PREASÓCÁID

Christine Lagarde, Uachtarán an Bhainc Ceannais Eorpaigh
Luis de Guindos, Leas-Uachtarán an Bhainc Ceannais Eorpaigh

Frankfurt am Main, an 12 Nollaig 2024

Dia daoibh. Cuirim féin agus an Leas-Uachtarán fáilte romhaibh chuig an bpreasócáid.

Chinn an Chomhairle Rialaithe inniu na trí eochair-ráta úis atá ag an mBanc Ceannais Eorpach a ísliú 25 bhonnphointe. Go háirithe, tá an cinneadh an ráta úis ar an tsaoráid taisce a ísliú – an ráta trína stiúraimid seasamh an bheartais airgeadaíochta – bunaithe ar ár measúnú nuashonraithe ar an ionchas boilscithe, ar dhinimic an bhoilscithe fholuitigh agus ar neart tharchur an bheartais airgeadaíochta.

Tá an próiseas díbhoilscithe ar an mbóthar ceart. Measann baill foirne go mbeidh boilsciú príomha ar an meán ag 2.4 faoin gcéad in 2024, 2.1 faoin gcéad in 2025, 1.9 faoin gcéad in 2026 agus 2.1 faoin gcéad in 2027 nuair a thiocfaidh Córas Trádála Astaíochtaí leathnaithe an Aontais i bhfeidhm. Maidir leis an mboilsciú gan fuinneamh agus bia san áireamh, réamh-mheasann an fhoireann gur 2.9 faoin gcéad ar an meán a bheidh ann in 2024, 2.3 faoin gcéad in 2025 agus 1.9 faoin gcéad in 2026 agus 2027 araon.

Tugann an chuid is mó de bhearta an bhoilscithe bhunúsaigh le fios go socróidh boilsciú thart ar an sprioc mheántéarmach dó faoin gcéad atá againn ar bhonn leanúnach. Tá laghdú tagtha ar an mboilsciú intíre ach tá sé fós ard, go príomha toisc go bhfuil pá agus praghsanna in earnálacha áirithe fós an-mhall ag dul in oiriúint don bhorradh a bhí ar bhoilsciú roimhe seo.

Tá coinníollacha maoinithe ag maolú, agus tá na ciorruithe a rinneamar le déanaí ar rátaí úis ag déanamh iasachtaí nua níos saoire de réir a chéile do ghnólachtaí agus do theaghlaigh. Ach tá siad fós daingean toisc go bhfuil ár mbeartas airgeadaíochta sriantach i gcónaí agus tá arduithe ar rátaí úis san am atá thart fós á dtarchur chuig an stoc creidmheasa gan íoc.

Tá an fhoireann ag súil anois le téarnamh eacnamaíoch níos moille ná mar a bhí sna réamh-mheastacháin i mí Mheán Fómhair. Cé gur tháinig méadú ar fhás sa tríú ráithe den bhliain seo, tugann táscairí suirbhé le fios gur mhoilligh sé sa ráithe reatha. Measann an fhoireann go bhfásfaidh an geilleagar 0.7 faoin gcéad sa bhliain 2024, 1.1 faoin gcéad sa bhliain 2025, 1.4 faoin gcéad sa bhliain 2026, agus 1.3 faoin gcéad sa bhliain 2027. Tá an téarnamh réamh-mheasta ag brath go príomha ar ioncaim réadacha atá ag ardú – rud ba cheart a chur ar chumas teaghlach níos mó a chaitheamh – agus ar chumas gnólachtaí tuilleadh infheistíochta a dhéanamh. Le himeacht ama, ba cheart go dtacódh éifeachtaí an bheartais shriantaigh airgeadaíochta, ar éifeachtaí iad atá ag dul i léig de réir a chéile, le méadú ar an éileamh intíre.

Tá rún daingean againn a chinntiú go gcobhsóidh an boilsciú ar bhealach inmharthanach ag ár sprioc mheántéarmach dó faoin gcéad. Leanfaimid cur chuige atá ag brath ar shonraí agus cur chuige cruinniú ar chruinniú chun seasamh iomchuí an bheartais airgeadaíochta a chinneadh. Go háirithe, beidh ár gcinntí faoi rátaí úis bunaithe ar ár measúnú ar an ionchas boilscithe i bhfianaise na sonraí nua eacnamaíochta agus airgeadais, na ndinimicí maidir le boilsciú bunúsach agus neart an tarchuir beartais airgeadaíochta. Nílimid ag déanamh aon ghealltanas fós maidir le treo ar leith rátaí.

Tá na cinntí uile a rinneadh inniu leagtha amach i bpreasráiteas atá ar fáil ar ár suíomh gréasáin.

