Kerncijfers

1 Managementverslag

1.1 Doel van het managementverslag van de ECB

Het managementverslag vormt een integraal onderdeel van de Jaarstukken van de ECB en is bedoeld om de lezer contextuele informatie met betrekking tot de jaarrekening te geven.^[1],[2] Aangezien de activiteiten en transacties van de ECB haar beleidsdoelstellingen ondersteunen, dienen de financiële positie en het resultaat van de ECB in samenhang met haar beleidsacties te worden gezien.

In het managementverslag wordt ingegaan op de belangrijkste taken en activiteiten van de ECB, evenals op de invloed daarvan op de jaarrekening van de ECB. Verder bevat het managementverslag een analyse van de belangrijkste ontwikkelingen van de balans en de winst-en-verliesrekening gedurende het jaar en geeft het informatie over het eigen vermogen van de ECB. Ten slotte bevat dit verslag een beschrijving van de risico-omgeving waarin de ECB opereert, aan de hand van informatie over de specifieke risico’s waaraan de ECB blootstaat en over het risicobeheerbeleid dat de ECB voert om de risico’s te mitigeren.

1.2 Belangrijkste taken en activiteiten

De ECB is onderdeel van het Eurosysteem, dat naast de ECB de nationale centrale banken (NCB’s) van de lidstaten van de Europese Unie (EU) omvat die de euro als munt gebruiken.^[3] De hoofddoelstelling van het Eurosysteem is de handhaving van de prijsstabiliteit. De ECB vervult haar taken zoals beschreven in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie^[4] en in de statuten van het Europees Stelsel van centrale banken en van de Europese Centrale Bank (Statuten van het ESCB)^[5] (zie Figuur 1). De ECB voert haar werkzaamheden uit ter vervulling van haar mandaat, zonder winstoogmerk.

Figuur 1

De belangrijkste taken van de ECB

Binnen het Eurosysteem wordt het monetair beleid in beginsel decentraal ten uitvoer gelegd. Dit impliceert dat de monetairbeleidstransacties van het Eurosysteem in de jaarrekening van de ECB en die van de NCB’s van het eurogebied worden verantwoord. Tabel 1 bevat een overzicht van de belangrijkste transacties en functies van de ECB die voortvloeien uit haar mandaat, en de invloed daarvan op de jaarrekening van de ECB.

1.3 Financiële ontwikkelingen

1.3.1 Balans

De balans van de ECB is tussen 2020 en 2022 gegroeid, vooral door de aankoop (zonder wederinkoop) van effecten door de ECB ten behoeve van de uitvoering van het monetair beleid van het Eurosysteem (Grafiek 1). De belangrijkste redenen voor de aanzienlijke balansgroei in 2020 en 2021 waren de nettoaankopen van effecten in het kader van het programma voor de aankoop van activa (asset purchase programme – APP) en de start van het pandemie-noodaankoopprogramma (pandemic emergency purchase programme – PEPP) in maart 2020. ^[12] De nettoaankopen van effecten in het kader van het PEPP en het APP werden respectievelijk per ultimo maart 2022 en per 1 juli 2022 stopgezet, waardoor het balanstotaal van de ECB in 2022 gematigder toenam. In 2023 begon het balanstotaal van de ECB te dalen, voornamelijk door de geleidelijke vermindering van de in het kader van het APP aangehouden effecten. Die vermindering vloeit voort uit het feit dat de aflossingen op effecten die de vervaldatum hadden bereikt tussen maart en juni 2023 slechts gedeeltelijk werden geherinvesteerd, en vanaf juli 2023 helemaal niet meer.

In 2024 liep het balanstotaal van de ECB verder terug met € 32,6 miljard, tot € 640,6 miljard, voornamelijk door aflossingen van krachtens het PEPP en het APP aangehouden effecten. De aflossingen hebben geresulteerd in een vermindering van de ‘Voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten’, terwijl de afwikkeling van deze transacties in centralebankgeld via TARGET-rekeningen tot uiting kwam in een overeenkomstige afname van de post ‘Verplichtingen binnen het Eurosysteem’. Deze afname werd deels gecompenseerd door de stijging van de waarde in euro van de externe reserves van de ECB.

Grafiek 1

Belangrijkste posten van de balans van de ECB

(EUR miljard)

Eind 2024 bestonden de totale activa van de ECB voor 59% uit voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten luidende in euro's. Deze balanspost betreft de effecten die de ECB heeft aangekocht in het kader van het programma voor de effectenmarkten (securities markets programme – SMP), het derde aankoopprogramma’s voor gedekte obligaties (third covered bond purchase programme – CBPP3), het programma voor de aankoop van effecten op onderpand van activa (asset-backed securities purchase programme – ABSPP), het aankoopprogramma voor door de publieke sector uitgegeven schuldbewijzen (public sector purchase programme – PSPP) en het pandemie-noodaankoopprogramma (pandemic emergency purchase programme – PEPP). De in het kader van deze programma’s aangekochte effecten worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen.

In overeenstemming met de besluiten van de Raad van Bestuur herbelegt het Eurosysteem sinds juli 2023 niet langer de aflossingen op in het kader van het APP aangekochte effecten die op vervaldag komen. Het Eurosysteem bleef de aflossingen op effecten die de vervaldatum hebben bereikt in het kader van het PEPP volledig herinvesteren in de eerste helft van 2024 en gedeeltelijk gedurende de tweede helft van het jaar, waardoor de PEPP-portefeuille op het niveau van het Eurosysteem in die periode met gemiddeld € 7,5 miljard per maand daalde. Eind 2024 werden de herinvesteringen in het kader van het PEPP stopgezet. Als gevolg van deze beslissingen nam de waarde van de door de ECB voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effectenportefeuille met € 48,6 miljard af tot € 376,8 miljard (Grafiek 2). De APP-portefeuille daalde met € 41,6 miljard naar € 220,1 miljard. De krachtens het APP aangehouden effecten in het kader van het PSPP, het ABSPP en het CBPP3 liepen met respectievelijk € 32,2 miljard, € 6,3 miljard en € 3,1 miljard terug. De PEPP-portefeuille verminderde met € 6,8 miljard tot € 156,3 miljard.

Grafiek 2

Voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten

(EUR miljard)

De door de ECB eind 2024 aangehouden APP- en PEPP-effecten hadden uiteenlopende looptijden (Grafiek 3).^[13]

Grafiek 3

Uitsplitsing van het APP en het PEPP naar looptijd

In 2024 steeg de waarde in euro’s van de externe reserves van de ECB, bestaande uit de goudvoorraad, bijzondere trekkingsrechten, Amerikaanse dollars (USD), Japanse yen (JPY) en Chinese renminbi (CNY), met € 15,4 miljard naar € 103,1 miljard.

Als gevolg van de stijging van de marktprijs van goud (uitgedrukt in euro’s) is de eurowaarde van de goudvoorraad van de ECB in 2024 met € 10,5 miljard toegenomen naar € 40,9 miljard (Grafiek 4). Door deze stijging namen de herwaarderingsrekeningen voor de goudvoorraad van de ECB met hetzelfde bedrag toe (zie paragraaf 1.3.2 ‘Eigen vermogen’).

Grafiek 4

Ontwikkeling van de goudvoorraad en de goudprijs

(links: EUR miljard; rechts: euro per fine ounce goud)

Uitgedrukt in euro’s zijn de door de ECB aangehouden deviezenreserves in USD, JPY en CNY met € 4,7 miljard gestegen naar € 60,0 miljard (Grafiek 5), met name door de appreciatie van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro en de herbelegging van in de loop van het jaar verkregen inkomsten, vooral op de portefeuille Amerikaanse dollars.^[14] De waardestijging van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro kwam ook tot uitdrukking in hogere saldi van de herwaarderingsrekeningen van de ECB in vreemde valuta (zie Paragraaf 1.3.2 ‘Eigen vermogen’).

Grafiek 5

Uitsplitsing van de deviezenreserves naar valuta

(EUR miljard)

De Amerikaanse dollar vormde ultimo 2024 het grootste deel van de deviezenreserves van de ECB: circa 83% van het totaal.

De ECB beheert haar deviezenreserves door middel van een driestappenaanpak. Eerst stellen de risicobeheerders van de ECB een strategische benchmarkportefeuille samen, die door de Raad van Bestuur wordt goedgekeurd. Vervolgens ontwikkelen de portefeuillebeheerders van de ECB de tactische benchmarkportefeuille; deze wordt door de directie goedgekeurd. Als laatste stap worden de beleggingstransacties dagelijks decentraal uitgevoerd door de NCB's.

De deviezenreserves van de ECB worden voornamelijk belegd in effecten en geldmarktdeposito’s of op rekeningen-courant aangehouden (Grafiek 6). De effecten in deze portefeuille worden gewaardeerd tegen de marktprijs per jaareinde.

Grafiek 6

Uitsplitsing van de deviezenreserves naar soort belegging

(EUR miljard)

De ECB houdt de deviezenreserves aan om eventuele interventies op de valutamarkt te financieren. Om die reden worden de deviezenreserves van de ECB beheerd op basis van drie doelstellingen (in volgorde van prioriteit): liquiditeit, veiligheid en rendement. Daarom bestaat deze portefeuille voornamelijk uit effecten met een korte looptijd (Grafiek 7).

Grafiek 7

Uitsplitsing van de in vreemde valuta luidende effecten naar looptijd

De waarde van de eigenmiddelenportefeuille nam met € 0,6 miljard toe naar € 22,7 miljard (Grafiek 8), vooral als gevolg van de herbelegging van de rente-inkomsten op deze de portefeuille.

De portefeuille bestaat vooral uit in euro's luidende effecten, gewaardeerd tegen de marktprijs per jaareinde. In 2024 bestond de totale portefeuille voor 78% uit overheidsschuldpapier.

Het aandeel groene beleggingen in de eigenmiddelenportefeuille bleef toenemen, van 20% aan het einde van 2023 tot 28% eind 2024. De ECB is van plan dit aandeel de komende jaren verder te vergroten.^[15] In 2021 en 2022 werden aankopen van groene effecten op de secundaire markten aangevuld met beleggingen in het beleggingsfonds van in euro’s luidende groene obligaties voor centrale banken, waarmee de Bank voor Internationale Betalingen in januari 2021 is gestart. In oktober 2024 is de ECB begonnen met het beleggen van een klein deel van haar eigen vermogen in op de beurs verhandelde aandelenfondsen (equity exchange-traded funds – ETF’s) die op het klimaatakkoord van Parijs afgestemde benchmarks volgen.^[16] Deze diversificatie vergroot het potentieel rendement van de eigenmiddelenportefeuille van de ECB en brengt de beleggingen van de ECB meer in lijn met een decarbonisatietraject dat in overeenstemming is met de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs en de Europese klimaatwet.^[17]

Grafiek 8

Eigenmiddelenportefeuille van de ECB

(EUR miljard)

De eigenmiddelenportefeuille van de ECB bestaat hoofdzakelijk uit beleggingen van het gestorte kapitaal van de ECB en bedragen die zijn opzijgezet in het algemeen reservefonds en in de voorziening voor financiële risico's. Het doel van deze portefeuille is inkomsten te genereren voor de financiering van de bedrijfskosten van de ECB die geen verband houden met de uitvoering van haar toezichtstaken.^[18] De portefeuille omvat in euro's luidende activa en bij het beheer ervan gelden de limieten uit het risicobeheersingskader. Daarom is de portefeuille meer gespreid wat betreft looptijden (Grafiek 9) dan de aangehouden deviezenreserves.

Grafiek 9

Uitsplitsing van de effecten in de eigenmiddelenportefeuille van de ECB naar looptijd

Ultimo 2024 bedroeg de totale waarde van de door het Eurosysteem uitgegeven eurobankbiljetten in omloop € 1.588,3 miljard, 1,3% meer dan eind 2023. Aan de ECB is een aandeel van 8% in de totale waarde van de eurobankbiljetten in omloop toegekend, ter waarde van € 127,1 miljard aan het einde van het boekjaar. Zowel de ECB als de NCB’s van het eurogebied hebben het recht eurobankbiljetten uit te geven. In de praktijk geven echter alleen de NCB’s fysiek eurobankbiljetten uit of nemen ze uit omloop. Daarom heeft de ECB vorderingen binnen het Eurosysteem ten opzichte van de NCB's van het eurogebied naar rata van haar aandeel in de waarde van de bankbiljetten in omloop.

De verplichtingen van de ECB binnen het Eurosysteem zijn in 2024 met € 56,4 miljard gedaald tot € 388,7 miljard. Deze verplichtingen bestaan voornamelijk uit het saldo van de TARGET-vorderingen en -verplichtingen van de NCB’s van het eurogebied ten opzichte van de ECB en de verplichtingen van de ECB met betrekking tot de externe reserves die de NCB's aan de ECB hebben overgedragen toen ze tot het Eurosysteem toetraden.

Het verloop van de verplichtingen binnen het Eurosysteem wordt voornamelijk bepaald door de ontwikkeling van de netto TARGET-verplichting. De belangrijkste factoren die bijdroegen tot de veranderingen in de netto TARGET-verplichting in de periode 2020-2024 waren de aankopen en aflossingen van effecten ten behoeve van het monetair beleid, die via TARGET-rekeningen worden afgewikkeld, en veranderingen in de verplichtingen aan ingezetenen en niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro's (Grafiek 10). In 2024 daalde de netto TARGET-verplichting van de ECB met € 56,3 miljard, voornamelijk als gevolg van de instroom van kasmiddelen uit de aflossingen van effecten ten behoeve van het monetair beleid en de stijging van in euro luidende verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied.

Grafiek 10

TARGET-saldo binnen het Eurosysteem, in euro's luidende verplichtingen aan ingezetenen en niet-ingezetenen van het eurogebied en voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten

(EUR miljard)

In 2024 stegen de overige verplichtingen van de ECB met € 16,6 miljard naar € 74,9 miljard, voornamelijk door een stijging van de in euro luidende verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, die op haar beurt het gevolg was van hogere door de ECB geaccepteerde deposito’s in haar rol als fiscaal agent.^[19]

1.3.2 Eigen vermogen

Het eigen vermogen van de ECB bestaat uit het volgestort kapitaal, de voorziening voor financiële risico's en het algemeen reservefonds, de herwaarderingsrekeningen, geaccumuleerde verliezen uit voorgaande jaren en de eventuele jaarwinst.^[20],[21]

Eind 2024 bedroeg het eigen vermogen van de ECB in totaal € 50,0 miljard (Grafiek 11 en Tabel 2). Dit was € 5,4 miljard hoger dan eind 2023, als gevolg van de stijging van de herwaarderingsrekeningen, voornamelijk door de hogere marktprijs van goud uitgedrukt in euro’s in 2024 en de appreciatie van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro. De daaruit voortvloeiende toename van het eigen vermogen van de ECB werd gedeeltelijk tenietgedaan door (i) het verlies voor 2024 en (ii) de daling van het gestorte kapitaal als gevolg van de vijfjaarlijkse aanpassing van de kapitaalverdeelsleutel van de ECB die op 1 januari 2024 in werking trad en die resulteerde in lagere weging van de NCB’s van het eurogebied (die hun inschrijvingen volstorten).

