες δαπάνες για τα πληροφοριακά συστήματα σε σχέση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό ("Δαπάνες που συνδέονται με συστήματα πληροφορικής") και (ii) τη συνεισφορά της ΕΚΤ στην επέκταση των εγκαταστάσεων φύλαξης παιδιών στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Φρανκφούρτης ("Δαπάνες που συνδέονται με το προσωπικό"). Ο πληθωρισμός εξακολούθησε να επηρεάζει διάφορες δαπάνες που καταγράφηκαν σε αυτό το στοιχείο.

Σημείωση 32 – Υπηρεσίες παραγωγής τραπεζογραμματίων

Το 2024 το κονδύλιο αυτό ανερχόταν σε 9 εκατ. ευρώ (2023: 9 εκατ. ευρώ). Το συνολικό ποσό προέκυψε κυρίως από το κόστος της διασυνοριακής μεταφοράς τραπεζογραμματίων ευρώ μεταξύ των μονάδων εκτύπωσης τραπεζογραμματίων και των ΕθνΚΤ, την παράδοση νέων τραπεζογραμματίων, και μεταξύ των ΕθνΚΤ, την κάλυψη ελλείψεων με πλεονάζοντα αποθέματα. Το κόστος αυτό βαρύνει κεντρικά την ΕΚΤ.

Σημείωση 33 – Μεταφορά (σε)/από προβλέψεις για κινδύνους

Το 2023 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε την αποδέσμευση του πλήρους ποσού της πρόβλεψης για χρηματοοικονομικούς κινδύνους ύψους 6.620 εκατ. ευρώ για τη μερική κάλυψη ζημιών από ανοίγματα σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. "Προβλέψεις για χρηματοοικονομικούς κινδύνους" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Ως εκ τούτου, το μέγεθος αυτής της πρόβλεψης ήταν μηδενικό στις 31.12.2024. Δεν πραγματοποιήθηκαν μεταβιβάσεις το 2024.

2.7 Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Σημείωση 34 – Μεταβολή του επιτοκίου που εφαρμόζεται για τον εκτοκισμό των υπολοίπων εντός του Ευρωσυστήματος

Στις 13.3.2024 το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να θεσπίσει δέσμη αρχών που θα καθοδηγεί την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής στο μέλλον και, μεταξύ άλλων βασικών παραμέτρων, να συνεχίσει να δίνει την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής μέσω του επιτοκίου της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων.^[67] Στο ίδιο πλαίσιο, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι από την 1.1.2025 το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα αποτελέσει τη βάση για τον εκτοκισμό (i) των πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο TARGET, (ii) των απαιτήσεων που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος και (ii) των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων.

2.8 Οικονομικές καταστάσεις 2020-24

Ισολογισμός

Αποτελέσματα χρήσης