Tabharfaidh mé cuntas níos mionsonraithe anois ar ár mbarúil faoin bhforás a thiocfaidh ar an ngeilleagar agus ar an mboilsciú, agus ansin míneoimid ár measúnú ar dhálaí airgeadais agus airgeadaíochta.

Gníomhaíocht eacnamaíoch

Tháinig fás 0.4 faoin gcéad ar an ngeilleagar sa tríú ráithe, fás a bhí níos fearr ná mar a bhíothas ag súil leis. Ba é an méadú ar thomhaltas den chuid is mó ba chúis leis an bhfás, rud a léiríonn go páirteach tosca aonuaire a chuir borradh faoin turasóireacht le linn an tsamhraidh, agus gnólachtaí atá ag cur lena bhfardail. Ach tugann an t-eolas is déanaí le fios go bhfuil sé ag cailleadh móimintim. Tugann suirbhéanna le fios go bhfuil déantúsaíocht fós ag crapadh agus go bhfuil fás ar sheirbhísí ag moilliú. Tá gnólachtaí ag coinneáil siar a gcaiteachas infheistíochta i bhfianaise éileamh lag agus ionchas an-éiginnte. Tá onnmhairí lag freisin, agus bíonn sé dúshlánach do roinnt tionscal Eorpach leanúint de bheith iomaíoch.

Tá an margadh saothair athléimneach i gcónaí. D’fhás fostaíocht 0.2 faoin gcéad sa tríú ráithe, arís fás níos airde ná mar a bhíothas ag súil leis. D’fhan an ráta dífhostaíochta ab ísle riamh ag 6.3 faoin gcéad i mí Dheireadh Fómhair. Idir an dá linn, tá an t-éileamh ar shaothar ag laghdú i gcónaí. Tháinig laghdú go dtí 2.5 % ar an ráta folúntais poist sa tríú ráithe, 0.8 pointe céatadáin faoi bhun a bhuaice, agus léiríonn suirbhéanna freisin go bhfuil níos lú post á gcruthú sa ráithe reatha.

Ba cheart go neartódh an geilleagar le himeacht ama, cé go bhfuil sé ag neartú ag ráta níos moille ná mar a bhíothas ag súil leis roimhe seo. Ba cheart go neartódh an méadú ar fhíorphá caiteachas teaghlaigh. Ba cheart go gcuirfeadh creidmheas níos inacmhainne borradh faoin tomhaltas agus faoin infheistíocht. Ar choinníoll nach dtiocfaidh méadú ar an teannas trádála, ba cheart go dtacódh onnmhairí leis an téarnamh de réir mar a bheidh an t-éileamh domhanda ag méadú.

Ba cheart go ndéanfadh beartais fhioscacha agus struchtúracha an geilleagar níos táirgiúla, níos iomaíche agus níos athléimní. Tá sé ríthábhachtach obair leantach a dhéanamh go pras, le beartais struchtúracha nithiúla uaillmhianacha, ar thograí Mario Draghi chun iomaíochas na hEorpa a fheabhsú agus ar thograí Enrico Letta chun an Margadh Aonair a chumhachtú. Is díol sásaimh dúinn measúnú an Choimisiúin Eorpaigh ar phleananna meántéarmacha na rialtas le haghaidh beartais fhioscacha agus struchtúracha, mar chuid de chreat rialachais eacnamaíoch athbhreithnithe an Aontais. Ba cheart do na rialtais díriú anois ar a ngealltanais faoin gcreat sin a chur chun feidhme ina n-iomláine agus gan mhoill. Cuideoidh sé sin le heasnaimh bhuiséid agus cóimheasa fiachais a thabhairt anuas ar bhonn leanúnach, agus tús áite á thabhairt d’athchóirithe a chuireann leis an bhfás agus don infheistíocht ag an am céanna.

Boilsciú

Mhéadaigh boilsciú bliantúil go dtí 2.3 faoin gcéad i mí na Samhna, de réir thobmheastachán Eurostat, ó 2.0 faoin gcéad i mí Dheireadh Fómhair. Bhíothas ag súil leis an méadú agus léiríodh leis go príomha bunéifeacht aníos a bhaineann le fuinneamh. Tháinig laghdú 2.8 faoin gcéad ar bhoilsciú praghsanna bia agus laghdú 3.9 faoin gcéad ar bhoilsciú seirbhísí. Chuaigh boilsciú praghsanna bia suas go dtí 0.7 faoin gcéad.