Grafiek 11

Eigen vermogen van de ECB

(EUR miljard)

Positieve ongerealiseerde resultaten op goud, vreemde valuta’s en aan prijsherwaardering onderhevige effecten en andere instrumenten worden niet als baten in de winst-en-verliesrekening opgenomen, maar rechtstreeks verwerkt in de herwaarderingsrekeningen aan de passivazijde van de balans. De saldi van de herwaarderingsrekeningen kunnen worden gebruikt om eventuele toekomstige ongunstige bewegingen in de respectieve prijzen en/of wisselkoersen te absorberen, en versterken derhalve de weerbaarheid van de ECB ten opzichte van de onderliggende risico’s. In 2024 stegen de herwaarderingsrekeningen voor goud, vreemde valuta’s en effecten en andere instrumenten met € 13,4 miljard naar € 50,2 miljard, voornamelijk als gevolg van hogere herwaarderingssaldi voor goud vanwege de gestegen marktprijs van goud uitgedrukt in euro’s. Daarnaast stegen de herwaarderingssaldi voor vreemde valuta’s, voornamelijk als gevolg van de appreciatie van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro, die de afname van de herwaarderingssaldi voor de Japanse yen als gevolg van de waardedaling ten opzichte van de euro ruimschoots compenseerde (Grafiek 12).

Grafiek 12

Belangrijkste valutakoersen en de goudprijs in de periode 2020-2024

(mutaties in procenten t.o.v. 2020; gegevens per ultimo boekjaar)

Met het oog op haar blootstelling aan financiële risico’s (zie Paragraaf 1.4.1 ‘Financiële risico’s’) kan de ECB een voorziening voor financiële risico’s aanleggen die gebruikt moet worden voor zover de Raad van Bestuur dit noodzakelijk acht ter compensatie van verliezen die uit deze blootstelling voortvloeien. Deze voorziening was op 31 december 2024 nihil omdat ze in 2023 volledig werd gebruikt om een deel van de verliezen van dat jaar te dekken. In het kader van de jaarlijkse beoordeling van de omvang van deze voorziening kan de Raad van Bestuur besluiten deze aan te vullen zodra de ECB opnieuw winst maakt en de overgedragen geaccumuleerde verliezen van de afgelopen jaren heeft gecompenseerd.

Het verlies van de ECB over het jaar bedroeg € 7,9 miljard (zie Paragraaf 1.3.3 ‘Winst-en-verliesrekening’). Net als in het voorgaande jaar heeft de Raad van Bestuur besloten het verlies op de balans van de ECB over te boeken om te verrekenen met toekomstige winsten.

1.3.3 Winst- en verliesrekening

Het resultaat van de ECB op jaarbasis loopt sinds 2020 terug (Grafiek 13). In 2021 werd de daling voornamelijk veroorzaakt door lagere baten uit de externe reserves en uit voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten. In 2022 en 2023 nam het resultaat van de ECB vooral af doordat het renterisico zich materialiseerde, omdat de stijging van de rente in het eurogebied leidde tot een onmiddellijke toename van de door de ECB betaalde rentelasten op haar netto TARGET-verplichting, die vergoed wordt tegen de rente voor de basisherfinancieringstransacties.^[22] Tegelijkertijd namen de inkomsten uit de activa van de ECB niet in dezelfde mate en hetzelfde tempo toe (zie Paragraaf 1.4.1 ‘Financiële risico’s’). Deze situatie hield in 2024 aan, aangezien de rentelasten op de netto TARGET-verplichting, ondanks de renteverlagingen die in juni van dat jaar werden ingezet, gemiddeld nog steeds hoger waren dan de rente-inkomsten uit de activa.

Het verlies van de ECB over 2023 en 2024, dat volgde op een lange periode van aanzienlijke winsten, weerspiegelt de rol en de noodzakelijke beleidsmaatregelen van het Eurosysteem bij het vervullen van zijn primaire mandaat om prijsstabiliteit te handhaven en heeft geen invloed op zijn vermogen een effectief monetair beleid te voeren. Tot en met 2022 groeide de balans van de ECB aanzienlijk, vooral door aankopen van effecten in het kader van de programma’s voor de rechtstreekse aankoop van activa. De meeste van de momenteel aangehouden monetairbeleidseffecten aan de actiefzijde hebben lange looptijden en vaste coupons, en werden aangekocht toen de rente zeer laag of nul was. Deze effecten blijven relatief lage rentebaten genereren en worden niet onmiddellijk beïnvloed door de wijzigingen in de basisrentetarieven van de ECB. Tegelijkertijd leidde de afwikkeling van deze aankopen via TARGET tot een stijging van de netto TARGET-verplichting van de ECB, die sterk wordt beïnvloed door veranderingen in de basisrentetarieven van de ECB.

Alvorens weer winst te maken, kan de ECB de komende jaren nog verliezen lijden als gevolg van het materialiseren van renterisico. Het is onzeker of er verliezen zullen worden geboekt en hoe groot die zullen zijn. Dat hangt grotendeels af van de toekomstige ontwikkeling van de basisrentetarieven van de ECB en de omvang en samenstelling van de balans van de ECB, maar de verwachting is dat eventuele verliezen lager zullen zijn dan in 2023 en 2024. Het kapitaal van de ECB en haar aanzienlijke herwaarderingsrekeningen, die eind 2024 samen € 59,2 miljard bedroegen (zie Paragraaf 1.3.2 ‘Eigen vermogen’), onderstrepen overigens haar financiële soliditeit en in ieder geval kan de ECB doeltreffend functioneren en haar primaire mandaat vervullen, namelijk het handhaven van prijsstabiliteit, ongeacht eventuele verliezen.

Grafiek 13

Belangrijkste posten van de winst-en-verliesrekening van de ECB

(EUR miljoen)

In 2024 bedroeg het verlies van de ECB voor het jaar € 7.944 miljoen, vergelijkbaar met het verlies van € 7.886 miljoen vóór de overdracht van de risicovoorzieningen in 2023. In dat jaar werd de voorziening voor financiële risico’s volledig vrijgegeven om de geleden verliezen gedeeltelijk te dekken, waardoor het verlies voor 2023 uitkwam op € 1.266 miljoen, terwijl de voorziening in 2024 op nul stond. De aanzienlijke nettorentelasten bleven de belangrijkste oorzaak van dit verlies (Grafiek 14).

Grafiek 14

Bepalende factoren in de winst/het verlies van de ECB over 2023 en 2024

(EUR miljoen)

De nettorentelasten van de ECB bedroegen in 2024 € 6.983 miljoen, vergeleken met € 7.193 miljoen in 2023 (Grafiek 15). De belangrijkste component waren de aanzienlijke rentelasten uit de netto TARGET-verplichting van de ECB, die de rentebaten uit (i) de vorderingen van de ECB uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem, (ii) de monetairbeleidseffecten en (iii) de externe reserves ruimschoots compenseerden.

Grafiek 15

Nettorentebaten/(lasten)

(EUR miljoen)

De nettorentebaten uit voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten stegen in 2024 met € 383 miljoen naar € 3.850 miljoen (Grafiek 16), voornamelijk doordat de rentebaten op effecten in het kader van het PEPP met € 606 miljoen toenamen naar € 1.206 miljoen. Deze stijging was voornamelijk toe te schrijven aan de geringere amortisatie van agiobedragen in verband met overheidseffecten. De nettorentebaten uit de in het kader van het APP aangehouden effecten (CBPP3, ABSPP en PSPP) daalden met € 199 miljoen naar € 2.619 miljoen. Deze daling was voornamelijk toe te schrijven aan de afname van de rentebaten uit de ABSPP-portefeuille met € 223 miljoen tot € 419 miljoen, door de aanzienlijk lagere aanhoudingen als gevolg van terugbetalingen van deze effecten. De rentebaten uit de PSPP-effecten bedroegen in 2024 € 2.022 miljoen, bijna evenveel als in 2023, omdat de in deze portefeuille aangehouden effecten meestal tegen lage rendementen werden aangekocht en dus slechts een gering effect hadden op de rentebaten toen ze op vervaldag kwamen. De nettorentebaten uit de SMP-portefeuille slonken met € 49 miljoen, naar € 24 miljoen, doordat deze portefeuille kleiner werd als gevolg van aflossingen.

Grafiek 16

Nettorentebaten/(lasten) uit voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten

(EUR miljoen)

De nettorentebaten uit de externe reserves stegen met € 155 miljoen tot € 2.537 miljoen, overwegend ten gevolge van hogere rentebaten uit in Amerikaanse dollars luidende effecten.

De rentebaten uit de toedeling van eurobankbiljetten aan de ECB en de rentelasten in verband met de remuneratie van vorderingen van NCB’s in verband met overgedragen externe reserves stegen in 2024 met respectievelijk € 415 miljoen naar € 5.232 miljoen, en met € 114 miljoen naar € 1.448 miljoen. Deze stijgingen waren toe te schrijven aan de hogere gemiddelde basisherfinancieringsrente van 4,1 % in 2024 (2023: 3,8%), aangezien die rente werd gebruikt voor de vergoeding van deze saldi. De Raad van Bestuur begon in juni 2024 de basisrentetarieven van de ECB te verlagen, waardoor de rente op de basisherfinancieringstransacties eind 2024 op 3,15% uitkwam, tegen 4,5% aan het begin van het jaar.

De nettorentelasten uit de van/aan de NCB’s verschuldigde TARGET-saldi stegen in 2024 met € 1.439 miljoen naar € 15.674 miljoen. Deze stijging werd voornamelijk veroorzaakt door de hogere gemiddelde rente voor de basisherfinancieringstransacties in 2024, die ook werd gebruikt voor de vergoeding van de TARGET-saldi van de ECB binnen het Eurosysteem.

Deoverige nettorentelasten daalden in 2024 met € 809 miljoen tot € 1.479 miljoen. Dit was voornamelijk toe te schrijven aan de lagere rentelasten op door de ECB in haar rol als fiscaal agent geaccepteerde deposito’s en op als onderpand ontvangen geldmiddelen bij effectenuitleningstransacties, gezien het lagere gemiddelde saldo van deze twee posten in 2024 en de hogere rentebaten uit de eigenmiddelenportefeuille als gevolg van de stijgende rendementen in het eurogebied sinds 2022 (Grafiek 17). Deze veranderingen werden gedeeltelijk gecompenseerd door de hogere rentelasten op saldi van aangesloten systemen in het eurogebied als gevolg van een verdere stijging van het gemiddelde saldo en de hogere gemiddelde vergoeding in 2024.

Grafiek 17

Rendementen op zevenjaars overheidsobligaties in het eurogebied

(in procenten per jaar; gegevens ultimo maand)

De gerealiseerde nettoverliezen uit financiële transacties zijn in 2024 met € 89 miljoen afgenomen tot € 17 miljoen (Grafiek 18). Deze verliezen waren voornamelijk het gevolg van uitstaande premies op in het ABSPP aangehouden effecten die vóór de vervaldatum werden terugbetaald. De gerealiseerde koersverliezen in euro’s werden deels gecompenseerd door gerealiseerde wisselkoerswinsten, grotendeels als gevolg van de afwaarderingen per jaarultimo van een aantal in Amerikaanse dollars luidende waardepapieren.

Gerealiseerde koerswinsten en -verliezen op financiële transacties in vreemde valuta – met name op de verkoop van in Amerikaanse dollars luidende effecten en op rentefutures – waren toe te schrijven aan schommelingen van de rendementen op in Amerikaanse dollars luidende obligaties en compenseerde elkaar grotendeels in de loop van 2024 (Grafieken 19 en 20).

Grafiek 18

Gerealiseerde winsten/verliezen uit financiële transacties

(EUR miljoen)

Grafiek 19

Gerealiseerde winsten/verliezen uit financiële transacties op kwartaalbasis in 2023 en 2024

(EUR miljoen)

Grafiek 20

Rendement op tweejaars overheidsobligaties in de Verenigde Staten, Japan en China

(in procenten per jaar; gegevens ultimo maand)

Ongerealiseerde herwaarderingsverliezen zijn als last opgenomen in de winst- en verliesrekening van de ECB in de vorm van afwaarderingen per jaarultimo. In 2024 bedroegen deze afwaarderingen € 269 miljoen (Grafiek 21). De negatieve ongerealiseerde prijsresultaten bedroegen € 187 miljoen en waren voornamelijk het gevolg van de daling van de marktwaarde van een aantal effecten in de in de portefeuille Amerikaanse dollars. Er waren in 2024 ook ongerealiseerde wisselkoersverliezen van € 81 miljoen op de door de ECB aangehouden portefeuille in Japanse yen, als gevolg van de depreciatie van deze valuta ten opzichte van de euro tot een wisselkoers die onder de aanschaffingsprijs ligt.

Grafiek 21

Afwaarderingen van financiële activa en posities

(EUR miljoen)

De totale bedrijfskosten, met inbegrip van de afschrijvingen en de diensten van bankbiljettenproductie, zijn met € 198 miljoen gestegen naar € 1.470 miljoen (Grafiek 22). Dit was voornamelijk toe te schrijven aan hogere personeelskosten als gevolg van hogere kosten voor vergoedingen na uitdiensttreding die voortvloeiden uit een wijziging van de regels voor de pensioenregelingen van de ECB in 2024. De beheerkosten namen eveneens toe, voornamelijk als gevolg van hogere IT-uitgaven in verband met de digitale transformatie, maar ze weerspiegelden ook het effect van de inflatie.

De met het bankentoezicht verband houdende kosten worden volledig gedekt door de toezichtsvergoeding die de onder toezicht staande entiteiten in rekening krijgen gebracht. Op basis van de daadwerkelijke lasten van de ECB uit hoofde van haar bankentoezichtstaken bedroegen de baten uit toezichtsvergoedingen voor 2024 € 681 miljoen.^[23]

Grafiek 22

Bedrijfskosten en baten uit toezichtsvergoedingen

(EUR miljoen)

1.4 Risicobeheer

Risicobeheer speelt een cruciale rol bij de activiteiten van de ECB. Het betreft een continu proces dat bestaat uit het (i) identificeren en beoordelen van risico's, (ii) evalueren van de risicostrategie en het risicobeleid, (iii) uitvoeren van maatregelen ter mitigatie van de risico’s, en (iv) monitoren van en rapporteren over de risico’s, waarbij gebruik wordt gemaakt van effectieve methoden, procedures en systemen.

Figuur 2

Risicobeheercyclus

In de volgende paragrafen wordt op de risico’s ingegaan, evenals op de bronnen van deze risico's en de gehanteerde risicobeheersingskaders.

1.4.1 Financiële risico’s

De directie van de ECB stelt beleid en procedures vast om ervoor te zorgen dat de ECB een passend beschermingsniveau heeft tegen de financiële risico’s waaraan de ECB blootstaat. Het Comité voor risicobeheer, bestaande uit deskundigen van de centrale banken van het Eurosysteem, draagt bij aan het monitoren, meten en rapporteren van de financiële risico's met betrekking tot de balans van het Eurosysteem. Tevens bepaalt en evalueert het de hiermee samenhangende methoden en kaders. Zo ondersteunt het Comité de besluitvormende organen bij het waarborgen van een passend beschermingsniveau voor het Eurosysteem.

De financiële risico’s vloeien voort uit de transacties van de ECB en de daarmee verband houdende risicoposities. De risicobeheersingskaders en risicolimieten die de ECB gebruikt om haar risicoprofiel te beheren, verschillen per type transactie en zijn afhankelijk van de beleids- of beleggingsdoelstellingen van de verschillende portefeuilles en de risicokenmerken van de onderliggende activa.

Voor het monitoren en beoordelen van de risico’s maakt de ECB gebruik van een aantal door haar experts ontwikkelde ramingstechnieken voor risico’s. Deze technieken zijn gebaseerd op een kader waarmee zowel markt- als kredietrisico’s worden gesimuleerd. De belangrijkste modelleringsconcepten, ‑technieken en -aannames die aan de risicomaatstaven ten grondslag liggen, berusten op in de sector gehanteerde standaarden en beschikbare marktgegevens. De risico’s worden doorgaans gekwantificeerd door een schatting te maken van het verwachte tekort (expected shortfall – ES), op basis van een betrouwbaarheidsniveau van 99% en een tijdshorizon van één jaar.^[24] Twee benaderingen worden gebruikt om de risico’s te berekenen: (i) de boekhoudkundige benadering, op grond waarvan de herwaarderingsrekeningen van de ECB bij de berekening van de geschatte risico’s als een buffer worden beschouwd, in lijn met toepasselijke financiëleverslaggevingsregels, en (ii) de financiële benadering, op grond waarvan de herwaarderingsrekeningen bij de risicoberekening niet als buffer worden aangemerkt. Om een volledig beeld van de risico’s te houden berekent de ECB ook andere risicomaatstaven bij verschillende betrouwbaarheidsniveaus, verricht ze gevoeligheids- en stress-scenarioanalyses en beoordeelt ze langeretermijnprognoses van risicoposities en baten.^[25]

De totale risico’s van de ECB zijn in 2024 afgenomen. Eind 2024 kwamen de financiële risico’s voor de balans van de ECB, zoals afgemeten aan het ES bij een betrouwbaarheidsniveau van 99% en een tijdshorizon van één jaar, volgens de boekhoudkundige benadering in totaal uit op € 15,3 miljard, ofwel € 1,5 miljard lager dan de geschatte risico’s eind 2023 (Grafiek 23). De afname van het risico wordt voornamelijk toegeschreven aan de vermindering van de overheidseffecten die de ECB aanhoudt in het kader van het APP en het PEPP. De ECB herinvesteerde immers niet langer aflossingen op effecten die werden aangekocht in het kader van het APP en die de vervaldatum hebben bereikt, en vanaf juli 2024 herinvesteerde ze slechts gedeeltelijk de aflossingen op effecten die werden aangekocht in het kader van het PEPP en die de vervaldatum hadden bereikt. De vermindering van de in het kader van het APP en het PEPP aangehouden effecten ging gepaard met een overeenkomstige daling van de verplichtingen van de ECB, wat verder bijdroeg aan de afname van de risico’s, naarmate de verschillen in rentegevoeligheid tussen activa en passiva op de balans kleiner begonnen te worden.

Grafiek 23

Totaal van de financiële risico's (boekhoudkundige benadering o.b.v. ES 99%)

(EUR miljard)

Kredietrisico's vloeien voort uit de monetairbeleidsportefeuilles van de ECB, de in euro's luidende eigenmiddelenportefeuille en de externe reserves. Hoewel de voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden schuldbewijzen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen en daardoor, bij afwezigheid van verkopen, niet onderhevig zijn aan prijsveranderingen in verband met veranderingen in de kredietkwaliteit (credit migration), zijn deze effecten wel blootgesteld aan wanbetalingsrisico. In euro's luidende instrumenten die deel uitmaken van de eigenmiddelenportefeuille en de externe reserves worden tegen marktprijs gewaardeerd en zijn derhalve onderhevig aan kredietmigratierisico en wanbetalingsrisico. Het kredietrisico is afgenomen ten opzichte van 2023 als gevolg van de vermindering van de voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten.

Kredietrisico's worden hoofdzakelijk gemitigeerd door middel van toelatingscriteria, duediligenceprocedures en limieten die per portefeuille verschillen.

Valuta- en grondstoffenrisico’s vloeien voort uit de deviezenreserves en de goudvoorraad van de ECB. Ten opzichte van 2023 zijn de valuta- en grondstoffenrisico’s toegenomen.

Gezien de beleidsrol die deze activa spelen, dekt de ECB de hiermee verbonden valuta- en grondstoffenrisico’s niet af. In plaats daarvan worden deze risico’s gemitigeerd via het bestaan van herwaarderingsrekeningen en de spreiding van de aangehouden activa over verschillende valuta’s en goud.

De externe reserves en de in euro's luidende eigenmiddelenportefeuille van de ECB worden voornamelijk belegd in vastrentende effecten en staan bloot aan ‘mark-to-market’ renterisico, in verband met hun waardering tegen marktprijzen. De externe reserves van de ECB worden vooral belegd in activa met een relatief korte looptijd (zie Grafiek 7 in Paragraaf 1.3.1 ‘Balans’), terwijl de activa in de eigenmiddelenportefeuille doorgaans een langere looptijd hebben (zie Grafiek 9 in Paragraaf 1.3.1). Gemeten volgens de boekhoudkundige benadering nam het renterisico van deze portefeuilles toe ten opzichte van 2023, onder invloed van ontwikkelingen in de marktomstandigheden.

Het ‘mark-to-market’ renterisico van de ECB wordt gemitigeerd door middel van het portefeuillesamenstellingsbeleid en de herwaarderingsrekeningen.

De ECB loopt ook renterisico als gevolg van de mismatch tussen de rentevergoeding over haar activa en de rente die ze over haar verplichtingen verschuldigd is, hetgeen van invloed is op de nettorentebaten van de ECB. Dit risico hangt niet rechtstreeks met een bepaalde portefeuille samen, maar houdt eerder verband met de totale balansstructuur van de ECB, en dan vooral met het bestaan van looptijd- en yieldverschillen tussen activa en verplichtingen. Het renterisico is in 2024 afgenomen, gezien de geringere verplichtingen van de ECB na de vermindering van de in het APP en het PEPP aangehouden effecten. Het risico wordt gemeten aan de hand van het verwachte tekort bij een betrouwbaarheidsniveau van 99% en een tijdshorizon van één jaar, en daarnaast gemonitord door middel van ramingen voor de winstgevendheid van de ECB op de middellange tot lange termijn.

Dit risico wordt beheerd door beleid vast te stellen voor de portefeuillesamenstelling en verder gemitigeerd door de aanwezigheid van verplichtingen op de ECB-balans waarover geen vergoeding verschuldigd is.

Dit neemt niet weg dat het aanhoudende renterisico in 2024 tot verdere verliezen heeft geleid. Deze verliezen waren grotendeels toe te schrijven aan het feit dat de kosten van de verplichtingen van de ECB hoger zijn dan de rente op de activa. Een groot deel van de activa van de ECB op middellange tot lange termijn met vaste couponrente werd verworven toen de rente zeer laag of zelfs nul was. Deze werden nog steeds voornamelijk gefinancierd met kortlopende verplichtingen, die tot eind 2024 werden vergoed tegen de rente op de basisherfinancieringstransacties. Hoewel de ECB naar verwachting weer winst zal gaan maken, kan de mogelijkheid van verdere verliezen in de komende jaren niet worden uitgesloten. In dat geval zullen de verliezen naar verwachting kleiner zijn dan in 2023 en 2024.

De risico’s van klimaatverandering worden geleidelijk geïntegreerd in het risicobeheersingskader van de ECB. In 2022 heeft het Eurosysteem de eerste klimaatstresstest op de balans van het Eurosysteem uitgevoerd. Op basis daarvan kon een voorlopige inschatting worden gemaakt van de impact van dit risico op de balans van de ECB.^[26] In 2024 is een nieuwe klimaatstresstest uitgevoerd en ook de komende jaren zullen regelmatig klimaatstresstests worden gehouden.^[27]

1.4.2 Operationeel risico

De directie is verantwoordelijk voor het ECB-beleid en -kader voor operationeel risicobeheer (operational risk management – ORM), en stelt zowel beleid als kader vast.^[28] Het comité voor operationele risico’s ondersteunt de directie bij het vervullen van haar rol als toezichthouder op het beheer van de operationele risico’s. ORM vormt een integrerend onderdeel van de governancestructuur en beheerprocessen van de ECB.^[29]

De hoofddoelstelling van het ORM-kader van de ECB is een bijdrage te leveren aan de verwezenlijking van de missie en doelstellingen van de ECB, en tegelijkertijd de reputatie en activa van de ECB te beschermen tegen verlies, misbruik en schade. Krachtens het ORM-kader is ieder organisatieonderdeel verantwoordelijk voor het identificeren, beoordelen, beheersen en bewaken van de eigen operationele risico's en incidenten, evenals voor de rapportering hierover. In dit verband verschaft het risicotolerantiebeleid van de ECB een leidraad voor risicobeheersingsstrategieën en risico-aanvaardingsprocedures. Het is gekoppeld aan een vijf-bij-vijf risicomatrix gebaseerd op impact- en waarschijnlijkheidsschalen met kwantitatieve en kwalitatieve criteria.

De ECB opereert in een omgeving waarin sprake is van steeds complexere en onderling verweven bedreigingen. Dit houdt in dat de dagelijkse activiteiten van de ECB gepaard gaan met een brede waaier aan operationele risico's. De belangrijkste punten van zorg voor de ECB betreffen allerlei niet-financiële risico's in verband met mensen, systemen, processen en externe gebeurtenissen. Daarom heeft de ECB procedures ingesteld om de operationele risico’s van de ECB doorlopend en effectief te kunnen beheren en om de risico-informatie in het besluitvormingsproces te integreren. De ECB blijft zich bovendien richten op het verbeteren van haar weerbaarheid en bekijkt risico’s en kansen in een ruimer kader vanuit een alomvattend perspectief, met inbegrip van duurzaamheidsaspecten. Ze beschikt over responsstructuren en noodplannen, opdat de continuïteit van de cruciale bedrijfsfuncties bij elke verstoring of crisis is gewaarborgd.

1.4.3 Gedragsrisico

Met het oog op de aanpak van gedragsrisico beschikt de ECB over een speciale afdeling, het Bureau Naleving en Governance, dat een belangrijke risicobeheerfunctie heeft en het governancekader van het ECB versterkt.^[30] Het bureau is opgezet om de directie te ondersteunen bij de bescherming van de integriteit en reputatie van de ECB, om ethische gedragsnormen te bevorderen en de verantwoordingsaflegging en transparantie van de ECB te versterken. Het onafhankelijke Ethisch Comité van de ECB geeft advies en begeleiding aan hoge functionarissen van de ECB op het terrein van integriteit en gedrag. Het ondersteunt de Raad van Bestuur bij het op passende en coherente wijze beheren van de integriteits- en gedragsrisico’s op leidinggevend niveau. Op het niveau van het Eurosysteem en het SSM werkt het ethiek- en compliancecomité (Ethics & Compliance Committee – ECC) aan een coherente implementatie van de gedragskaders voor NCB’s en nationale bevoegde autoriteiten (national competent authorities – NCA’s).

In 2024 keurden de ECB en zeven andere EU-instellingen de oprichting van een ‘Ethisch orgaan van de EU’ goed, ter versterking van de ethiek, integriteit en de daarmee verband houdende transparantie- en verantwoordingsnormen in de Europese besluitvorming.^[31] De overeenkomst werd op 15 mei 2024 ondertekend en trad op 6 juni 2024 in werking.^[32] De belangrijkste taak van het nieuw ethisch orgaan van de EU is het vaststellen van gemeenschappelijke minimale gedragsnormen voor hoge ambtenaren. Bij de ECB is dit van toepassing op de leden van de directie, de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Verwacht wordt dat de toepassing van toekomstige gemeenschappelijke normen een gunstig effect zal hebben op ethisch gedrag, met inbegrip van de daaraan verbonden risico’s.

2 Jaarrekening van de ECB

2.1 Balans per 31 december 2024

2.2 Winst-en-verliesrekening over het jaar 2024

Frankfurt am Main, 11 februari 2025
Europese Centrale Bank

Christine Lagarde
president

2.3 Grondslagen voor de financiële verslaggeving

Vorm en presentatie van de jaarrekening

De jaarrekening van de ECB is opgesteld in overeenstemming met de onderstaande grondslagen voor financiële verslaggeving.^[33] Deze resulteren naar het oordeel van de Raad van Bestuur van de ECB in een getrouwe weergave van de jaarrekening en brengen tegelijkertijd de aard van de centralebankactiviteiten tot uitdrukking.

Grondslagen voor de financiële verslaggeving

In het kader van de financiële verslaggeving zijn de beginselen van economische realiteit en transparantie toegepast, evenals de beginselen van voorzichtigheid, de inaanmerkingneming van gebeurtenissen na de balansdatum, materialiteit, continuïteit, periodetoerekening, consistentie en vergelijkbaarheid.

Opname van activa en verplichtingen

Een actief of een verplichting wordt alleen in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat ermee verband houdende toekomstige economische voordelen ten goede respectievelijk ten laste van de ECB zullen komen, nagenoeg alle ermee verband houdende risico’s en voordelen aan de ECB zijn overgedragen, en de kostprijs of waarde van het actief of het bedrag van de verplichting op betrouwbare wijze kan worden bepaald.

Waardering

De jaarrekening is opgesteld op basis van de historische kostprijs, met aanpassingen voor de marktwaardering van verhandelbare effecten (exclusief de voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten), goud en alle andere in de balans opgenomen en buiten de balans verantwoorde activa en verplichtingen luidende in vreemde valuta.

Transacties in financiële activa en verplichtingen worden op basis van de afwikkelingsdatum in de jaarrekening verwerkt.

Met uitzondering van contante transacties in effecten worden transacties in financiële instrumenten luidende in vreemde valuta op de transactiedatum buiten de balans verantwoord. Op de afwikkelingsdatum worden de buiten de balans verantwoorde posten teruggenomen en worden de transacties in de balans opgenomen. Deviezenaankopen en -verkopen beïnvloeden de netto vreemdevalutapositie op de transactiedatum, en gerealiseerde verkoopresultaten worden eveneens op de transactiedatum berekend. Opgebouwde rente, agio’s en disagio’s in verband met financiële instrumenten luidende in vreemde valuta worden dagelijks berekend en geregistreerd, en de vreemdevalutapositie wordt eveneens dagelijks beïnvloed door deze overlopende posten.

Goud en in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen

In vreemde valuta luidende activa en verplichtingen worden in euro’s omgerekend tegen de wisselkoers op de balansdatum. Baten en lasten worden omgerekend tegen de wisselkoers op de boekingsdatum. De herwaardering van in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen, met inbegrip van zowel in de balans opgenomen als buiten de balans verantwoorde instrumenten, vindt plaats per valuta.

Voor de in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen geldt dat de prijsherwaardering (marktprijs) afzonderlijk van de valutakoersherwaardering tot stand komt.

Goud wordt gewaardeerd tegen de marktprijs op de balansdatum. Voor goud wordt geen onderscheid gemaakt tussen prijs- en valutaherwaarderingsverschillen. In plaats daarvan wordt voor goud één (her)waardering bepaald op basis van de prijs in euro’s per fine ounce, die voor het boekjaar 2024 gebaseerd is op de wisselkoers van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar per 31 december 2024.

Onder een bijzonder trekkingsrecht (special drawing right – SDR) wordt een valutamandje verstaan waarvan de waarde wordt bepaald als de gewogen som van de wisselkoersen van vijf belangrijke valuta’s (de Amerikaanse dollar, euro, Chinese renminbi, Japanse yen en het Britse pond). De door de ECB aangehouden SDR's werden omgerekend in euro’s tegen de EUR/SDR-wisselkoers per 31 december 2024.

Effecten

Voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten
De voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden schuldbewijzen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen.