Laghdaigh boilsciú intíre, a rianaíonn boilsciú seirbhísí go dlúth, beagán arís i mí Dheireadh Fómhair. Ach ag 4.2%, tá sé fós ard. Léiríonn sé sin brúnna móra pá agus go bhfuil roinnt praghsanna seirbhísí fós mall ag dul in oiriúint don bhorradh boilscithe a bhí ann roimhe seo. É sin ráite, tá an boilsciú bunúsach ag forbairt ar an iomlán i gcomhréir le filleadh marthanach an bhoilscithe ar an sprioc.

Mhaolaigh an méadú i gcúiteamh in aghaidh an fhostaí go 4.4 faoin gcéad sa tríú ráithe ó 4.7 faoin gcéad sa dara ráithe. Agus táirgiúlacht sheasmhach ann, chuir sé sin le fás níos moille ar chostais aonad saothair. Tá an fhoireann ag súil go dtiocfaidh méadú níos moille ar chostais saothair le linn na tréimhse réamh-mheasta mar thoradh ar fhás pá níos ísle agus fás táirgiúlachta níos airde. Ina theannta sin, ba cheart leanúint de fhritháireamh páirteach a dhéanamh ar na héifeachtaí a bhíonn ag costais saothair níos airde ar phraghsanna, go háirithe sa ghearrthéarma.

Táimid ag súil go mbeidh an boilsciú luaineach thart ar an leibhéal atá ann faoi láthair sa ghearrthéarma, ós rud é nach mbeidh an titim ghéar roimhe seo ar phraghsanna fuinnimh san áireamh a thuilleadh sna rátaí bliantúla. Ba cheart dó socrú ar bhealach inmharthanach ansin ag thart ar an sprioc mheántéarmach dó faoin gcéad. Ba cheart go gcabhródh brúnna costais saothair atá ag maolú agus an tionchar leanúnach atá ag an ngéarú a rinneamar ar phraghsanna do thomhaltóirí san am a chuaigh thart leis an bpróiseas sin. Seasann an chuid is mó de bhearta ionchais bhoilscithe níos fadtéarmaí ag thart ar 2 faoin gcéad, agus tá laghdú suntasach tagtha ar tháscairí margadhbhunaithe maidir le cúiteamh boilscithe meántéarmach go fadtéarmach ó chruinniú na Comhairle Rialaithe i mí Dheireadh Fómhair.

Measúnú riosca

Tá baoil don fhás eacnamaíoch fós tiontaithe i dtreo an taoibh thíos. D’fhéadfadh an baol go mbeadh aimhréireacht níos mó sa trádáil dhomhanda cur isteach ar fhás an limistéir euro trí onnmhairí a mhaolú agus tríd an ngeilleagar domhanda a lagú. D’fhéadfadh muinín níos ísle cosc a chur ar thomhaltas agus ar infheistíocht téarnamh chomh tapa agus a bhíothas ag súil leis. D’fhéadfadh rioscaí geopholaitiúla cur leis sin, amhail cogadh gan údar na Rúise i gcoinne na hÚcráine agus an choinbhleacht thragóideach sa Mheánoirthear, rud a d’fhéadfadh cur isteach ar sholáthairtí fuinnimh agus ar thrádáil dhomhanda. D’fhéadfadh fás a bheith níos ísle freisin má mhaireann éifeachtaí laga an ghéaraithe ar an mbeartas airgeadaíochta níos faide ná mar a bhíothas ag súil leis. D’fhéadfadh sé a bheith níos airde dá gcuirfeadh coinníollacha maoiniúcháin níos éasca agus boilsciú laghdaithe ar chumas tomhaltas agus infheistíocht intíre téarnamh níos tapúla.

D'fhéadfadh boilsciú a bheith níos airde má thagann méadú níos mó ná mar a bhíothas ag súil leis ar phá nó ar bhrabúis. Eascraíonn rioscaí ar an taobh thuas don bhoilsciú freisin as an teannas geopholaitiúil méadaithe, rud a d’fhéadfadh praghsanna fuinnimh agus costais lasta a bhrú níos airde sa ghearrthéarma agus cur isteach ar an trádáil dhomhanda. Thairis sin, d’fhéadfadh teagmhais adhaimsire, agus an ghéarchéim aeráide atá ag teacht chun cinn ar bhonn níos leithne, praghsanna bia a ardú níos airde ná mar a bhíothas ag súil leis. Os a choinne sin, d’fhéadfadh an boilsciú a bheith ina ábhar iontais ar an taobh thíos má chuireann muinín íseal agus imní faoi imeachtaí geopholaitiúla cosc ar thomhaltas agus ar infheistíocht téarnamh chomh tapa agus a bhíothas ag súil leis, má dhéanann an beartas airgeadaíochta éileamh a mhaolú níos mó ná mar a bhíothas ag súil leis, nó má théann an timpeallacht eacnamaíoch sa chuid eile den domhan in olcas gan choinne. Dá mbeadh aimhréireacht níos mó sa trádáil dhomhanda, bheadh ionchas boilscithe an limistéir euro níos éiginnte.