Verhandelbare effecten
Verhandelbare effecten (met uitzondering van de voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden schuldbewijzen) en vergelijkbare activa worden per effect gewaardeerd tegen de middenkoersen of op basis van de desbetreffende yieldcurves op de balansdatum. In effecten besloten opties worden niet afzonderlijk gewaardeerd. Voor het boekjaar 2024 zijn de middenkoersen op 30 december 2024 gebruikt.

Verhandelbare beleggingsfondsen worden op basis van hun intrinsieke waarde geherwaardeerd (gesaldeerd op fondsniveau). Ongerealiseerde winsten en verliezen van verschillende beleggingsfondsen worden niet gesaldeerd.

Illiquide aandelen en andere eigenvermogensinstrumenten die als permanente belegging worden aangehouden, worden gewaardeerd tegen de kostprijs onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen.

Resultaatbepaling

Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.^[34] Gerealiseerde winsten en verliezen op de verkoop van vreemde valuta’s, goud en effecten worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Dergelijke gerealiseerde winsten en verliezen worden berekend op basis van de gemiddelde kostprijs van het desbetreffende actief.

Positieve ongerealiseerde resultaten worden niet als baten verantwoord en worden rechtstreeks in een herwaarderingsrekening opgenomen.

Negatieve ongerealiseerde resultaten worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord indien en voor zover ze per jaareinde hoger zijn dan eerdere positieve herwaarderingsresultaten die op de desbetreffende herwaarderingsrekening zijn geaccumuleerd. Dergelijke negatieve ongerealiseerde resultaten op een effect, valuta of op aangehouden goud worden niet gesaldeerd met positieve ongerealiseerde resultaten op andere effecten, valuta’s of goud. Als er sprake is van dergelijke, in de winst-en-verliesrekening opgenomen negatieve ongerealiseerde resultaten, dan wordt de gemiddelde kostprijs van de desbetreffende post verminderd tot de valutakoers of de marktprijs per jaareinde.

Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen en in de daaropvolgende jaren niet teruggenomen, tenzij de bijzondere waardevermindering afneemt en de afname toegeschreven kan worden aan een waarneembare gebeurtenis die heeft plaatsgevonden nadat de bijzondere waardevermindering voor het eerst werd opgenomen.

Agio’s of disagio’s op effecten worden over de resterende contractuele looptijd van de effecten geamortiseerd.

Transacties met wederinkoop

Transacties met wederinkoop zijn transacties waarbij de ECB krachtens een repo-overeenkomst activa aankoopt of verkoopt of tegen onderpand krediettransacties verricht.

Bij een repotransactie worden effecten tegen geldmiddelen verkocht en wordt tegelijkertijd overeengekomen deze effecten op een vastgestelde toekomstige datum en tegen een overeengekomen prijs van de tegenpartij terug te kopen. Repotransacties worden aan de passivazijde van de balans opgenomen als deposito’s tegen onderpand. Effecten die op grond van zo’ transactie worden verkocht, blijven op de balans van de ECB.

Bij een omgekeerde repotransactie (reverse repo) worden effecten gekocht in ruil voor geldmiddelen, waarbij tegelijkertijd wordt overeengekomen de effecten op een vastgestelde toekomstige datum en tegen een overeengekomen prijs aan de tegenpartij terug te verkopen. Omgekeerde repotransacties worden als leningen tegen onderpand aan de activazijde van de balans opgenomen, maar de desbetreffende effecten worden niet in de door de ECB aangehouden effecten opgenomen.

Transacties met wederinkoop (waaronder effectenuitleningstransacties) die krachtens een door een gespecialiseerde instelling aangeboden programma worden uitgevoerd, worden alleen op de balans opgenomen indien er onderpand in de vorm van geldmiddelen is verstrekt en deze geldmiddelen onbelegd blijven.

Niet in de balans opgenomen instrumenten

Valuta-instrumenten, te weten valutatermijntransacties, de termijncomponent van valutaswaps en andere valuta-instrumenten die een inwisseling van een bepaalde valuta tegen een andere valuta op een toekomstige datum inhouden, worden opgenomen in de netto vreemdevalutapositie voor het berekenen van de valutakoerswinsten en -verliezen.

Rente-instrumenten worden per instrument geherwaardeerd. Dagelijkse wijzigingen in de variatiemarge van uitstaande rentefuturescontracten worden in de winst- en-verliesrekening opgenomen.

De waardering van termijntransacties in effecten wordt door de ECB uitgevoerd op basis van algemeen aanvaarde waarderingsmethoden. Hierbij wordt gebruikgemaakt van waarneembare marktprijzen en -tarieven, evenals van disconteringsfactoren voor de periode tussen de afwikkelingsdatum en de waarderingsdatum.

Vaste activa

Vaste activa, met inbegrip van immateriële activa maar met uitzondering van grond en kunstwerken, worden gewaardeerd tegen aanschafprijs verminderd met afschrijvingen. Grond en kunstwerken worden gewaardeerd tegen aanschafprijs. Het hoofdgebouw van de ECB wordt gewaardeerd tegen aanschafprijs verminderd met afschrijvingen, onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. Voor de afschrijving op het hoofdgebouw van de ECB worden de kosten toegerekend aan de desbetreffende bestanddelen van het actief, die worden afgeschreven overeenkomstig hun verwachte gebruiksduur. Afschrijving vindt plaats volgens de lineaire methode over de verwachte gebruiksduur van het actief, vanaf het kwartaal nadat het actief voor gebruik beschikbaar komt. De verwachte gebruiksduur van de belangrijkste activacategorieën luidt als volgt:

De afschrijvingsduur voor geactiveerde herinrichtingskosten met betrekking tot de bestaande gehuurde kantoorgebouwen van de ECB wordt zo nodig aangepast in verband met gebeurtenissen die van invloed zijn op de verwachte gebruiksduur van het desbetreffende actief.

De ECB toetst jaarlijks of haar hoofdgebouw en de geactiveerde gebruiksrechten met betrekking tot gehuurde kantoorgebouwen (zie ‘Leasing’ verderop) een bijzondere waardevermindering hebben ondergaan. Indien er een aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering wordt geïdentificeerd, en geoordeeld wordt dat het actief mogelijk een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan, wordt de realiseerbare waarde geschat. Indien de realiseerbare waarde onder de boekwaarde ligt, wordt er een bijzonder waardeverminderingsverlies in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

Vaste activa met een kostprijs van minder dan € 10.000 worden in het jaar van aanschaf geheel afgeschreven.

Vaste activa die aan de activeringscriteria voldoen maar nog in aanbouw of ontwikkeling zijn, worden verantwoord onder de post ‘Activa in aanbouw’. De daarmee verband houdende kosten worden naar de desbetreffende vaste activa overgeboekt wanneer de activa voor gebruik beschikbaar zijn.

Leasing

De ECB treedt op als lessee en als sublessor.

De ECB als lessee
Voor alle leaseovereenkomsten waarvoor de ECB lessee is en waarbij sprake is van een materieel actief, worden de daarmee verband houdende te activeren gebruiksrechten en leaseverplichtingen op de aanvangsdatum van de lease in de balans opgenomen, d.w.z. zodra het actief voor gebruik beschikbaar is, respectievelijk onder de relevante vasteactivaposten ‘Materiële en immateriële vaste activa’ en ‘Diversen’ (passiva). Voor leaseovereenkomsten die aan de activeringscriteria voldoen, maar waarvan het desbetreffende actief nog in aanbouw is of wordt verbouwd, worden kosten gemaakt vóór de aanvangsdatum van de lease opgenomen onder ‘Activa in aanbouw’.

Geactiveerde gebruiksrechten worden gewaardeerd tegen aanschafprijs verminderd met afschrijvingen. Geactiveerde gebruiksrechten in verband met kantoorgebouwen kunnen bovendien onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen (zie ‘Vaste activa’ hierboven voor meer informatie over de jaarlijkse toetsing). Afschrijving vindt plaats volgens de lineaire methode, vanaf de aanvangsdatum van de lease tot het einde van de levensduur van het actief met gebruiksrecht, ofwel tot het einde van de leaseperiode, indien dit vroeger is.

De lease- en huurverplichting wordt initieel opgenomen tegen de contante waarde van de toekomstige leasebetalingen (die alleen leasecomponenten omvatten), met als disconteringsvoet de marginale leenrente van de ECB. Vervolgens wordt de leaseverplichting gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs aan de hand van de effectieverentemethode. De daaraan gekoppelde rentelast wordt in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder ‘Overige rentelasten’. Als de toekomstige leasebetalingen veranderen als gevolg van een wijziging in een index of een andere herbeoordeling van het bestaande contract, wordt de leaseverplichting herberekend. Een dergelijke herberekening leidt steeds tot een overeenkomstige aanpassing van de boekwaarde van het geactiveerde gebruiksrecht.

Kortlopende leaseovereenkomsten met een looptijd van ten hoogste 12 maanden en leases met betrekking tot activa van minder dan € 10.000 (in overeenstemming met de drempelwaarde voor de opname van vaste activa) worden als een last in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

De ECB als sublessor
Voor alle leaseovereenkomsten waarvoor de ECB sublessor is, kent zij aan derden het recht toe het onderliggende actief (of een deel daarvan) te gebruiken, terwijl de lease tussen de oorspronkelijke lessor en de ECB (hoofdlessor) van kracht blijft. De sublease wordt geclassificeerd als een financiële of operationele lease^[35] op basis van het geactiveerde gebruiksrecht dat voortvloeit uit de hoofdlease, en niet op basis van het onderliggende actief.

Subleases waarvoor de ECB onderverhuurder is, worden geclassificeerd als financiële lease en de ECB verwijdert het gebruiksrecht dat verband houdt met de hoofdlease (of een deel van een dergelijk actief) en dat is overgedragen aan de sublessee van de post ‘Materiële en immateriële vaste activa’ en neemt onder de post ‘Diversen’ (activa) een subleasevordering op. De leaseverplichting met betrekking tot de hoofdlease blijft door de sublease onveranderd.

Op de aanvangsdatum van de lease wordt de subleasevordering aanvankelijk opgenomen tegen de contante waarde van de toekomstige leasebetalingen aan de ECB, gedisconteerd met behulp van de discontovoet die voor de hoofdlease wordt gebruikt. Vervolgens wordt de subleasevordering gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs aan de hand van de effectieverentemethode. De daaraan gekoppelde rentebaten worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder ‘Overige rentebaten’.

Vergoedingen na uitdiensttreding en overige langetermijnbeloningen

De ECB heeft pensioen- en andere regelingen met toegezegde vergoedingen en uitkeringen (defined benefit plans, hierna DB-regelingen) voor haar medewerkers en directieleden, evenals voor de bij de ECB werkzame leden van de Raad van Toezicht.

De pensioenregeling voor de medewerkers wordt gedekt door activa die in een fonds voor langetermijnpersoneelsbeloningen worden aangehouden. De verplichte bijdragen van de ECB en het personeel hebben betrekking op het DB-gedeelte van de regeling. Daarnaast kunnen medewerkers op vrijwillige basis extra bijdragen doen in het kader van een toegezegdebijdragenzuil, die voor aanvullende uitkeringen kan worden gebruikt.^[36] De hoogte van deze aanvullende uitkeringen is afhankelijk van het bedrag aan vrijwillige bijdragen en het daarop behaalde beleggingsrendement.

Er zijn niet door kapitaal gedekte regelingen voor de vergoedingen na uitdiensttreding en andere langetermijnbeloningen van de directieleden en de bij de ECB werkzame leden van de Raad van Toezicht. Voor de medewerkers bestaan er ook niet-kapitaalgedekte regelingen voor andere uitkeringen na uitdiensttreding dan pensioenen en voor andere langetermijnpersoneelsbeloningen.

Nettoverplichting uit hoofde van DB-regelingen
De nettoverplichting uit hoofde van DB-regelingen, inclusief de overige langetermijnbeloningen, die in de balans onder de post ‘Diversen’ (passiva) wordt opgenomen, komt overeen met de contante waarde van de brutoverplichting uit hoofde van DB-regelingen verminderd met de reële waarde van de fondsbeleggingen die dienen ter dekking van de desbetreffende brutoverplichting.

De brutoverplichting uit hoofde van DB-regelingen wordt jaarlijks door onafhankelijke actuarissen berekend volgens de ‘projected unit credit method’. De contante waarde van de brutoverplichting uit hoofde van DB-regelingen wordt berekend door de geschatte toekomstige kasstromen contant te maken tegen een disconteringsvoet die wordt bepaald aan de hand van het marktrendement op de balansdatum op in euro’s luidende hoogwaardige bedrijfsobligaties met een soortgelijke resterende looptijd als de desbetreffende verplichting.

Actuariële winsten of verliezen kunnen voortvloeien uit ervaringsaanpassingen (waarbij de werkelijke uitkomsten verschillen van de eerder gehanteerde actuariële veronderstellingen) en veranderingen in de actuariële veronderstellingen.

Nettolasten uit hoofde van DB-regelingen
De nettolasten uit hoofde van DB-regelingen bestaan uit componenten die in de winst-en-verliesrekening worden opgenomen en herberekeningen ten aanzien van vergoedingen na uitdiensttreding, die in de balans onder de post ‘Herwaarderingsrekeningen’ worden weergegeven.

Het nettobedrag ten laste van de winst-en-verliesrekening bestaat uit:

1. de aan het dienstjaar toegerekende kosten
2. eventuele kosten van verstreken diensttijd als gevolg van aanpassing van een DB-regeling
3. de nettorente (o.b.v. disconteringsvoet) over de nettoverplichting uit hoofde van DB-regelingen
4. herberekeningen ten aanzien van overige langetermijnbeloningen (in hun geheel).

Het nettobedrag dat onder ‘Herwaarderingsrekeningen’ opgenomen wordt, omvat de volgende posten:

1. actuariële winsten en verliezen voor toegezegde vergoedingen na uitdiensttreding
2. het werkelijke rendement op de fondsbeleggingen, exclusief de bedragen die zijn opgenomen in de nettorente over de nettoverplichting uit hoofde van DB-regelingen.

Deze bedragen worden jaarlijks door onafhankelijke actuarissen berekend om de correcte verplichting vast te stellen om in de jaarrekening op te nemen.

Saldi binnen het ESCB/saldi binnen het Eurosysteem

Saldi binnen het ESCB zijn hoofdzakelijk het resultaat van grensoverschrijdende betalingen binnen de Europese Unie (EU) die worden afgewikkeld in centralebankgeld in euro's. Deze transacties vinden meestal plaats op initiatief van private entiteiten (bijv. kredietinstellingen, bedrijven en particulieren). Ze worden afgewikkeld via TARGET – het ‘Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer’-systeem – en leiden tot bilaterale saldi op de TARGET-rekeningen van de centrale banken in de EU. Betalingen van de ECB en de nationale centrale banken (NCB’s) zijn eveneens van invloed op deze rekeningen. Alle vereveningen worden automatisch geaggregeerd en bijgewerkt zodat elke NCB slechts één positie ten opzichte van de ECB overhoudt. Deze posities in de boeken van de ECB vertegenwoordigen de nettovordering of -verplichting van elke NCB ten opzichte van de rest van het Europees Stelsel van centrale banken (ESCB). De mutaties in de TARGET-rekeningen worden dagelijks weergegeven in de financiële administratie van de ECB en de NCB’s.

De uit TARGET voortvloeiende saldi van de tot het Eurosysteem behorende NCB’s ten opzichte van de ECB worden in de balans van de ECB gesaldeerd als één actief of verplichting weergegeven onder ofwel ‘Vorderingen uit hoofde van TARGET (netto)’ ofwel ‘Verplichtingen uit hoofde van TARGET (netto)’. Uit de deelname aan TARGET voortvloeiende saldi binnen het ESCB van NCB's buiten het eurogebied ten opzichte van de ECB^[37] worden verantwoord onder ‘Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’.

Saldi binnen het Eurosysteem die voorvloeien uit de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem worden als één enkel nettoactief opgenomen onder ‘Vorderingen uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem’ (zie verder bij ‘Bankbiljetten in omloop’).

Saldi binnen het Eurosysteem die voortvloeien uit de overdracht van externe reserves aan de ECB door NCB's die tot het Eurosysteem toetreden, luiden in euro’s en worden gerapporteerd onder ‘Verplichtingen uit hoofde van de overdracht van externe reserves’.

Overige in euro's luidende saldi binnen het Eurosysteem (bijv. in verband met de eventuele tussentijdse winstverdeling van de ECB aan de NCB's), worden op de balans van de ECB als één nettoactief of -verplichting opgenomen. Dit gebeurt onder respectievelijk ‘Overige vorderingen binnen het Eurosysteem (netto)’ of ‘Overige verplichtingen binnen het Eurosysteem (netto)’.

Bankbiljetten in omloop

De ECB en de NCB's van het eurogebied, die samen het Eurosysteem vormen, geven eurobankbiljetten uit.^[38] De totale waarde van de eurobankbiljetten in omloop wordt op de laatste werkdag van elke maand overeenkomstig de verdeelsleutel voor de toedeling van bankbiljetten toegewezen aan de centrale banken van het Eurosysteem.^[39]

Het aan de ECB toegedeelde aandeel van 8% in de totale waarde van de eurobankbiljetten in omloop wordt op de balans verantwoord onder de verplichting ‘Bankbiljetten in omloop’. Het aandeel van de ECB in de totale waarde van de bankbiljetten in omloop wordt gedekt door vorderingen op de NCB's. Deze vorderingen zijn rentedragend^[40] en worden gepresenteerd onder ‘Vorderingen uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem’ (zie onder ‘Saldi binnen het ESCB/saldi binnen het Eurosysteem’ hierboven). De rente-inkomsten op deze vorderingen worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder ‘Rentebaten’.

Voorziening voor financiële risico's

De Raad van Bestuur kan besluiten de baten van de ECB geheel of gedeeltelijk over te dragen naar een voorziening voor financiële risico’s. Voor zover de Raad van Bestuur dat noodzakelijk acht, kan deze voorziening worden gebruikt ter compensatie van negatieve resultaten als gevolg van blootstellingen aan financiële risico's. Jaarlijks wordt op grond van een beoordeling van de financiële risico’s door de ECB bezien hoe groot de voorziening hiervoor moet zijn en of ze moet worden voortgezet, waarbij allerlei factoren in aanmerking worden genomen, tenzij (i) de omvang nul is; en (ii) er geen ECB-inkomsten zijn die eraan kunnen worden overgedragen.^[41]

Tussentijdse winstverdeling

Een bedrag ter grootte van de som van de baten van de ECB uit de eurobankbiljetten in omloop en de baten uit de voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden schuldbewijzen die zijn aangekocht op grond van (i) het programma voor de effectenmarkten (SMP), (ii) het derde programma voor de aankoop van gedekte obligaties (CBPP3), (iii) het programma voor de aankoop van effecten op onderpand van activa (ABSPP), (iv) het aankoopprogramma voor door de publieke sector uitgegeven schuldbewijzen (PSPP), en (v) het pandemie-noodaankoopprogramma (PEPP) wordt in de maand januari van het volgende jaar verdeeld in de vorm van een tussentijdse winstuitkering, tenzij de Raad van Bestuur hierover anders besluit.^[42] De Raad van Bestuur kan een dergelijk besluit nemen indien op basis van een door de directie opgestelde, met redenen omklede raming wordt verwacht dat de ECB over het gehele jaar genomen verlies zal lijden of een nettojaarwinst zal behalen die lager is dan die baten. De Raad van Bestuur kan ook besluiten deze baten geheel of gedeeltelijk over te dragen naar een voorziening voor financiële risico’s (zie onder ‘Voorziening voor financiële risico's’ hierboven).

De Raad van Bestuur kan bovendien besluiten het bedrag van de in januari te verdelen baten uit de eurobankbiljetten in omloop te verlagen met de door de ECB gemaakte kosten in verband met de uitgifte en verwerking van eurobankbiljetten.

Gebeurtenissen na balansdatum

De waarde van activa en verplichtingen wordt aangepast voor gebeurtenissen die zich voordoen tussen de balansdatum en de datum waarop de directie toestemming geeft om de jaarstukken van de ECB ter goedkeuring aan de Raad van Bestuur voor te leggen, indien dergelijke gebeurtenissen van materiële invloed zijn op de waarde van de activa en verplichtingen op de balansdatum.

Belangrijke gebeurtenissen na de balansdatum die niet van invloed zijn op de waarde van de activa en verplichtingen op de balansdatum worden in de toelichting vermeld.

Wijzigingen in de grondslagen voor de financiële verslaggeving

In 2024 voerde de ECB geen wijzigingen door in de grondslagen voor de financiële verslaggeving.

Schattingswijzigingen

In 2024 heeft de ECB de methode voor de verwerking van rentebaten uit vastrentende waarden gewijzigd. Couponrente, agio’ en disagio's op deze waardepapieren worden nu opgenomen overeenkomstig de internal rate of return (IRR)-methode. In het verleden werd de IRR methode toegepast op agio’s en disagio’s, terwijl voor couponrente de lineaire methode werd toegepast. De verandering heeft betrekking op het tijdstip van de resultaatbepaling, terwijl de totale winsten of verliezen over de gehele looptijd van de vastrentende waarden ongewijzigd blijven.

Wijzigingen in de weergave van de jaarrekening

Met Besluit (EU) 2024/2938 van de Europese Centrale Bank van 14 november 2024 betreffende de jaarrekening van de Europese Centrale Bank (ECB/2024/32) (herschikking) zijn wijzigingen aangebracht in de presentatie van de posten ‘Verlies over het boekjaar’ en ‘Overgedragen geaccumuleerde verliezen’ op de balans. In de Jaarstukken van de ECB over 2023 werd de post ‘Verlies over het boekjaar’ weergegeven als een afzonderlijke post aan de actiefzijde, overeenkomstig het toepasselijke Besluit (EU) 2016/2247 van de Europese Centrale Bank van 3 november 2016 betreffende de jaarrekening van de Europese Centrale Bank (herschikking) (ECB/2016/35), terwijl er geen uitstaande geaccumuleerde verliezen waren overgedragen^[43]. In de Jaarstukken van de ECB over 2024 worden zowel ‘Winst/(verlies) over het boekjaar’ als ‘Overgedragen geaccumuleerde verliezen’ gepresenteerd als afzonderlijke negatieve posten aan de passiefzijde van de balans.

Daarnaast werden met Besluit (EU) 2024/2938 aanvullende wijzigingen aangebracht aan de indeling van de balans en de winst- en verliesrekening van de ECB. Deze omvatten (i) een opsplitsing van de post ‘Voorzieningen’ in ‘Risicovoorzieningen’^[44] en ‘Overige voorzieningen’ op de balans, en (ii) het schrappen van de uitsplitsing onder ‘Rentebaten’ en ‘Rentelasten’ in de winst-en-verliesrekening, terwijl de desbetreffende informatie wordt verstrekt in de specifieke toelichting bij de rekeningen.

Deze wijzigingen zijn onder meer bedoeld om de transparantie te bevorderen en de informatiewaarde van de jaarrekening van de ECB te vergroten.

De vergelijkende cijfers voor 2023 zijn overeenkomstig aangepast. De weergave van het over 2023 verantwoorde verlies van € 1.266 miljoen als een negatieve post aan de passiefzijde van de balans resulteert in de vermindering van de totale activa en passiva voor dat jaar naar € 673.229 miljoen, vergeleken met € 674.496 miljoen zoals opgenomen in de Jaarstukken van de ECB 2023.

Tot slot wijzigde de ECB in 2024 de weergave van rentebaten (bijv. couponrente) en rentelasten (bijv. amortisatie van agiobedragen) voor posten die geen verband houden met monetairbeleidstransacties. Tot nu toe werden er verschillende manieren toegepast om rentebaten en rentelasten te salderen onder ‘Nettorentebaten’ in de winst- en verliesrekening, afhankelijk van het type transactie. De ECB besloot dat vanaf 2024 de rente die wordt opgebouwd op afzonderlijke instrumenten binnen één balanspost of -portefeuille op nettobasis zou moet worden gepresenteerd onder ofwel ‘Rentebaten’ ofwel ‘Rentelasten’, afhankelijk van het feit of het nettobedrag voor het type instrument of de portefeuille positief of negatief is. Deze weergave wordt geacht de inhoud van de transactie beter weer te geven en tegelijkertijd in overeenstemming te brengen met het salderingsbeginsel dat wordt toegepast voor de rentebaten en -lasten uit activa en passiva in verband met monetairbeleidstransacties.^[45] De vergelijkende cijfers (over 2023) zijn als volgt aangepast:

Diversen

In overeenstemming met artikel 27 van de Statuten van het ESCB, en op aanbeveling van de Raad van Bestuur, heeft de Raad van de Europese Unie de benoeming van Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft, Düsseldorf (Bondsrepubliek Duitsland) tot externe accountant van de ECB voor een eerste termijn goedgekeurd, voor een periode van vijf jaar tot en met het einde van het boekjaar 2022. In 2023 heeft de EU-Raad, op basis van een aanbeveling van de Raad van Bestuur, zijn goedkeuring gehecht aan een verlenging van deze periode met twee extra jaren tot het einde van het boekjaar 2024.

2.4 Toelichting op de balans

Toelichting 1 – Goud en goudvorderingen

Deze post omvat de goudvoorraad van de ECB:

De toename van de waarde in euro’s van de goudvoorraad van de ECB was toe te schrijven aan de stijging van de marktprijs van goud uitgedrukt in euro's (zie onder ‘Goud en in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ en toelichting 15 ‘Herwaarderingsrekeningen’).

Toelichting 2 – Vorderingen op niet-ingezetenen en ingezetenen van het eurogebied, luidende in vreemde valuta

Toelichting 2.1 – Vorderingen op het IMF

Deze post omvat de door de ECB aangehouden bijzondere trekkingsrechten (special drawing rights – SDR’s); per 31 december 2024 bedroegen deze € 2.227 miljoen (2023: € 2.083 miljoen). De aangehouden bijzondere trekkingsrechten vormen het resultaat van een door de ECB met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) gesloten vrijwillige handelsregeling, waarbij het IMF wordt gemachtigd namens de ECB SDR’s te kopen en te verkopen tegen euro’s, zulks met inachtneming van minimum- en maximumposities. Voor verslaggevingsdoeleinden worden SDR’s behandeld als een vreemde valuta (zie onder ‘Goud en in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’). De door de ECB aangehouden SDR’s zijn in 2024 toegenomen als gevolg van de gedurende het jaar verdiende rentebaten. Daarnaast droeg de waardestijging van de SDR ten opzichte van de euro in 2024 eveneens bij aan de gestegen waarde in euro's van deze positie.

Toelichting 2.2 – Tegoeden bij banken en beleggingen in effecten, externe leningen en overige externe activa; en vorderingen op ingezetenen van het eurogebied, luidende in vreemde valuta

Deze twee posten bestaan uit tegoeden bij banken en in vreemde valuta luidende leningen, en beleggingen in effecten luidende in Amerikaanse dollars, Japanse yens en Chinese renminbi’s.

De stijging van het totaal van deze posten in 2024 was voornamelijk het gevolg van de waardestijging van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro en de herinvestering van inkomsten uit de deviezenportefeuille, vooral de portefeuille Amerikaanse dollars.

De samenstelling van de door de ECB aangehouden nettoposities in vreemde valuta^[46] luidde als volgt:

Er vond in 2024 geen valutamarktinterventie plaats.

Toelichting 3 – Overige vorderingen op kredietinstellingen in het eurogebied, luidende in euro

Per 31 december 2024 bestond deze post uit rekening-courantsaldi ten opzichte van ingezetenen van het eurogebied ten bedrage van € 2 miljoen (2023: € 17 miljoen).

Toelichting 4 – Effecten uitgegeven door ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro

Toelichting 4.1 – Voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten

Per 31 december 2024 bestond deze post uit schuldbewijzen die door de ECB werden aangekocht in het kader van het programma voor de effectenmarkten (securities markets programme – SMP), het derde programma voor de aankoop van gedekte obligaties (covered bond purchase programmes – CBPP3), het programma voor de aankoop van effecten op onderpand van activa (asset-backed securities purchase programme – ABSPP), het aankoopprogramma voor door de publieke sector uitgegeven schuldbewijzen (public sector purchase programme – PSPP) en het pandemie-noodaankoopprogramma (pandemic emergency purchase programme – PEPP).

In 2024 nam de portefeuille van het programma voor de aankoop van activa (asset purchase programme – APP)^[47] verder af, aangezien het Eurosysteem in juli 2023 is gestopt met de herinvestering van de aflossingen op effecten die de vervaldatum hebben bereikt.^[48]

Wat het PEPP^[49] betreft, bleef het Eurosysteem, na een besluit van de Raad van Bestuur in december 2023^[50], in de eerste helft van 2024 de aflossingen op effecten die de vervaldatum hebben bereikt, volledig herinvesteren. Gedurende de tweede helft van het jaar nam de PEPP-portefeuille iedere maand met een gemiddelde van € 7,5 miljard af, aangezien het Eurosysteem niet alle aflossingen op effecten die de vervaldag hadden bereikt, heeft herbelegd. Herinvesteringen in het kader van het PEPP werden eind 2024 beëindigd.

De in het kader van deze programma’s door de ECB aangekochte schuldbewijzen worden opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen (zie onder ‘Effecten’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

De geamortiseerde kostprijs van de door de ECB aangehouden schuldbewijzen en de marktwaarde^[51] ervan (die niet in de balans of de winst-en-verliesrekening wordt opgenomen, maar die uitsluitend voor vergelijkingsdoeleinden wordt verschaft) luidden als volgt:

De mutaties gedurende het jaar in de geamortiseerde kostprijs van de door de ECB aangehouden schuldbewijzen waren als volgt:

De Raad van Bestuur beoordeelt regelmatig de financiële risico’s die zijn verbonden aan de effecten die op grond van deze programma’s worden aangehouden.

In dit kader wordt er jaarlijks op basis van gegevens per jaareinde getoetst of er sprake is van een bijzondere waardevermindering (impairment test); deze toetsen worden door de Raad van Bestuur goedgekeurd. Deze toetsen, die voor elk programma afzonderlijk worden uitgevoerd, omvatten een beoordeling van indicatoren die op een bijzondere waardevermindering wijzen. Voor zover van dergelijke indicatoren sprake is, wordt een nadere analyse uitgevoerd om te bevestigen dat de kasstromen van de onderliggende effecten niet worden geraakt door een gebeurtenis die tot het opnemen van een waardeverminderingsverlies zou leiden. De uitkomsten van de toetsen van dit jaar gaven de ECB geen aanleiding om in 2024 verliezen te verantwoorden op de in de monetairbeleidsportefeuilles opgenomen schuldbewijzen.