Dálaí airgeadais agus airgeadaíochta

Tá laghdú breise tagtha ar rátaí úis an mhargaidh sa limistéar euro ón gcruinniú a bhí againn i mí Dheireadh Fómhair, rud a léiríonn go bhfuil an t-ionchas eacnamaíoch ag dul in olcas, mar a bhí measta. Cé go bhfuil coinníollacha maoiniúcháin sriantach i gcónaí, tá sé ag éirí níos saoire de réir a chéile do ghnólachtaí agus do theaghlaigh iasachtaí a fháil mar gheall ar ár gciorruithe ar rátaí úis.

Ba é an meánráta úis ar iasachtaí nua do ghnólachtaí ná 4.7 faoin gcéad i mí Dheireadh Fómhair, níos mó ná leathphointe céatadáin faoi bhun a bhuaicphointe an bhliain roimhe sin. Tá laghdú níos mó ná pointe céatadáin tagtha ar an gcostas a bhaineann le fiachas margadhbhunaithe a eisiúint óna bhuaicphointe. Tá an meánráta ar mhorgáistí nua, ag 3.6 faoin gcéad i mí Dheireadh Fómhair, thart ar leathphointe céatadáin níos ísle ná mar a bhí ag an bpointe is airde in 2023, cé go bhfuil an meánráta ar stoc morgáistí gan íoc fós ag ardú.

Tháinig méadú de réir a chéile ar iasachtaí bainc do ghnólachtaí ó leibhéil ísle, agus mhéadaigh siad 1.2 faoin gcéad i mí Dheireadh Fómhair i gcomparáid leis an mbliain roimhe sin. Bhí méadú 3.1% ar urrúis fiachais arna n-eisiúint ag gnólachtaí i dtéarmaí bliantúla, rud a bhí cosúil leis an méadú a bhí ann le cúpla mí anuas. Lean iasachtaí morgáiste ag ardú de réir a chéile i mí Dheireadh Fómhair, le ráta fáis bliantúil de 0.8 faoin gcéad.

De réir ár straitéise beartais airgeadaíochta, rinne an Chomhairle Rialaithe measúnú cuimsitheach ar an idirghaol idir beartas airgeadaíochta agus cobhsaíocht airgeadais. Tá bainc an limistéir euro athléimneach i gcónaí agus is beag comhartha atá ann go bhfuil an margadh airgeadais faoi strus. Mar sin féin, tá rioscaí na cobhsaíochta airgeadais fós ard. Is é an beartas macrastuamachta fós an phríomhchosaint atá againn i gcoinne leochaileachtaí airgeadais carntha, rud a fheabhsaíonn athléimneacht agus a chaomhnaíonn an spás macrastuamachta.

Conclúid

Chinn an Chomhairle Rialaithe inniu na trí eochair-ráta úis atá ag an mBanc Ceannais Eorpach a ísliú 25 bhonnphointe. Go háirithe, tá an cinneadh an ráta úis ar an tsaoráid taisce a ísliú – an ráta trína stiúraimid seasamh an bheartais airgeadaíochta – bunaithe ar ár measúnú nuashonraithe ar an ionchas boilscithe, ar dhinimic an bhoilscithe fholuitigh agus ar neart tharchur an bheartais airgeadaíochta. Tá rún daingean againn a chinntiú go gcobhsóidh an boilsciú ar bhealach inmharthanach ag ár sprioc mheántéarmach dó faoin gcéad. Leanfaimid cur chuige atá ag brath ar shonraí agus cur chuige cruinniú ar chruinniú chun seasamh iomchuí an bheartais airgeadaíochta a chinneadh. Go háirithe, beidh ár gcinntí faoi rátaí úis bunaithe ar ár measúnú ar an ionchas boilscithe i bhfianaise na sonraí nua eacnamaíochta agus airgeadais, na ndinimicí maidir le boilsciú bunúsach agus neart an tarchuir beartais airgeadaíochta. Nílimid ag déanamh aon ghealltanas fós maidir le treo ar leith rátaí.

I gcás ar bith, táimid réidh lenár n-ionstraimí uile a choigeartú laistigh dár sainordú chun a chinntiú go gcobhsóidh an boilsciú ar bhealach inmharthanach go dtí ár sprioc mheántéarmach agus an tarchur réidh beartais airgeadaíochta a choinneáil.

Táimid réidh anois le glacadh le bhur gcuid ceisteanna.

Tá an fhoclaíocht bheacht a chomhaontaigh an Chomhairle Rialaithe le fáil sa leagan Béarla den téacs seo.