De geamortiseerde kostprijs^[52] van de door het Eurosysteem aangehouden effecten luidde als volgt:

Toelichting 5 – Vorderingen binnen het Eurosysteem

Toelichting 5.1 – Vorderingen uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem

Deze post bestaat uit de vorderingen van de ECB ten opzichte van de NCB’s van het eurogebied uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem (zie ‘Bankbiljetten in omloop’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’). Per 31 december 2024 bedroeg het totaal € 127.067 miljoen (2023: € 125.378 miljoen). De rentevergoeding op deze vorderingen in 2024 werd op dagelijkse basis berekend tegen de laatst beschikbare rentevoet die het Eurosysteem hanteert bij zijn tenders voor basisherfinancieringstransacties (zie toelichting 24.2 ‘Rentebaten uit de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem’ en toelichting 34 ‘Wijziging in de rentevergoeding van tegoeden binnen het Eurosysteem’).

Toelichting 6 – Overige activa

Toelichting 6.1 – Materiële en immateriële vaste activa

Deze post omvat het volgende:

Aan het einde van het jaar is getoetst of het hoofdgebouw van de ECB en de geactiveerde gebruiksrechten van gehuurde kantoorgebouwen een bijzondere waardevermindering hadden ondergaan; er werd geen bijzonder waardeverminderingsverlies geconstateerd.

Toelichting 6.2 – Overige financiële activa

Deze post bestaat vooral uit de eigenmiddelenportefeuille van de ECB die hoofdzakelijk wordt gebruikt voor het beleggen van het gestorte kapitaal van de ECB en bedragen die zijn opzijgezet in de reserves en de voorziening voor financiële risico's. Deze post omvat onder meer een belang van 3.211 aandelen in de Bank voor Internationale Betalingen (BIB) tegen een verwervingsprijs van € 42 miljoen en overige rekeningen-courant, luidende in euro.

De samenstelling van deze post luidde als volgt:

De nettostijging van deze post in 2024 was voornamelijk het gevolg van de herinvestering van de rentebaten uit de eigenmiddelenportefeuille van de ECB.

Toelichting 6.3 – Herwaarderingsverschillen op instrumenten buiten de balans

Deze post bestaat uit mutaties in de waardering van de per 31 december 2024 uitstaande valutaswap- en valutatermijntransacties (zie toelichting 21, ‘Valutaswaps en valutatermijntransacties’). Deze waarderingsveranderingen bedroegen € 681 miljoen (2023: € 552 miljoen). Deze zijn het gevolg van de omrekening van dergelijke transacties naar eurobedragen tegen de valutakoers op de balansdatum, vergeleken met de eurobedragen voortvloeiend uit de omrekening van de transacties tegen de gemiddelde kostprijs van de desbetreffende vreemde valuta op die datum (zie onder ‘Niet in de balans opgenomen instrumenten’ en ‘Goud en in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

Toelichting 6.4 – Overlopende activa

Deze post omvat het volgende:

Per 31 december 2024, omvatte deze post eveneens nog van NCB’s van het eurogebied te ontvangen rente op TARGET-saldi over december 2024 (zie toelichting 12.2 ‘Verplichtingen uit hoofde van TARGET (netto)’) en van NCB’s van het eurogebied te ontvangen rente voor het laatste kwartaal van 2024 met betrekking tot de vorderingen van de ECB uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem (zie toelichting 5.1 ‘Vorderingen uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem’). Deze bedragen zijn in januari 2025 afgewikkeld.

Deze post omvatte ook de nog te ontvangen couponrente op effecten (waaronder bij aankoop meegekochte uitstaande rente) (zie toelichting 2.2 ‘Tegoeden bij banken en beleggingen in effecten, externe leningen en overige externe activa; en vorderingen op ingezetenen van het eurogebied, luidende in vreemde valuta’, toelichting 4 ‘Effecten uitgegeven door ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’, en toelichting 6.2 'Overige financiële activa’).

De opgebouwde baten in verband met toezichtstaken zijn de te ontvangen toezichtsvergoedingen voor de vergoedingsperiode 2024. Dit bedrag zal in 2025 worden geïnd (zie toelichting 27 ‘Nettobaten uit vergoedingen en provisies’).^[53]

De rest van deze post bestond hoofdzakelijk uit i) toegerekende baten uit ESCB-projecten en operationele diensten (zie toelichting 29 ‘Overige baten’); ii) opgebouwde rente op overige financiële instrumenten; en iii) diverse vooruitbetalingen.

Toelichting 6.5 – Diversen

Deze post bedroeg per 31 december 2024 € 53 miljoen (2023: € 88 miljoen) en omvat voornamelijk saldi ten bedrage van € 24 miljoen (2023: € 28 miljoen) met betrekking tot per 31 december 2024 uitstaande valutaswap- en valutatermijntransacties (zie toelichting 21 ‘Valutaswaps en valutatermijntransacties’). Deze saldi houden verband met de omrekening van dergelijke transacties naar eurobedragen tegen de gemiddelde kostprijs van de desbetreffende valuta op de balansdatum, vergeleken met de oorspronkelijk verwerkte eurobedragen van de transacties (zie ‘Niet in de balans opgenomen instrumenten’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

Deze post omvatte ook vorderingen met betrekking tot ESCB-projecten en operationele diensten (zie toelichting 29 ‘Overige baten’) en saldi in verband met terugvorderbare belasting toegevoegde waarde.

Toelichting 7 – Bankbiljetten in omloop

Deze post bestaat uit het aandeel van de ECB (8%) in de totale waarde van de eurobankbiljetten in omloop (zie onder ‘Bankbiljetten in omloop’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’), dat per 31 december 2024 € 127.067 miljoen bedroeg (2023: € 125.378 miljoen).

Toelichting 8 – Overige verplichtingen aan kredietinstellingen in het eurogebied, luidende in euro

De centrale banken van het Eurosysteem hebben de mogelijkheid om bij hun transacties in het kader van het PSPP en bij de uitlening van door de overheidssector uitgegeven effecten in het kader van het PEPP geldmiddelen als zekerheid te accepteren zonder dat deze verplicht moeten worden herbelegd. Deze transacties worden voor de ECB via een gespecialiseerde instelling uitgevoerd.

Per 31 december 2024 bedroeg het uitstaande saldo uit dergelijke uitleningstransacties met kredietinstellingen in het eurogebied in totaal € 2.388 miljoen (2023: € 4.699 miljoen). De als zekerheid ontvangen geldmiddelen werden overgeboekt naar TARGET-rekeningen. Aangezien deze aan het einde van het jaar nog onbelegd waren, werden deze transacties op de balans verwerkt (zie onder ‘Transacties met wederinkoop’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ en toelichting 18 ‘Programma’s voor effectenuitlening’).^[54]

Toelichting 9 – Verplichtingen aan overige ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro

Toelichting 9.1 – Overheid

Per 31 december 2024 bestond deze post uit deposito’s van de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (European Financial Stability Facility – EFSF) en bedroeg € 73 miljoen (2023: € 143 miljoen). Eind 2023 omvatte het ook deposito’s van het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM). In overeenstemming met artikel 21 van de Statuten van het ESCB mag de ECB als fiscaal agent optreden ten behoeve van instellingen, organen of instanties van de Unie, centrale overheden, regionale, lokale of andere overheden, overheidsinstanties, andere publiekrechtelijke lichamen of openbare bedrijven van de lidstaten.

Toelichting 9.2 – Overige verplichtingen

Deze post bestaat uit saldi van aangesloten systemen in het eurogebied^[55] die via de TARGET-ECB-component aan TARGET zijn gekoppeld. Per 31 december 2024 bedroeg het totaal € 24.482 miljoen (2023: € 20.479 miljoen).

Toelichting 10 – Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro

Deze post omvat het volgende:

Per 31 december 2024 bestond de grootste component van deze post uit deposito’s die door de ECB werden geaccepteerd in haar rol van fiscaal agent voor de Europese Commissie, in verband met het beheer van door de EU opgenomen en verstrekte leningen (zie toelichting 22 ‘Beheer van opgenomen en verstrekte leningen’).

De post omvatte ook TARGET-saldi, bestaande uit saldi van NCB’s buiten het eurogebied ten opzichte van de ECB (zie ‘Saldi binnen het ESCB/saldi binnen het Eurosysteem’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’) en saldi van de buiten het eurogebied aangesloten systemen die via de TARGET-ECB-component aan TARGET zijn gekoppeld.

Daarnaast omvatte deze post saldi uit hoofde van uitstaande PSPP- en publieke PEPP-effectenuitleningstransacties met kredietinstellingen buiten het eurogebied. De als zekerheid ontvangen geldmiddelen werden overgeboekt naar TARGET-rekeningen. Aangezien deze aan het einde van het jaar nog onbelegd waren, werden deze transacties op de balans verwerkt (zie onder ‘Transacties met wederinkoop’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ en toelichting 18 ‘Programma’s voor effectenuitlening’).

Het restant van deze post omvatte een saldo dat voortvloeit uit de permanente wederzijdse valutaregeling met het Federal Reserve System. In het kader van deze regeling verstrekt de Federal Reserve Bank of New York door middel van swaptransacties Amerikaanse dollars aan de ECB, met als doel om kortetermijnliquiditeit in Amerikaanse dollars aan tegenpartijen van het Eurosysteem te verstrekken. Tegelijkertijd verricht de ECB back-to-backswaptransacties met NCB's van het eurogebied, die de resulterende middelen aanwenden om met tegenpartijen van het Eurosysteem in Amerikaanse dollars luidende liquiditeitsverschaffende transacties uit te voeren in de vorm van transacties met wederinkoop. De back-to-backswaptransacties resulteren in saldi binnen het Eurosysteem tussen de ECB en de NCB’s van het eurogebied. Bovendien resulteren de door de ECB uitgevoerde swaptransacties met de Federal Reserve Bank of New York en de NCB’s van het eurogebied in termijnvorderingen en -verplichtingen die op buitenbalansrekeningen worden geregistreerd (zie toelichting 21 ‘Valutaswaps en valutatermijntransacties’).

Toelichting 11 – Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in vreemde valuta

Toelichting 11.1 – Deposito’s, tegoeden en overige verplichtingen

Per 31 december 2024 waren er geen saldi op deze post. Eind 2023 bestond deze post uit een verplichting ten opzichte van een niet-ingezetene van het eurogebied ten bedrage van € 24 miljoen in het kader van het beheer van de externe reserves van de ECB.

Toelichting 12 – Vorderingen binnen het Eurosysteem

Toelichting 12.1 – Verplichtingen uit hoofde van de overdracht van externe reserves

Dit zijn de verplichtingen aan de NCB's van het eurogebied uit hoofde van de overdracht van externe reserves aan de ECB wanneer deze NCB’s toetreden tot het Eurosysteem. In overeenstemming met artikel 30.2 van de Statuten van het ESCB worden deze bijdragen vastgesteld naar rato van de aandelen van NCB's in het geplaatste kapitaal van de ECB.

De vijfjaarlijkse aanpassing van de weging van de NCB’s in de kapitaalverdeelsleutel van de ECB, die plaatsvond op 1 januari 2024, resulteerde in een afname van het aandeel van de NCB’s van het eurogebied in het geplaatste kapitaal van de ECB (zie toelichting 16 ‘Kapitaal en reserves’). Dit heeft per 1 januari 2024 geleid tot een afname van deze verplichtingen van € 109 miljoen. Dit bedrag werd daarom terugbetaald aan de NCB's in het eurogebied.

De vergoeding over deze verplichtingen werd in 2024 op dagelijkse basis bepaald tegen de laatst beschikbare rentevoet die het Eurosysteem hanteert bij zijn tenders voor basisherfinancieringstransacties, gecorrigeerd vanwege een nulrendement op de goudcomponent (zie toelichting 24.3 ‘Remuneratie van vorderingen van NCB's in verband met overgedragen externe reserves’ en toelichting 34 ‘Wijziging in de rentevergoeding van tegoeden binnen het Eurosysteem’).

Toelichting 12.2 – Verplichtingen uit hoofde van TARGET (netto)

Deze post bestond uit de TARGET-saldi van de NCB’s van het eurogebied ten opzichte van de ECB (zie onder ‘Saldi binnen het ESCB/saldi binnen het Eurosysteem’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

De daling van de netto TARGET-verplichting was voornamelijk toe te schrijven aan de instroom van kasmiddelen als gevolg van (i) de aflopende effecten in het kader van het APP en het PEPP, die via TARGET-rekeningen werden afgewikkeld en slechts gedeeltelijk werden gecompenseerd door de herinvesteringen in het kader van het PEPP (zie toelichting 4 ‘Effecten uitgegeven door ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’) en (ii) hogere deposito’s die door de ECB werden geaccepteerd in haar rol van fiscaal agent voor de Europese Commissie, in verband met het beheer van door de EU opgenomen en verstrekte leningen (zie toelichting 10 ‘Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’). De invloed van deze factoren werd gedeeltelijk gecompenseerd door de kasuitstroom als gevolg van de rentelasten op de netto TARGET-verplichting van de ECB (zie toelichting 24.5 ‘Nettorentelasten uit de aan/van de NCB’s verschuldigde TARGET-saldi‘).

Met uitzondering van de saldi die voortvloeien uit back-to-backswaptransacties in verband met in Amerikaanse dollars luidende liquiditeitsverschaffende transacties, werd de vergoeding over door de NCB’s van het eurogebied ten opzichte van de ECB aangehouden TARGET-posities in 2024 op dagelijkse basis berekend tegen de laatst beschikbare rentevoet die het Eurosysteem hanteert bij zijn tenders voor basisherfinancieringstransacties (zie toelichting 24.5 ‘Nettorentelasten uit de aan/van de NCB’s verschuldigde TARGET-saldi’ en toelichting 34 ‘Wijziging in de rentevergoeding van tegoeden binnen het Eurosysteem’).

Toelichting 12.3 – Overige verplichtingen binnen het Eurosysteem (netto)

Per 31 december 2024 bedroeg deze post € 40 miljoen (2023: € 40 miljoen). De overige verplichtingen binnen het Eurosysteem bestonden voornamelijk uit deposito’s die door de ECB werden geaccepteerd in haar rol van fiscaal agent voor de Europese Commissie, in verband met het beheer van door de EU opgenomen en verstrekte leningen (zie onder 22 ‘Beheer van opgenomen en verstrekte leningen’).

Toelichting 13 – Overige verplichtingen

Toelichting 13.1 – Herwaarderingsverschillen op instrumenten buiten de balans

Per 31 december 2024 waren er geen saldi op deze post. Eind 2023 bestond deze post bestaat voornamelijk uit de waarderingsveranderingen in de per 31 december 2023 uitstaande valutaswap- en valutatermijntransacties (zie toelichting 21 ‘Valutaswaps en valutatermijntransacties’). Deze waarderingsveranderingen bedroegen € 68 miljoen. Deze zijn het gevolg van de omrekening van dergelijke transacties naar eurobedragen tegen de valutakoers op de balansdatum, vergeleken met de eurobedragen voortvloeiend uit de omrekening van de transacties tegen de gemiddelde kostprijs van de desbetreffende vreemde valuta op die datum (zie onder ‘Niet in de balans opgenomen instrumenten’ en ‘Goud en in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

Toelichting 13.2 – Overlopende passiva

Deze post omvat het volgende:

Per 31 december 2024 waren de twee belangrijkste componenten van deze post de nog te betalen rente aan de NCB’s op TARGET-saldi voor december 2024 (zie toelichting 10 ‘Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’ en toelichting 12.2 ‘Verplichtingen uit hoofde van TARGET (netto)’ en de aan de NCB’s van het eurogebied voor 2024 verschuldigde rente over hun vorderingen in verband met aan de ECB overgedragen externe reserves (zie toelichting 12.1 ‘Verplichtingen uit hoofde van de overdracht van externe reserves’). Deze bedragen zijn in januari 2025 afgewikkeld.

Deze post omvatte ook de nog te betalen opgebouwde rente op door de ECB geaccepteerde deposito’s in haar rol van fiscaal agent (zie onder 9.1 ‘Overheid’, onder 10 ‘Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’ en onder 12.3 ‘Overige verplichtingen binnen het Eurosysteem (netto)’).

De rest van deze post omvatte voornamelijk i) de nog te betalen opgebouwde rente op saldi van aangesloten systemen in het eurogebied die via de TARGET-ECB-component aan TARGET zijn gekoppeld (zie toelichting 9.2 ‘Overige verplichtingen’); en ii) diverse overlopende posten.

Toelichting 13.3 – Diversen

Per 31 december 2024 bedroeg deze post € 1.327 miljoen (2023: € 1.401 miljoen). Het totaal omvatte saldi ten bedrage van € 574 miljoen (2023: € 635 miljoen) in verband met per 31 december 2024 uitstaande valutaswap- en valutatermijntransacties (zie toelichting 21 ‘Valutaswaps en valutatermijntransacties’). Deze saldi houden verband met de omrekening van dergelijke transacties naar eurobedragen tegen de gemiddelde kostprijs van de desbetreffende valuta op de balansdatum, vergeleken met de oorspronkelijk verwerkte eurobedragen van de transacties (zie ‘Niet in de balans opgenomen instrumenten’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

Deze post omvatte tevens een leaseverplichting van € 110 miljoen (2023: € 117 miljoen) (zie ‘Leasing’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’).

Daarnaast omvatte deze post de nettoverplichting uit hoofde van DB-regelingen van de ECB in verband met de vergoedingen na uitdiensttreding en overige langetermijnbeloningen van haar personeel^[56], de directieleden en de bij de ECB werkzame leden van de Raad van Toezicht.

Vergoedingen na uitdiensttreding en overige langetermijnbeloningen

Balans
De in de balans opgenomen bedragen onder ‘Diversen’ (passiva) met betrekking tot uitkeringen na uitdiensttreding en andere langetermijnpersoneelsbeloningen luiden als volgt:

In 2024 omvatte de brutoverplichting (contante waarde) uit hoofde van DB-regelingen ten behoeve van de medewerkers ten bedrage van € 2.712 miljoen (2023: € 2.458 miljoen) niet-kapitaalgedekte verplichtingen ten bedrage van € 293 miljoen (2023: € 278 miljoen) met betrekking tot vergoedingen na uitdiensttreding (anders dan pensioenen) en andere langetermijnbeloningen. De contante waarde van de brutoverplichting uit hoofde van DB-regelingen ten behoeve van de directieleden en de leden van de Raad van Toezicht van € 37 miljoen (2023: € 35 miljoen) betreft uitsluitend niet door kapitaal gedekte regelingen voor vergoedingen na uitdiensttreding en andere langetermijnbeloningen.

Herberekeningen betreffende de nettoverplichting van de ECB uit hoofde van DB-regelingen voor vergoedingen na uitdiensttreding worden in de balans opgenomen onder ‘Herwaarderingsrekeningen’. In 2024 beliepen de herberekeningswinsten onder die post € 416 miljoen (2023: € 238 miljoen) (zie toelichting 15 ‘Herwaarderingsrekeningen’).

Mutaties in de brutoverplichting uit hoofde van DB-regelingen, fondsbeleggingen en herberekeningsresultaten
De mutaties in de contante waarde van de brutoverplichting uit hoofde van DB-regelingen luidden als volgt:

De pensioenkosten van verstreken diensttijd in 2024 hadden betrekking op de huidige premiebetalers en gepensioneerden en vloeiden voort uit een wijziging van de regels voor de pensioenregelingen van de ECB in 2024, volgens welke de jaarlijkse verhoging van de pensioenen vanaf 2026 in overeenstemming wordt gebracht met de jaarlijkse algemene salarisaanpassingen voor ECB-personeelsleden.

De herberekeningswinsten op de verplichting uit hoofde van DB-regelingen in 2024 waren hoofdzakelijk het gevolg van de stijging van de voor de actuariële waardering gehanteerde disconteringsvoet van 3,4% in 2023 naar 3,6% in 2024 en van de verandering in demografische veronderstellingen.

Het mutatieoverzicht van de reële waarde van de fondsbeleggingen ter dekking van toegezegde (pensioen)uitkeringen aan medewerkers luidde als volgt:

De herberekeningswinst op de fondsbeleggingen in 2024 is het gevolg van het feit dat het werkelijke rendement op de fondsbeleggingen hoger was dan de verwachte rentebaten uit de beleggingen (op basis van een veronderstelde disconteringsvoet van 3,4%).

Het mutatieoverzicht van de herberekeningsresultaten luidde als volgt:

Winst-en-verliesrekening
De in de winst-en-verliesrekening opgenomen bedragen luidden als volgt:

De in de winst-en-verliesrekening opgenomen bedragen voor de aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten, rentekosten op de verplichting en rentebaten uit fondsbeleggingen, worden geraamd aan de hand van de percentages die in het voorgaande jaar werden toegepast. De voor de actuariële waardering gehanteerde disconteringsvoet daalde van 3,9% in 2022 tot 3,4% in 2023, wat in 2024 tot hogere aan het dienstjaar toegerekende kosten heeft geleid. De rentelasten op de verplichting en de rentebaten op de fondsbeleggingen stegen eveneens doordat het effect van de lagere disconteringsvoet door hogere saldi werd gecompenseerd.

De kosten van verstreken diensttijd in verband met de gewijzigde regels van de pensioenregelingen voor de ECB in 2024 zijn volledig opgenomen in de winst- en verliesrekening van het jaar waarin het besluit tot wijziging werd genomen.

Belangrijke veronderstellingen
Bij de totstandkoming van de waarderingen waarnaar in deze toelichting wordt verwezen, hebben de onafhankelijke actuarissen veronderstellingen gehanteerd die door de directie zijn goedgekeurd ten behoeve van de administratieve verwerking en de vermelding in de toelichting. De belangrijkste veronderstellingen die zijn gehanteerd voor het berekenen van de verplichting uit hoofde van vergoedingen na uitdiensttreding en andere langetermijnbeloningen luidden als volgt:

Toelichting 14 – Voorzieningen

Toelichting 14.1 – Overige voorzieningen

Per 31 december 2024 omvatte deze post administratieve voorzieningen voor een bedrag van € 72 miljoen (2023: € 67 miljoen).

Toelichting 15 – Herwaarderingsrekeningen

Deze post bestaat voornamelijk uit de herwaarderingssaldi uit hoofde van de positieve ongerealiseerde resultaten uit activa, verplichtingen en buiten de balans verantwoorde instrumenten (zie onder Goud en in vreemde valuta luidende activa en verplichtingen’, ‘Effecten’, ‘Resultaatbepaling’ en ‘Niet in de balans opgenomen instrumenten’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’). Deze post omvat tevens herberekeningen van de nettoverplichting van de ECB voor vergoedingen na uitdiensttreding (zie onder ‘Vergoedingen na uitdiensttreding en overige langetermijnbeloningen’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ en toelichting 13.3 ‘Diversen’).

De herwaarderingsrekeningen namen in 2024 in omvang toe, voornamelijk als gevolg van de stijging van de marktprijs van goud uitgedrukt in euro’s. Ook de herwaarderingsrekeningen met betrekking tot vreemde valuta namen in omvang toe, voornamelijk door de waardestijging van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro.

Voor de herwaardering per jaareinde zijn de onderstaande wisselkoersen en goudprijs gebruikt:

Toelichting 16 – Kapitaal en reserves

Toelichting 16.1 – Kapitaal

Kapitaalverdeelsleutel gewijzigd
Op grond van artikel 29 van de statuten van het ESCB wordt de weging van de NCB’ s in de verdeelsleutel voor de inschrijving op het kapitaal van de ECB iedere vijf jaar aangepast.^[57] Op 1 januari 2024 gebeurde dat voor de vijfde maal sinds de oprichting van de ECB.

Het gestorte kapitaal van de ECB
Het volgestorte kapitaal van de ECB is op 1 januari 2024 met € 23 miljoen afgenomen. Dit is het gevolg van de totale afname van de weging van de gezamenlijke NCB's in het eurogebied (die hun aandeel in het kapitaal van € 10.825 miljoen van de ECB volstorten) in de kapitaalverdeelsleutel van de ECB met 0,2200 procentpunt, en de overeenkomstige toename van de weging van de NCB's buiten het eurogebied (die slechts 3,75% van hun bijdragen volstorten).

Onderstaande tabel toont de wijzigingen in de kapitaalverdeelsleutel, het geplaatste kapitaal en het gestorte kapitaal:

De NCB's van het eurogebied hebben hun aandeel in het geplaatste kapitaal volgestort.

De NCB's buiten het eurogebied moeten 3,75% van hun aandeel in het geplaatste kapitaal van de ECB storten als bijdrage in de operationele kosten van de ECB. NCB's die niet tot het eurogebied behoren, hebben geen recht op een aandeel in de te verdelen winst van de ECB; evenmin hoeven zij eventuele verliezen van de ECB te dekken.

Toelichting 17 - Overgedragen geaccumuleerde verliezen

Per 31 december 2024 bedroeg deze post € 1.266 miljoen (2023: nul). De post omvatte het verlies van de ECB over 2023. Dat verlies is bij besluit van de Raad van Bestuur op de balans van de ECB opgenomen en wordt verrekend met toekomstige winsten.

2.5 Niet in de balans opgenomen instrumenten

Toelichting 18 – Programma’s voor effectenuitlening

Voor het beheer van haar eigenmiddelenportefeuille beschikt de ECB onder andere over een effectenuitleningsprogramma. Daartoe heeft de ECB een overeenkomst met een gespecialiseerde instelling gesloten die namens de ECB effectenuitleningstransacties verricht. Daarnaast heeft de ECB, in overeenstemming met besluiten van de Raad van Bestuur, voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten beschikbaar gesteld voor uitleningstransacties.^[58]

Afhankelijk van het ontvangen onderpand worden effectenuitleningstransacties opgenomen in (i) niet op de balans opgenomen rekeningen, bij transacties tegen onderpand van effecten, of (ii) op de balans opgenomen rekeningen, wanneer de transacties worden uitgevoerd tegen geldmiddelen die aan het einde van het jaar nog niet zijn belegd (zie toelichting 8 'Overige verplichtingen aan kredietinstellingen in het eurogebied, luidende in euro' en toelichting 10 'Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro').

De marktwaarde van de uitgeleende effecten en het bijbehorende onderpand was als volgt:

Toelichting 19 – Rentefutures

De volgende transacties, omgerekend tegen valutakoersen per jaareinde, stonden ultimo jaar uit:

Deze transacties werden verricht in het kader van het beheer van de externe reserves van de ECB.

Toelichting 20 – Termijntransacties in effecten

Per 31 december 2024 waren er geen uitstaande termijntransacties in effecten. Per ultimo 2023 daarentegen stonden termijnaankopen en -verkopen van effecten uit, beide ten bedrage van € 45 miljoen, omgerekend tegen valutakoersen per jaareinde:

Deze transacties werden verricht in het kader van het beheer van de externe reserves van de ECB.

Toelichting 21 – Valutaswaps en valutatermijntransacties

Beheer van de externe reserves
In het kader van het beheer van de externe reserves van de ECB werden valutaswap- en valutatermijntransacties verricht. De volgende, uit deze transacties resulterende vorderingen en verplichtingen, omgerekend tegen valutakoersen per jaareinde, stonden ultimo jaar uit:

Liquiditeitsverschaffende swapovereenkomsten
De ECB maakt deel uit van een netwerk van swapovereenkomsten tussen centrale banken en heeft wederzijdse swapovereenkomsten gesloten met de Bank of Canada, de Bank of England, de Bank of Japan, het Federal Reserve System en de Zwitserse centrale bank. Ze heeft ook een wederzijdse swaplijn met de People’s Bank of China. Middels deze swapovereenkomsten kan (i) liquiditeit worden verstrekt aan banken van het eurogebied in alle valuta's van de centrale banken hierboven, of (ii) liquiditeit in euro worden verstrekt aan financiële instellingen in de rechtsgebieden van de bovenstaande centrale banken. Verder zijn swapovereenkomsten gesloten met Danmarks Nationalbank en Sveriges Riksbank voor de verstrekking van liquiditeit in euro aan financiële instellingen in hun rechtsgebieden. Doel van deze overeenkomsten is spanningen op de internationale financieringsmarkten te verlichten en de risico’s van negatieve feedbackloops tot een minimum te beperken.^[59]

In verband met de verstrekking van liquiditeit in Amerikaanse dollars aan tegenpartijen van het Eurosysteem was er sprake van in Amerikaanse dollars luidende vorderingen en verplichtingen met een vervaldatum in 2025 (zie toelichting 10, ‘Verplichtingen aan niet-ingezetenen van het eurogebied, luidende in euro’).

Toelichting 22 – Beheer van opgenomen en verstrekte leningen

Ook in 2024 was de ECB verantwoordelijk voor het beheer van de rekeningen en de verwerking van betalingen in verband met de krediettransacties van de EU in het kader van de faciliteit voor financiële ondersteuning op middellange termijn, het Europees financieel stabilisatiemechanisme en de leningsovereenkomst voor Griekenland.

Vanwege de coronapandemie verstrekte de EU leningen aan de lidstaten krachtens het instrument voor tijdelijke steun om het risico op werkloosheid in noodsituaties te beperken (support to mitigate unemployment risks in an emergency – SURE). De beschikbaarheid van dit instrument eindigde op 31 december 2022, maar de uitgiften in dit kader bestonden uit obligaties met een looptijd van 5 tot 30 jaar.

In 2024 bleef de EU ook financiering in de vorm van niet-terugbetaalbare financiële ondersteuning en steunkrediet aan lidstaten verstrekken in het kader van het Next Generation EU-programma (NGEU), dat is opgezet om het economisch herstel in de EU te ondersteunen en de groene en digitale transitie van de economie van de Unie te faciliteren. De EU verleende in 2024 tevens steun aan Oekraïne, in de vorm van leningen in het kader van de nieuwe verordening betreffende de faciliteit voor Oekraïne, waaronder uitzonderlijke overbruggingsfinanciering, alsook aan de Arabische Republiek Egypte, in de vorm van macrofinanciële bijstand op korte termijn. De ECB ondersteunde de Europese Commissie bij het beheer van de met deze instrumenten gemoeide werkzaamheden.

Bovendien treedt de ECB op als uitbetalende instantie voor de Europese Commissie met betrekking tot de nieuwe EU-uitgiftedienst, die in januari 2024 van start is gegaan.

In 2024 heeft de ECB betalingen in verband met alle bovengenoemde transacties verwerkt.

Toelichting 23 – Voorwaardelijke verplichtingen uit hoofde van lopende rechtsgedingen

Tegen de ECB zijn rechtszaken aangespannen met betrekking tot de uitoefening van haar toezichthoudende taken ten aanzien van Banca Carige S.p.A. (Banca Carige). In twee van deze rechtszaken vorderen aandeelhouders van Banca Carige een financiële vergoeding van de ECB voor de schade die zij stellen te hebben geleden als gevolg van handelingen van de ECB, zowel vermeende nalatigheid als schadelijke handelingen, in verband met de uitoefening van haar toezichthoudende taken ten aanzien van Banca Carige. Een van deze twee zaken werd in eerste aanleg door de ECB gewonnen. De tegenpartij heeft tegen de beslissing van het Gerecht van de EU beroep ingesteld, dat momenteel in behandeling is bij het Hof van Justitie. De andere rechtszaak is nog in behandeling bij het Gerecht. Bij de uitspraak in deze zaak zal onder meer rekening worden gehouden met de uiteindelijke uitkomst van andere, verwante zaken. In één van die zaken heeft het Gerecht van de EU in zijn arrest van 12 oktober 2022 geoordeeld dat het besluit van de ECB om Banca Carige onder tijdelijk bewind te plaatsen, naar Italiaans recht een passende rechtsgrondslag miste. Het Gerecht heeft het besluit van de ECB om Banca Carige onder tijdelijk bewind te plaatsen en de eerste verlenging van de duur van het tijdelijk bewind in 2019 dan ook nietig verklaard. De ECB heeft tegen het arrest van het Gerecht echter beroep ingesteld bij het Hof van Justitie van de EU, dat het arrest nog kan vernietigen. Bovendien worden nog twee andere ECB-besluiten tot verlenging van het tijdelijk bewind momenteel aangevochten in het kader van een beroep tot nietigverklaring, dat nog loopt.

2.6 Toelichting op de winst- en verliesrekening

Toelichting 24 – Nettorentebaten/(-lasten)

Toelichting 24.1 – Nettorentebaten uit deviezenreserves

De nettorentebaten of -lasten in verband met de deviezenreserves van de ECB worden hieronder per type instrument weergegeven:

De nettorentebaten of -lasten in verband met de deviezenreserves van de ECB worden hieronder per valuta weergegeven:

Toelichting 24.2 – Rentebaten uit vorderingen vanwege de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem

In 2024 bedroegen de rentebaten uit het ECB-aandeel van 8% van de totale waarde van de eurobankbiljetten in omloop (zie ‘Bankbiljetten in omloop’ in Paragraaf 2.3 ‘Grondslagen voor de financiële verslaggeving’ en toelichting 5.1 ‘Vorderingen uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem’) € 5.232 miljoen, tegenover € 4.817 miljoen in 2023. De stijging was het gevolg van de hogere gemiddelde rente op de basisherfinancieringstransacties ten opzichte van het voorgaande jaar (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Toelichting 24.3 – Remuneratie van vorderingen van NCB's in verband met overgedragen externe reserves

In 2024 bedroeg de rentevergoeding op de vorderingen van de nationale centrale banken van het eurogebied in verband met de aan de ECB overgedragen externe reserves (zie toelichting 12.1 'Verplichtingen uit hoofde van de overdracht van externe reserves') € 1.448 miljoen (2023: € 1.335 miljoen). De stijging was het gevolg van de hogere gemiddelde rente op de basisherfinancieringstransacties ten opzichte van het voorgaande jaar (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Toelichting 24.4 – Nettorentebaten uit voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten

De nettorentebaten uit voor monetairbeleidsdoeleinden aangehouden effecten luidden als volgt:

Toelichting 24.5 – Nettorentelasten uit van/aan NCB’s verschuldigde TARGET-saldi

Nettorentebaten/(lasten) uit van/aan NCB’s verschuldigde TARGET-saldi luidden als volgt:

De stijging was voornamelijk het gevolg van de hogere gemiddelde rente op de basisherfinancieringstransacties dan in 2023 (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Toelichting 25 – Gerealiseerde winsten/(verliezen) uit financiële transacties

De gerealiseerde winsten/verliezen uit financiële transacties luidden als volgt:

De gerealiseerde nettokoersverliezen omvatten gerealiseerde winsten en verliezen op effecten en rentefutures. De gerealiseerde nettokoersverliezen in 2024 waren voornamelijk het gevolg van de boekhoudkundige behandeling van de afschrijving van agio’s en disagio’s in verband met terugbetalingen van effecten aangehouden in het kader van het ABSPP^[60]. De gerealiseerde nettokoersverliezen werden deels gecompenseerd door gerealiseerde nettovalutakoerswinsten, die grotendeels het gevolg waren van de afwaarderingen per jaareinde van een aantal in Amerikaanse dollars luidende waardepapieren.

In de volgende tabel zijn de gerealiseerde winsten en verliezen uit financiële transacties per valuta en per kwartaal weergegeven:

Toelichting 26 – Afwaarderingen van financiële activa en posities

De samenstelling van de afwaarderingen van financiële activa en posities luidde als volgt:

De marktwaarde van een aantal effecten, met name in de portefeuille Amerikaanse dollars, is gedaald, hand in hand met een stijging van de desbetreffende yields naar het einde van 2024. Dit resulteerde in negatieve ongerealiseerde prijsherwaarderingsresultaten aan het einde van het jaar.

De negatieve ongerealiseerde valutakoersresultaten zijn het gevolg van de afwaardering van de gemiddelde kostprijs van de door de ECB aangehouden Japanse yen naar hun wisselkoers ultimo 2024. Dit hangt samen met de waardedaling van de Japanse yen ten opzichte van de euro sinds de aankopen werden gedaan.

Toelichting 27 – Nettobaten/(-lasten) uit vergoedingen en provisies

De in deze post opgenomen baten omvatten voornamelijk toezichtsvergoedingen. De lasten bestaan hoofdzakelijk uit bewaarvergoedingen.

Baten en lasten in verband met toezichtstaken
De baten in verband met het bankentoezicht bestaan voornamelijk uit de baten uit toezichtsvergoedingen. De ECB brengt bij de onder toezicht staande entiteiten een jaarlijkse vergoeding in rekening ter dekking van haar kosten voor het uitvoeren van de toezichthoudende taken. Op basis van de daadwerkelijke lasten op jaarbasis van de ECB uit hoofde van haar bankentoezichtstaken bedroegen de baten uit toezichtsvergoedingen voor 2024 € 681 miljoen (2023: € 654 miljoen).

Om het bedrag van de te innen toezichtsvergoedingen te bepalen, worden de daadwerkelijk gemaakte kosten op jaarbasis gecorrigeerd voor gerestitueerde bedragen aan en ontvangen bedragen van individuele banken in verband met voorgaande vergoedingsperioden. Er worden ook andere correcties toegepast, onder meer voor ontvangen rente op achterstallige betalingen.^[61] Rekening houdend met een correctie voor ontvangen rente op achterstallige betalingen en nettoterugbetalingen aan individuele banken voor eerdere vergoedingsperioden, komen de in rekening te brengen jaarlijkse toezichtsvergoedingen bij onder toezicht staande entiteiten voor de vergoedingsperiode 2024 uit op nagenoeg hetzelfde bedrag als de daadwerkelijke kosten op jaarbasis van € 681 miljoen^[62] (zie toelichting 6.4 ‘Overlopende activa’). De individuele toezichtsvergoedingen worden in het tweede kwartaal van 2025 gefactureerd.^[63]

De ECB is tevens bevoegd onder toezicht staande entiteiten administratieve sancties op te leggen in verband met het niet-naleven van de toepasselijke EU-bankwetgeving inzake de prudentiële vereisten (met inbegrip van toezichtsbesluiten van de ECB). Bij de berekening van de jaarlijkse toezichtsvergoedingen wordt geen rekening gehouden met de baten uit zulke sancties, noch met de terugbetalingen van dergelijke sanctiegelden indien eerdere sanctiebesluiten worden gewijzigd of nietig verklaard. In plaats daarvan worden de desbetreffende bedragen in de winst-en-verliesrekening van de ECB opgenomen. In 2024 bedroegen de baten in verband met aan onder toezicht staande entiteiten opgelegde sancties € 16 miljoen (2023:€ 18 miljoen).

De baten van de ECB in verband met toezichtstaken waren als volgt samengesteld:

De met het bankentoezicht samenhangende lasten vloeien voort uit het directe toezicht op belangrijke entiteiten, het oversight op het toezicht op minder belangrijke entiteiten en het verrichten van horizontale taken en gespecialiseerde diensten. Hieronder vallen de directe kosten van het bankentoezicht van de ECB en de relevante kosten voor de dienstverlening door ondersteunende functies die noodzakelijk is voor de uitvoering van de toezichtstaken van de ECB, waaronder diensten op het gebied van huisvesting en facilitair beheer, human resources, IT, juridische zaken, audit en administratie, communicatie en vertaling, en overige activiteiten.

De werkelijke kosten van de toezichtstaken van de ECB, die via de jaarlijkse toezichtsvergoedingen voor 2024 worden doorberekend, bedroegen € 681 miljoen (2023: € 654 miljoen). Niet alleen de inflatie droeg bij aan de algehele stijging van deze kosten, maar ook de intensivering van toezichtsinitiatieven naast de hogere kosten in verband met de voortdurende ontwikkelingen en verbeteringen van de IT-systemen voor het bankentoezicht.

Toelichting 28 – Baten uit aandelen en deelnemingen

Deze post omvat het dividend van € 1 miljoen in 2024 (2023: € 1 miljoen) dat werd ontvangen op de aandelen van de ECB in de BIB (zie toelichting 6.2 ‘Overige financiële activa’).

Toelichting 29 – Overige baten

In 2024 bedroegen de overige diverse baten € 119 miljoen (2023: € 72 miljoen). Het totaal kwam voornamelijk tot stand uit bijdragen van de deelnemende NCB’s aan de door de ECB gemaakte kosten in verband met ESCB-projecten en operationele diensten.

Toelichting 30 – Personeelskosten

De samenstelling van de personeelskosten luidde als volgt:

Uitgedrukt in fulltime-equivalenten (fte's)^[64] bedroeg het gemiddeld aantal medewerkers in 2024 4.297 (2023: 4.222), waarvan 386 op managementniveau (2023: 380).

De hogere kosten voor uitkeringen na uitdiensttreding houden verband met een wijziging in de regels voor de pensioenregelingen van de ECB in 2024. Conform de boekhoudregels van de ECB ten aanzien van pensioenen zijn de uit deze wijziging voortvloeiende pensioenkosten van verstreken diensttijd volledig opgenomen in de winst-en-verliesrekening voor 2024, het jaar waarin het besluit werd genomen (zie toelichting 13.3 'Diversen'). De salarissen en toelagen stegen in overeenstemming met het voorziene hogere gemiddelde aantal medewerkers van de ECB en de reguliere salarisaanpassingen.

Beloning van de directie en de Raad van Toezicht
De directieleden en de bij de ECB werkzame leden van de Raad van Toezicht ontvangen een basissalaris en een huisvestingstoelage. In het geval van de president wordt in plaats van een huisvestingstoelage een woning ter beschikking gesteld. Leden van de Raad van Bestuur en de voorzitter van de Raad van Toezicht ontvangen eveneens een representatietoelage. Overeenkomstig de arbeidsvoorwaarden voor de medewerkers van de Europese Centrale Bank komen de leden van de directie en de Raad van Toezicht, afhankelijk van hun individuele omstandigheden, in aanmerking voor een huishoudtoelage, kindertoelage, onderwijstoelage en overige toelagen. Op het salaris wordt een belasting ten gunste van de EU ingehouden, evenals premies voor de pensioenregelingen en de ongevallen- en ziektekostenverzekering. Toelagen zijn onbelastbaar en maken geen deel uit van de pensioengrondslag.

In 2024 waren de basissalarissen van de leden van de directie en de bij de ECB werkzame leden van de Raad van Toezicht (dat wil zeggen exclusief de vertegenwoordigers van de nationale toezichthouders) als volgt:^[65]

De aan de directieleden en de leden van de Raad van Toezicht betaalde toelagen en de bijdragen van de ECB aan hun verzekering voor ziektekosten, langdurige zorg en ongevallen bedroegen in totaal € 1.254.013 (2023: € 1.169.703).

Aan voormalige leden van de directie of van de Raad van Toezicht kunnen gedurende een beperkte periode na het einde van hun ambtsperiode overgangsbetalingen worden gemaakt. In 2024 bedroegen deze betalingen, de daarmee samenhangende toelagen en de bijdrage van de ECB aan de verzekering voor ziektekosten, langdurige zorg en ongevallen in totaal € 552.772 (2023: € 365.864). Dit bedrag was hoger doordat er in 2024 meer voormalige directieleden waren die deze betalingen ontvingen dan in 2023.

De som van aan pensioen gerelateerde uitkeringen, met inbegrip van toelagen na uitdiensttreding, aan voormalige leden van de directie en de Raad van Toezicht of hun nabestaanden en de bijdragen aan hun verzekering voor ziektekosten, langdurige zorg en ongevallen, bedroeg € 2.185.215 (2023: € 2.670.313).^[66] In 2024 omvatte dit bedrag een eenmalige uitkering aan een voormalig directielid bij vertrek, terwijl in 2023 een eenmalige uitkering bij de pensionering van een voormalig directielid werd betaald. Deze betalingen kwamen in de plaats van toekomstige pensioenuitkeringen.

Toelichting 31 – Beheerkosten

De samenstelling van de beheerkosten luidde als volgt:

De stijging van de beheerkosten in 2024 was voornamelijk het gevolg van (i) hogere IT-uitgaven in verband met de digitale transformatie ('IT-kosten'); en (ii) de bijdrage van de ECB aan de uitbreiding van de kinderopvang bij de Europese School van Frankfurt ('Personeelskosten'). De inflatie was ook dit boekjaar van invloed op diverse uitgaven die op deze post worden geboekt.

Toelichting 32 – Diensten van bankbiljettenproductie

In 2024 bedroegen deze kosten € 9 miljoen (2023: € 9 miljoen). Het totaal hield voornamelijk verband met het grensoverschrijdend vervoer van eurobankbiljetten tussen bankbiljettendrukkerijen en de NCB's voor de levering van nieuwe bankbiljetten, evenals tussen de NCB's voor het opheffen van tekorten vanuit overschotvoorraden. Deze kosten worden centraal door de ECB gedragen.

Toelichting 33 – '(Toevoeging)/onttrekking aan risicovoorzieningen’

In 2023 omvatte deze post de volledige vrijval van de voorziening voor financiële risico’s van € 6.620 miljoen ter gedeeltelijke compensatie van verliezen op blootstellingen aan financiële risico’s (zie 'Voorziening voor financiële risico’s' in Paragraaf 2.3 'Grondslagen voor de financiële verslaggeving'). Hierdoor was deze voorziening op 31 december 2023 nihil. In 2024 is niet aan de voorziening toegevoegd.

2.7 Gebeurtenissen na balansdatum

Toelichting 34 – Wijziging in de rentevergoeding van tegoeden binnen het Eurosysteem

Op 13 maart 2024 heeft de Raad van Bestuur een reeks beginselen vastgesteld als leidraad bij de toekomstige implementatie van het monetair beleid. De Raad besloot onder meer ook de monetairbeleidskoers te blijven sturen via de rente op de depositofaciliteit.^[67] Eveneens in dat verband besliste de Raad van Bestuur dat de depositorente vanaf 1 januari 2025 de basis zou worden voor de vergoeding van (i) TARGET-saldi ten opzichte van NCB’s van het eurogebied; (ii) vorderingen uit hoofde van de toedeling van eurobankbiljetten binnen het Eurosysteem; en (ii) verplichtingen uit hoofde van de overdracht van externe reserves.

2.8 Jaarrekening 2020-2024

Balans

Winst- en verliesrekening